Blog

Howick arkeolojik alanında, yeniden inşa edilen Mezolitik yuvarlak evlerden biri. C: Wikimedia Commons

Storegga tsunamisi olarak bilinen felaket, yerel nüfustaki ani bir azalmayla aynı zamana denk geliyor, ancak şimdiye kadar bu düşüş hiçbir zaman felaketle ilişkilendirilmemişti.

Mezolitik dönemde kuzey Britanya’nın nüfusu oldukça azdı. Bu dönemde bölgede yalnızca 1.000 civarında kişinin yaşadığı tahmin ediliyor. Bu tarihöncesi insanların büyük çoğunluğu küçük kıyı yerleşimlerinde yaşıyordu ve dolayısıyla devasa gelgit dalgalarından doğrudan etkileniyorlardı.

Arkeolojik kayıtlar, yaklaşık 8.200 yıl önce, kuzeybatı Avrupa’daki yerleşim alanlarının sayısının aniden düştüğünü gösteriyor. Bu, geçici olarak kıta genelinde sıcaklıklardaki sürekli bir düşüşle ilişkilendirildi, ancak bazı araştırmacılar kıyı topluluklarının bu iklimsel olaydan etkilenmemiş olabileceğini iddia etti.

Şaşırtıcı bir şekilde, Storegga tsunamisi de 8.120 ila 8.175 yıl önce meydana gelen bu kitlesel yok oluşla örtüşüyor. Norveç açıklarında devasa bir su altı heyelanıyla tetiklenen olay, 20 metreyi aşan dev dalgaların İskoçya anakarasının kuzeyinde yer alan Shetland Adaları’na vurmasına neden oldu.

Kuzey İngiltere’nin daha güneyinde, dalgalar 3 ila 6 metre yüksekliğe ulaşmış olmalıydı. Yeni çalışmanın yazarları, tsunaminin yerel popülasyonları yok edip etmediğini araştırmak için, İngiltere’nin kuzeydoğusunda, Northumberland Howick adlı önemli bir Mezolitik bölgede dalganın bilgisayar simülasyonlarını oluşturdular.

Storegga toprak kayması ve Storegga tsunamisi tortu birikintilerinin yerleri (kırmızı noktalar). C: Sharrocks et al. 2024.

Burada, tsunami zamanlarına tarihlenen tortu çekirdekleri bulundu ve bu da bölgenin felaket sırasında sular altında kalmış olabileceğini düşündürüyor. Bununla birlikte, çekirdekler büyük ölçüde, tsunamilerin biriktirdiği ince kumlu çökeltilerden farklı olarak kaba molozlarla doluydu. Bu, Storegga dalgasının gerçekten Howick’e ulaşıp ulaşmadığı konusunda bazı anlaşmazlıklara neden oldu.

Araştırmacılar dalgayı iki farklı deniz seviyesi değişimi senaryosu altında simüle ettiler ve her iki durumda da tsunaminin Howick’e kadar ulaşmadığını buldular. Ancak bu dalgalar yüksek gelgit sırasında meydana gelmişse durum farklı olabilirdi. “Yüksek gelgitte bir tsunami meydana gelirse, su yüksekliğindeki artış nedeniyle su baskını mesafesi daha büyük olur.”

Yazarlar şöyle devam ediyor: “Yüksek gelgitin modele dahil edilmesi, ilk dalganın Howick’teki Çökelti Çekirdeği A’yı sular altında bırakmasıyla su baskını alanını genişletti. Ayrıca üretilen dalga, kaba çakılları taşımaya yeterliydi, bu da bu çekirdeğin gerçekten de tsunami tarafından bırakılmış olabileceğini gösteriyor.”

Eğer durum böyle olsaydı, sonuçlar felaket olurdu; araştırmacılar Howick’te ölüm tahminlerinin değişiklik gösterdiğini ancak gelgit bölgesi içinde yüzde 100’e kadar çıktığını söylüyor. Dalga, yoluna çıkan herkesi öldürmenin yanı sıra gıda kaynaklarını da yok edecek ve böylece Kuzeybatı Avrupa’da büyük bir nüfus azalmasına neden olacaktı.

Yazarlar, şu sonuca varıyorlar: “Bulgular, tsunaminin meydana geldiği 8.200 yıl öncesinden sonraki dönemde Kuzey Britanya’daki nüfus azalmasına muhtemelen tsunaminin katkıda bulunduğunu gösteren kanıtlar sağlıyor.”

IFL Science. 9 Ocak 2024.

Makale: Sharrocks, P. D., & Hill, J. (2023).

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >