Alplerdeki buzullarda doğal olarak mumyalanan 5,300 yıllık Buzadam Ötzi’nin kıyafetlerinin ayı, sığır, karaca, koyun ve keçiden yapıldığı keşfedildi.

Buzadam Ötzi’nin kıyafetlerinin, ayakkabılarının ve sadağının (okluk) yapıldığı deriler, Ötzi’nin çiftçilik ve hayvancılık yapan bir topluluktan gelmenin yanı sıra, zamanının bir kısmını yabani hayvanları avlayarak da geçirdiğini gösteriyor.

Yeni araştırmanın ilk yazarı olan, Dublin Üniversitesi’nde doktora öğrencisi ve İtalya-Bolzano’daki Mumya ve Buzadam Enstitüsü araştırmacısı Niall O’Sullivan “Ötzi’nin kıyafetlerinde gözlemlenen iki yaban hayvanı türü buna işaret ediyor: ayı ve karaca” diyor.

Bolzano Arkeoloji Müzesi’nden Buzadam Ötzi’nin kıyafetlerinin görselleri. Sol üstten başlayarak: içi otla kaplanmış (sol), dışı ise deri olan ayakkabı (sağ); parçaları bir araya getirilmiş deri kaban;  deri peştemal, otlardan yapılmış kaban, kürk şapka ve deri tozluklar. (F: Mumya ve Buzadam Enstitüsü)

Hangi Kıyafet Hangi Hayvandan Yapılmış?

O’Sullivan ve ekibi Ötzi’nin okluk ve kıyafetlerine ait dokuz deri parçasının mitokondriyel (anneden geçen) genomlarının dizisini çıkardı. Bu analize göre Ötzi’nin oklarının konulduğu sadak Orta Avrupa menşeili bir karacanın derisinden yapılmıştı. Peştemali koyun derisinden, şapkası ise boz ayı derisinden yapılmıştı. Tozluklar da keçi derisinden yapılmıştı; araştırmacılar bunun nedeninin, keçi derisinin yürümek için gereken esnekliği sağlaması olabileceğini düşünüyor.

Ötzi’nin ayakkabısının içi otlarla doldurulmuşken, dışında da ayakkabıyı çevreleyen bağcıklar vardı. Bu bağcıklar sığır derisinden yapılmıştı. Araştırmacı Maixner, sığır derisi diğer malzemelerden dayanıklı olduğu için ayakkabı için seçilmiş olabileceğini düşünüyor.

Ötzi’nin kabanı iki kattan oluşuyordu. İçte olan ilk kat yine otlarla doldurulmuştu ve koyun derisinden yapılmıştı. Üstteki koyu ve açık renk çizgileri olan ikinci kat ise koyun ve keçi türlerine mensup dört farklı hayvanın derisinden yapılmıştı. Bu iki farklı tür hayvandan yapılan kaban da diğer mevcut derilere göre Ötzi’yi en sıcak tutacak seçenek olmalıydı.

O’Sullivan, otlar ve benzer malzemelerle doldurulması sonucu bu kıyafetlerin soğuk Alp bölgesinde oldukça sıcak tutacağını söylüyor.

Deri Kullanımı ve Kıyafet Yapımı

Farklı hayvanların derilerinden yapılan kaban, araştırmacılara göre, Ötzi’nin etrafta bulabildiği malzemeleri birbirine gelişigüzel şekilde diktiğini ya da kabanı gelişigüzel şekilde tamir ettiğini gösterebilir. Bu gelişigüzel dikimin bir nedeni de tam olarak işlenememiş derinin, üretildikten sonra hızlı şekilde bozulması olabilir.

Bu dönemde deri yapma yöntemleri hala oldukça ilkeldi ve normal koşullar altında kıyafetler oldukça hızlıca çürür ve bozulurdu. O’Sullivan “Yani Ötzi’nin kıyafetlerini hızlıca değiştirmesi gerekiyordu, ve kıyafetler parçalara ayrılmasın diye büyük ihtimalle sürekli kıyafetlerini yeniliyor ve geliştiriyordu” diyor.

Araştırmacı Maixner ise, kaban dışındaki kıyafetlerde belirli malzemelerin, özellikle belli bir amaç için seçilmiş gibi gözüktüğünü söylüyor. Ve bu belli malzemeyle yapılan kıyafetler de, Ötzi’nin etrafında bulduğu malzemelerle değil, kıyafetin orijinal olarak yapıldığı malzemelerle yenilenmiş. Maixner “Bu kaotik bir durum değil. Gerçekten düzenli, belirli bir yapı var. Benim gözümde, bir moda var” diyor.

Yabani Hayvanlar

Şapka ve sadağının yabani hayvanlardan yapılması, buzadamın bu hayvanlarla olan ilişkisi hakkında da olasılıklar ortaya çıkarıyor. O’Sullivan “Avıcılık yeteneğiyle bir ayıyı yakalayıp öldürmüş olabilir, ya da ölmekte olan bir ayıya rastlayıp, fırsattan istifade derisini yüzüp kıyafet olarak kullanmış olabilir. Bu da becerikli olduğunu ve bu zorlu yaşam koşullarında etraftaki sınırlı kaynakları en  iyi şekilde kullandığını gösteriyor” diyor.

Hayvancılık ve Çiftçilik Hayatı

Kıyafetlerden elde edilen koyun, keçi ve sığır DNA’sı bu hayvanların evcil türlere ait olduğunu ya da bağlantılı olduğunu gösteriyor.  O’Sullivan says that “hayvan evcilleştirmesi Avrupa’da bu tarihten 5,000 yıl önce başlamıştı. Derilerden elde ettiğimiz haplogruplar (genetik gruplar) da, evcil hayvanların kökeniyle ilişkilendirilen hayvanlarla aynı” diyor.

Böylece bu keşif de Ötzi’nin tarımcılık ve hayvancılıkla uğraşan bir topluma ait olduğunu gösteren kanıtlara eklenmiş oldu.

Ötzi’nin Son Yemeği

O’Sulliva, Ötzi’nin son yemeğinde yediği tespit edilen hayvanların, derilerinden kıyafet yaptığı hayvanlar olmadığını da belirtti.  Buzadamın, ölümünden 1,5-2 saat önce yediği son yemeği alp ibeksinden (dağ keçisi) oluşuyordu. Bağırsaklarında yapılan incelemeye göre bir önceki yemeğinde de tahıl ve alageyik eti yemişti. Fakat Ötzi’nin kıyafetleri arasında, dağ keçisi derisinden ya da alageyik derisinden yapılan kıyafetler yoktu.