Blog
Genler 7.000 Yıl Önce Çoğu Erkeğin Öldüğünü Gösteriyor
Genler 7.000 Yıl Önce Çoğu Erkeğin Öldüğünü Gösteriyor...
Yazar: Pınar Günler Tarih: 17 Temmuz 2018
Modern erkeklerin genleri, 7.000 ila 5.000 yıl önce ilginç bir şey olduğunu gösteriyor: Asya, Avrupa ve Afrika’daki erkeklerin çoğu ölmüş, ardında 1 erkeğe karşın 17 kadının olduğu bir nüfus kalmıştı.
Patroklos’un bedeni için yapılan mücadeleyi resmeden bir Yunan krateri. C: DEA/G. DAGLI ORTI/Getty
Bu popülasyon ‘darboğazı’ ilk olarak 2015’te ortaya atıldı ve o zamandan beri araştırmacılar buna neyin sebep olmuş olabileceğini çözmeye çalışıyor. Bir hipoteze göre erkek nüfusundaki bu ani düşüş, ekolojik veya iklim kökenli faktörlerden dolayıydı ve erkek bebekleri etkiledi. Başka bir hipoteze göre ise bazı erkeklerin toplumda güç kazanmış olması ve daha çok çocuk sahibi olması bu darboğaza sebep oldu.
Şimdi, 25 Mayıs’ta Nature Communications adlı dergide yayımlanan bir araştırma yeni bir açıklama öne sürüyor. Baba soylu (patrilineal, soyu aynı babaya dayandıran) klanlarda yaşayan insanlar birbirleriyle savaşmış ve tüm erkek soylarının silinmesine sebep olmuş olabilir.
(7000 Yıllık Katliam: Yabancılar Kafalarına Vurularak Öldürülmüş)
California Üniversitesi’nde bir nüfus genetiği bilimcisi olan Marcus Feldman’a göre, “Her erkeğe karşın 17 kadının olduğu durum bizi şaşkınlık içinde bıraktı ve aynı sebepten dolayı başka bir açıklaması olmalıydı.” Araştırmacıların ortaya attığı yeni bir açıklamaya göre erkek nüfusu ani bir düşüş yaşamadı. Bunun yerine, insanların yaşam tarzı ve birbirleriyle savaşları yüzünden Y kromozomu çeşitliliği azaldı. Bir başka deyişle, az olan erkek nüfusu değil erkekler arasındaki çeşitlilikti.
İnsanlarda genlerin çoğunu taşıyan 23 adet kromozom çifti var. Bunlar arasındaki 23. çift ise cinsiyetimizi belirliyor. Kadınlarda iki adet X kromozomu bulunurken erkeklerde bir adet X ve bir adet Y kromozomu bulunuyor.
Çocuk, her ebeveyninden bir kromozom aldığı için genler karışıp türler arasındaki çeşitliliği arttırıyor. Fakat, dişiden gelebilecek bir eşi olmadığı için Y kromozomu karışmadan aktarılıyor ve dededen toruna kadar neredeyse aynı şekilde kalıyor. (Erkekler arasındaki Y kromozomlarının farklılaşmasını sağlayan mutasyonlar hariç.)
Savaş, Y kromozomu darboğazına sebep olmuş olabilir
Araştırmacılar, teorilerini test etmek için Y kromozomu mutasyonları, gruplar arası rekabet ve ölüm gibi faktörleri de içeren farklı darboğaz senaryoları oluşturup 18 simülasyon gerçekleştirdi. Simülasyonlar, ‘Y kromozomu darboğazı’ olarak anılan fenomene baba soylu klanlar arasındaki savaşların yol açmış olabileceğini gösteriyor. Baba soylu klanların üyelerinin birbirlerine çok benzer Y kromozomu olduğu için klanın öldürülmesi durumunda klanının Y kromozomunun sonraki nesillere aktarılma şansı da ölüyordu.
Araştırmacıların baba soylu klanların var olmadığı simülasyonlarında bir darboğaz da oluşmuyordu.
Dahası, mitokondriyal DNA’da (yalnız anneden geçen DNA tipinde) görüldüğü üzere o zamanlarda kadınlarda böyle bir darboğaz yaşanmadı.
Feldman şöyle aktarıyor: “Aynı grup içinde kadınlar her yerden gelmiş olabilirdi. Klana yenilmiş diğer gruplardan getirilmiş veya daha önceden bölgeye yerleşmiş kadınlar olabilirdi.”
“Örnek vermek gerekirse, tarih boyunca bir kolonizasyon halinde, insanlar genelde tüm erkekleri öldürüp kadınları kendileri için tuttu.” diye ekliyor.
Estonya’daki Tartu Üniversitesi’nden bir nüfus genetiği bilimcisi olan ve araştırmada yer almayan Monika Karmin, araştırmanın güzel yanının araştırmacıların hipotezlerini şekillendirme biçimi olduğunu söylüyor ve savaşan klanlarda gerçekten erkekler arasındaki genetik çeşitliliğin kesin bir düşüş gösterdiğini belirtiyor.
Darboğazı ilk kez ortaya atan 2015’teki çalışmanın başyazarı olan Karmin, “Yine de, o zamanların gerçek toplum yapısı hakkında çok az bilgiye sahip olduğumuzu aklımızda tutmalıyız.” diyor. Bundan dolayı, etkili olmuş başka sosyokültürel etmenlerin de olabileceğini söylüyor.
Birleşik Krallık’taki Sanger Enstitüsü’nden bir evrim genetiği bilimcisi olan ve çalışmada yer almamış Chris Tyler-Smith, diğer araştırmacıların aksine, bu araştırmayı yapanların dikkatli bilgisayar simülasyonları kullandığını söylüyor. Söz konusu zaman periyodu dikkate alınınca “Darboğaza savaşın sebep olduğu varsayımı mantıklı görünüyor.” diye ekliyor.
7.000 ila 5.000 yıl önce insanlar hala küçük klanlarda yaşıyor ve küçük ölçekli tarım yapıyordu. Bu zaman dilimi, insanların büyük topluluklar halinde ve büyük şehirler içinde yaşamaya başlamalarından hemen önceydi. Tyler-Smith’in aktardığına göre, bu geçiş, taş aletlerin kullanıldığı erken tarım topluluklarından metal aletler kullanılan geç tarım topluluklarına geçildiği dönemdi.
Fakat bu darboğazın ardından, Feldman’a göre “Toplumsal örgütlenmenin başlangıcını ve insanların küçük ölçekli toplumlardan Y kromozomunun soyunu sürdürmeye çok da hevesli olmayan gruplara, şehirlere ve örgütlere doğru kaydığını görebiliyoruz.” Feldman “Bu süre içerisinde erkek popülasyonu tekrar arttı.” diye ekliyor.
Feldman, “Genelde araştırmacılar genetik temelleri olması muhtemel bir davranışa odaklanır, genetiği etkileyen davranışlara değil.” diyor. “Bu yeni buluş, kültürel tercihlerin genetik çeşitliliği değiştirmek üzere yapabileceklerinin bir örneği.”
Live Science. Yasemin Saplakoglu. 6 Haziran 2018
Makale: Zeng, T. C., Aw, A. J., & Feldman, M. W. (2018). Cultural hitchhiking and competition between patrilineal kin groups explain the post-Neolithic Y-chromosome bottleneck. Nature communications, 9(1), 2077.
www.arkeofili.com
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >