Blog

Bilinmeyen bir insan atası, Tanzanya’daki ünlü “Lucy” ile aynı yerde ve aynı zamanda yaşamış ve garip bir şekilde yürümüş.

Antik ayak izleri, Tanzanya’daki ünlü insan atası “Lucy” ile aynı zamanda ve aynı bölgede yaşayan gizemli bir insan akrabasını ortaya koyuyor. Yeni çalışmaya göre, garip bir şekilde bu esrarengiz izler, yürüyüş sırasında bir bacağın diğerinin üzerine geçtiği alışılmadık bir çapraz adım yürüyüşüne sahip.

İnsanları, atalarımızı ve en yakın evrimsel akrabalarımızı içeren grup olan homininler arasında dik yürümenin en eski somut kanıtı, 1978’de Tanzanya’nın kuzeyindeki Laetoli’de keşfedilen izlerdi. Ayak izleri yaklaşık 3.66 milyon yıl öncesine dayanıyor ve önceki araştırmalar, bunların insan soyunun doğrudan ataları için önde gelen adaylar arasında yer alan ve 3,2 milyon yaşındaki ünlü Lucy’yi de içeren tür olan Australopithecus afarensis tarafından yapıldığını öne sürüyor.

Yakınlardaki “A sahası”nda 1976’da keşfedilen diğer ayak izlerinin daha esrarengiz olduğu ortaya çıktı. Bir olasılık, bu alışılmadık garip izlerin (ardışık beş ayak izi) bilinmeyen bir hominin tarafından yapılmış olmasıydı. Bir diğeri ise, arka ayakları üzerinde yürüyen bir ayı tarafından yapılmış olmalarıydı.

Bu garip “Laetoli A” izleri hiçbir zaman tam olarak kazılmadı. Şimdi ise bu izlerin kökeninin gizemini çözmek için bilim insanları, ayak izlerini tamamen incelediler ve onları insan, ayı ve şempanze ayak izleriyle karşılaştırdılar.

Biyolojik antropolog olan çalışmanın baş yazarı Ellison McNutt, “Bilim insanları bu araştırmaya başlarken ilk büyük engellerden biri, ilk keşiflerinden itibaren Laetoli A izlerinin orijinal dökümlerini bulmaya çalışırken yaşadığımız zorluklardı.” diyor. “Herhangi bir orijinal kalıp bulamadık ve güneşe ve onlarca yıllık mevsimsel yağmurlara maruz kalmanın orijinal fosil izlerini yok etmiş olabileceğinden endişe duyduk.”

Neyse ki, araştırmacılar izleri yeniden kazmak için Laetoli’ye geri döndüklerinde, yağmurların aslında orijinal ayak izlerinin üzerinde yakındaki tortuları taşıdığını ve bunun da onları koruduğunu buldular.

Daha sonra bilim insanları ayak izlerini temizlemeye, ölçmeye, fotoğraflamaya ve 3B taramaya devam ettiler. McNutt, McNutt, “Tamamen kazılmış izlere baktığımızda, bunların gerçekten ilgi çekici olduğunu ve Laetoli’deki diğer ayak izi patikalarından potansiyel olarak farklı olduğunu hemen anladık.” diyor.

Daha sonra, McNutt ve meslektaşları, New Hampshire’daki kara ayılar için bir kurtarma ve rehabilitasyon merkezi olan Kilham Bear Center’ı yöneten Ben ve Phoebe Kilham ile birlikte çalıştı. Burada, ayakları Laetoli A izlerine benzer büyüklükte dört yarı vahşi genç siyah ayı tespit ettiler.

Araştırmacılar, ayıları çamurla dolu bir yolda iki arka ayakları üzerinde yürümeye ve ayak izlerini yakalamaya ikna etmek için akçaağaç şurubu veya elma püresi kullandılar. Laetoli A’nın izlerinde görülen yürüyüşün, ayılarınkinden çok homininlerinkine daha çok benzediğini buldular.

Dartmouth Üniversitesi’nde paleoantropolog olan kıdemli yazar Jeremy DeSilva, “Kalça kasları ve diz yapısı bu tür bir hareket ve dengeye izin vermediği için Laetoli A bölgesi ayak izine benzer bir yürüyüşle yürüyemezler.” diyor.

Ek olarak, ayak izleri, ayılardan çok hominin ayaklarına benziyor. Ayı parmakları ve ayakları yelpaze benzeri olur ve sivrilen topukları vardır. Laetoli A izleri ise, homininlerinki gibi, belirgin bir başparmağı ve geniş bir topuk ile kare şeklindeydi.

Araştırmacılar ayrıca 50 saatten fazla vahşi kara ayı videosu topladılar. Videolardaki ayılar, gözlemlenen toplam sürenin yüzde 1’inden daha az arka ayakları üzerinde yürüdüler; bu da, özellikle dört ayak üzerinde yürüyen bu bireyin hiçbir ayak izinin bulunmadığı göz önüne alındığında, bir ayının ayak izlerini Laetoli A’da yapması olası değildi. Ayrıca bilim insanları, Laetoli’de binlerce hayvan fosili bulunmasına rağmen hiçbirinin ayılara ait olmadığını kaydetti.

Bununla birlikte, Laetoli A izleri, bilinen diğer homininlerinkine de benzemiyor. Ayak izleri alışılmadık şekilde geniş ve kısa ve onları oluşturan ayaklar, maymunların ayak başparmağına benzer şekilde, kavrayabilen bir başparmağa sahip olabilir.

Sonuç olarak, McNutt ve meslektaşları, Laetoli A izlerinin A. afarensis tarafından değil, henüz tanımlanamayan bir hominin tarafından yapıldığı sonucuna vardılar.

McNutt, “Çalışmamız, Laetoli A izlerinin, aynı bölgede aynı anda var olan birden fazla hominin türünün hominin fosil kayıtlarındaki en eski kesin kanıtlardan biri olduğunu gösteriyor. Bu ayak izlerini yapan bireyin manzaraya bakıp A. afarensis bireylerini görmüş olması akıl almaz bir şey değil.” diyor.

İlginç bir şekilde, bu hominin alışılmadık bir çapraz adımlı yürüyüşle yürümüştü. Her bir ayak, vücudun orta hattını geçerek diğer ayağın önüne temas etmişti.

McNutt, “Bu bireyin çapraz adım atma yeteneği, aslında Laetoli A’nın bir hominin tarafından yapıldığının ek kanıtlarından biri.” diyor. “Şempanzeler gibi esas olarak dört ayak üzerinde yürüyen primatlar, kalça ve dizlerinde, bir ayağını orta hattan diğerinin üzerine koyarken dengelerini korumalarına izin verecek gerekli anatomik uyarlamalardan yoksun.”

“İnsanlar tipik olarak çapraz adım atmasalar da, ara sıra atabilirler. Bu, düz olmayan veya kaygan yüzeylerde yürümeye yardımcı olmak için bir strateji olarak kullanılabilir.”

Yine de çapraz adım, dengesini korumaya çalışan bir hominin tarafından yapılmış olmayabilir. “Diğer potansiyel seçenekler arasında, bu belirli hominin kendine özgü bir şekilde yürümesi yer alıyor. Bu bilinmeyen hominin türünün bu şekilde yürümeye adapte edilmiş olması da mümkün. Daha fazla ayak izi keşfedildikçe bu soruları daha net cevaplayabileceğiz.”

Gelecekte, araştırmacılar A bölgesi çevresinde Laetoli’de kazılara devam etmeyi hedefliyorlar. McNutt, “Bu bireyden veya aynı tür tarafından yapılan diğer izlerden elde edilen ek veriler, bize, arazide nasıl hareket ettikleri ve hangi türe ait oldukları konusunda daha fazla bilgi verebilir.” diyor.

---

Live Science. 2 Aralık 2021.

Makale McNutt, E.J., Hatala, K.G., Miller, C.et al.(2021).Footprint evidence of early hominin locomotor diversity at Laetoli, Tanzania.Nature.