Blog
Anadolu'ya Türk Göçünün Tarihini Değiştirebilecek Yazıtlar Kayboluyor: Esatlı Kaya Yazıtları
Esatlı'da bulunan petroglifler ve yazıtlar, yazılı iletişimin evrimini gösterdikleri için ek bir öneme sahiptir.
www.arkeonews.com
Araştırmacılar, 1994 yılında Ordu’nun Mesudiye ilçesine bağlı Esatlı köyünde yaptıkları arazi araştırmaları sırasında önemli bir keşifte bulundular. Bir dizi dikkat çekici kaya oyması ve Esatlı Kaya Yazıtı'nı tanıttılar.
Hristiyanlığın ilk yüzyıllarında yaratıldığı düşünülen bu imgeler ve figürler, Sibirya'dan Fransa ve Portekiz'e kadar uzanan bir coğrafi alana yayılmış, kendi türlerinin en önemli örnekleri arasında sayılıyor. Tengricilik (Şamanizm) uygulayan Türkler tarafından yapıldığı düşünülen bu yazıtların etrafında, eski Türk yerleşimlerini ve mezar yerlerini gösteren antik höyükler yer alıyor.
Esatlı'da bulunan petroglifler ve yazıtlar, yazılı iletişimin evrimini gösterdikleri için ek bir öneme sahiptir. Bu alan, petrogliflerden ideogramlara, piktogramlara, işaretleyicilere, hecelere, yarı hecelere ve harflere doğru ilerlemeyi gözlemlemek için eşsiz bir fırsat sunmaktadır. İlkel kaya oymalarından yazılı dilin oluşumuna kadar gelişim aşamalarını anlamada hayati bir bağlantı görevi görmektedir.
Ancak bu önemli yazıtların artık kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olması, bu paha biçilmez kültürel mirasın korunması için koruma çalışmalarına acil ihtiyaç olduğunu ortaya koymaktadır.
Gazi Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Necati Demir, Ordu'nun Mesudiye ilçesinde bulunan Esatlı Kaya Yazıtları (Esatlı Kaya Yazıtları) hakkında önemli açıklamalarda bulundu. Bu yazıtların sadece bölgenin önemli bir kültürel mirası değil, aynı zamanda Türk tarihinin de önemli bir parçası olduğunu vurguladı. Demir'e göre, Esatlı Kaya Yazıtları, Göktürk yazıtlarından sonra Türk yazısının en yoğun olduğu ikinci alan. Bu yazıtlar, tarih öncesi Türk göçlerine dair değerli bilgiler sağlıyor.
Demir, 1990'lı yıllarda yaptığı saha çalışmalarında, diğer önemli kültürel buluntular arasında Esatlı Kaya Yazıtları'nı tespit etti. Bu yazıtların hem yazılı ifadelerden hem de kaya resimlerinden oluştuğunu, Kırgızistan'da bulunanlara çok benzediğini ve bu durumun tarihi önemlerini daha da artırdığını belirtti.
Yazıtlar, 7. yüzyıla tarihlenen, bilinen en eski Türk yazılarından biri olan Göktürk alfabesiyle yazılmıştır. Bu yazı Göktürk Kağanlığı tarafundan kullanılmış olup, köşeli şekilleri ve belirgin karakterleriyle öne çıkmaktadır. Prof Dr. Demir, yazıtların, başarıyla çözdüğü Göktürk alfabesinin el yazısıyla yazılmış hali olduğunu açıkladı . Bu yazıların, Trabzon’daki Ayasofya Kilisesi'nin tavanında bulunan yazıtlara benzer bir yapıya sahip olduğunu belirtti . Ancak yazıtların bozulmasının, çözümleme sürecini zorlaştırdığından yakındı.
Acil koruma ihtiyacının altını çizen Demir, yazıtların çoğunun zamanla zarar gördüğünü belirtti. Yetkililere bölgeyi korunan alan ilan etmeleri çağrısında bulundu ancak şu ana kadar somut bir adım atılmadı. Kültürel mirasın korunması için daha fazla kaynak ayrılmasının ve ilgili yetkililer arasında koordinasyon sağlanmasının önemini vurguladı. Ayrıca, Esatlı Kaya Yazıtları'nın uluslararası alanda tanınması ve korunması çağrısında bulunarak, UNESCO'nun bu çabadaki kritik rolünü vurguladı.
Demir ayrıca Esatlı Yazıtları'nın UNESCO Dünya Mirası listesine dahil edilme potansiyeline işaret ederek, bu konuda ciddi çabalara ihtiyaç duyulduğunu belirtti. Türkiye'nin, özellikle İran gibi diğer ülkelerin de benzer yazıtları aktif olarak koruduğu bir ortamda, derhal harekete geçilmezse tarihinin bu önemli bölümünü kaybetme riskiyle karşı karşıya kalacağından endişe duyduğunu belirtti.
Kredi bilgileri: Ordu Olayı – Mertcan Deniz
Ayrıca, Esatlı Yazıtları'nın turizm potansiyeline vurgu yaparak, alanın müzeye dönüştürülüp koruma alanı ilan edilmesi halinde dünyanın dört bir yanından ziyaretçi çekebileceğini söyledi. Esatlı'nın potansiyelini, her yıl binlerce ziyaretçi çeken Azerbaycan’daki Gobustan ile karşılaştırdı.
Bölgede arkeolojik kazı yapılmasının gerekliliğine değinen Demir, define avcılarının yaptığı tahribata rağmen dikkatli kazılar yapılması halinde yazıtların kesin tarihini ortaya çıkaracak değerli buluntuların ortaya çıkarılabileceğini söyledi.
Sonuç olarak, Prof. Dr. Necati Demir, Esatlı Kaya Yazıtları'nın korunması için acil bir eylem planı çağrısında bulunarak, bunların yalnızca Ordu için değil, tüm Türkiye için önemini vurguladı. Harekete geçilmemesi durumunda bu paha biçilmez mirasın kaybedilmesi ve tarihi bağların kopmasıyla sonuçlanabileceği konusunda uyardı.
“Esatlı Köyün’deki (Ordu-Mesudiye) Petroglifer ve yazıtlar ve Tarihsel Arkaplanları” başlıklı makalesinde, bu dikkat çekici yazıtların önemi ve tarihsel bağlamı hakkında daha fazla bilgi sunmaktadır. Konuyla ilgili daha detaylı bilgi için makalesini okuyabilirsiniz.
Bu yazı Mertcan Deniz’in yerel medya kuruluşu Ordu Olay gazetesine verdiği röportajdan uyarlanmıştır.
Kapak Resmi: Oerdu Olay – Mertcan Deniz
By Leman Altuntaş
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >