Blog
Gizemli Amazon Jeoglifleri İnsanların Büyük Etkisini Gösteriyor
Gizemli Amazon Jeoglifleri İnsanların Büyük Etkisini Gösteriyor...
Yazar: Erman Ertuğrul Tarih: 8 Şubat 2017
Amazon yağmur ormanlarındaki antik jeogliflerin, insanların orman ekolojisini değiştirmeye başladıktan sonra inşa edildiği ortaya çıktı. Fakat bu insanlar tarafından yapılmış devasa yer şekillerinin ne için yapıldığı konusu hala gizemini koruyor.
F: Jenny Watling
Avrupalıların gelmesinden önce Amazon ormanlarının el değmemiş ormanlar olduğu düşünülüyordu. Fakat yeni yapılan araştırmalar, insanların binlerce yıldır bu ormanı değişime uğrattığını gösteriyor.
11 metre genişliğe ve 3 metre derinliğe kadar uzanan jeoglifler, 1. ve 15. yüzyıllar arasında kalan çeşitli zamanlarda kazılarak inşa edildi. Araştırmayı yürüten Sao Paulo Üniversitesi’nden arkeolog Jenny Watling, jeogliflerin 1980’li yıllarda, sığır çiftlikleri ve diğer tarımsal nedenlerden dolayı ormanlar yok edilirken keşfedildiğini söylüyor. Watling’e göre asıl sorun, bu jeoglifler yapılırken bölgenin iklim ve coğrafi koşullarının nasıl olduğu.
Watling, “On yıllardır, Amazon ormanlarının ne kadar bozulmamış ya da insanlar tarafından yapılmış olduğu konusunda çok büyük bir tartışma devam ediyor. Yeni araştırma, bu ormanların yaklaşık 4000 yıldır insanlar tarafından değiştirildiğini öne sürüyor.”
Değişmiş bir Amazon
Watling ve ekibi, Brezilya’nın en batısında Acre eyaletindeki Jaco Sá ve Fazenda Colorada adındaki iki jeoglif sahasından 1,5 metre derinliğindeki sondajlardan toprak örnekleri aldı. Ekip, hem karbon izotopları için, hem de yanma izine işaret eden kömür örnekleri için bu toprakları analiz etti. Son olarak araştırmacılar, bilim insanlarının belirli eski türleri tanımlamasına yardımcı olabilecek mikroskopik bitki kalıntıları olan fitolitlerin örneklerini inceledi.
F: Jenny Watling
Araştırmacılar, ormanın en az 6000 yıldır bambu ağırlıklı olduğunu keşfetti. Bu sonuç, bambu ağırlıklı ormanın iklim değişikliğine ve insan aktivitesine belirli bir düzeyde direnç gösterdiğine işaret ediyor. Watling, yakında yer alan Bolivya’daki yağmur ormanlarının iklim şartlarının etkisiyle yaklaşık 6.000 yıl önce savana dönüşmesine rağmen, Acre eyaletindeki ormanların güçlü kaldığını söylüyor.
Analizler, kömür tabakalarının yaklaşık 4000 yıl önce ortaya çıktığını, yani bölgedeki insan aktivitelerini gösteren arkeolojik kanıtlar ile aynı döneme denk geldiğini gösterdi. Araştırma sonuçları Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlandı.
Kömürler, muhtemelen insanlar tarafından ormanı temizlemek için çıkarılmış yangını işaret ediyor. Analizler, insanlar bölgeyi değiştirmeye başladıktan sonra palmiye ağaçlarının ormanda daha yaygın hale geldiğini gösteriyor.
İnsanlar muhtemelen hem yiyecek kaynağı hem de yapı malzemesi için palmiye ağaçlarının büyümesini teşvik etmişti. Araştırmacılar, orman yangınla temizlendikten sonra palmiye ağaçlarının ilk büyüyen ağaçlardan biri olduğunu söylüyor. Fakat daha sonra daha büyük ve daha yavaş büyüyen ağaçlar baskın çıkıyordu. Palmiye ağaçlar yaklaşık 3.000 yıl boyunca bol bulunduğu için, insanlar muhtemelen bu döngüyü değiştiriyor ve yeni ağaçların yararlı palmiye ağaçlarını geçmesini önlüyordu. Araştırmacılar, yaklaşık 650 yıl önce jeoglifler terk edildikten sonra palmiye ağaçlarına daha az rastlandığını söylüyor.
Jeoglif gizemi
4000 yıl önce başlayan insan aktiviteleri ile birlikte, 2000 yıllık jeogliflerin arkeolojik sahnede nispeten yeni olduğunu söylüyor.
Watling, “Jeoglifler, insanlar tarafından uzun bir süredir değişime uğramış ormanın içine yapılmıştı. İnsanlar zaten oradaydı ve ormanın kompozisyonunu değiştiriyordu.” diyor.
Watling, daha önceki araştırmalarında, jeogliflerin yakınında mısır ve kabak yetiştirildiğini keşfetmişti ancak arkeologlar o bölgede köyler veya kalıcı yerleşim yerlerine dair bir kanıt bulamamıştı. Bununla birlikte, Watling, ritüellerin jeogliflerde yapıldığına dair işaretlerin bulunduğunu, bazı jeogliflerin girişlerinin yakınında süslemeli kapların bulunduğunu belirtmişti.
Watling, “Belki de insanlar hasat mevsiminde ‘tarih öncesi süpermarket’ten yemek toplamak için, jeoglif alanlarına periyodik olarak geliyorlardı.” diyor.
“Çok fazla jeoglif var ve bunların neden yapıldığını gerçekten bilmiyoruz.”
Dünyadaki birçok coğrafyada antik jeogliflere rastlamak mümkün. Bunlardan en ünlüleri Peru’daki Nazca Çizgileri, Kazakistan’daki geometrik jeoglifler ve Ürdün’deki tekerlek biçimli jeoglifler.
Live Science. 6 Şubat 2017.
Makale: McMichael, C. N., Matthews-Bird, F., Farfan-Rios, W., & Feeley, K. J. (2017). Ancient human disturbances may be skewing our understanding of Amazonian forests. Proceedings of the National Academy of Sciences, 201614577.
www.Arkeofili.com
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >