Blog
Horus’un Gözü Nedir?
Horus, Mısır’ın yöneticisi olabilmek için amcası Seth ile savaşmıştı. Bu savaş sırasında Seth, Horus’un sol gözünü sakatlamıştı.
www.arkeofili.com
Horus’un Gözü, özellikle “wedjat” muskalarında, antik Mısır mezarlarında sıklıkla karşımıza çıkıyor. Peki bu göz ne anlama geliyor?
Altın bir levhaya kazınmış Horus’un Gözü. Bu eser, 3.000 yıldan uzun bir süre önce hüküm süren antik Mısır firavunu I. Psusennes’in mezarında bulundu. C: Wikimedia Commons
Öne doğru bakan stilize tek bir gözü tasvir eden “Horus’un Gözü” simgesi, antik Mısır’da her yerde görülür. Bu sembole özellikle wedjat olarak bilinen muska türlerinde, antik mezarlarda sıkça rastlanıyor. Bazen tabutların üzerinde ya da mezar şapellerinin içinde de yer aldığı biliniyor.
Peki Horus’un Gözü nedir ve antik Mısırlılar için ne anlama geliyordu?
Mısır mitolojisine göre Horus, yeraltı dünyasının tanrısı Osiris’in oğluydu. Horus, Mısır’ın yöneticisi olabilmek için amcası Seth ile savaşmıştı. Bu savaş sırasında Seth, Horus’un sol gözünü sakatlamıştı. Ancak sonunda Horus savaşı kazanmış, Mısır’ın hükümdarı olmuş ve bir şekilde sol gözünü yeniden kazanmıştı. Bu göz, “bilgelik tanrısı, ibis başlı Thoth tarafından” onarılmıştı, diyor Polonya Akdeniz Arkeoloji Merkezi’nden araştırmacı Emily Teeter.
Toronto Üniversitesi’nden Mısırbilimci Kei Yamamoto, “Wedjat, antik Mısır’dan kalan en ikonik muskalardan biri” diyor. “Wedjat muskası iyileşme ve korunmayla ilişkili. Muhtemelen bu yüzden bu tür muskalar birçok mezarda, genellikle mumyaların sargıları arasında yer alıyor.”
Antik Mısır uygarlığı 3.000 yıldan uzun süre varlığını sürdürdüğü için, Horus’un Gözü’ne dair uygulamalar zaman içinde değişti.
Yamamoto, “Sonraki dönemlerde, balmumundan yapılmış büyük bir wedjat gözü, mumyalama işlemi sırasında karın bölgesine yapılan kesiğin üzerini kapatmak için sol karın bölgesine yerleştirilirdi. Bu, hassas bölgenin iyileşmesi ve korunması çağrısını taşırdı” diyor. Bu uygulama MÖ 1. binyılda gerçekleştirilmişti.
Durham Üniversitesi’nden arkeoloji doçenti Penny Wilson, bu gözün koruma ve sağlıkla ilişkilendirilmesinin onu “anında tanınabilir” bir sembol haline getirdiğini ve böylece “bütünlük” ile refah için bir metafora dönüştüğünü belirtiyor.
Wilson’a göre Horus’un Gözü’nün iyi oluşla olan bu ilişkisi, “Nil suları, Mısır’ın bütünlüğü, iyileşme ve eksiksiz gıda sunuları” gibi çeşitli kavramlara da uygulanabiliyordu.
Üzerinde Horus’un Gözü bulunan bir wedjat muskası. Bu muska MÖ 1070 ile 664 yılları arasına tarihleniyor. C: Metropolitan Museum of Art
Szeged Üniversitesi’nden antik tarihçi Gyula Priskin ise Horus’un Gözü’nün Ay’ın büyüyüp küçülmesiyle olan ilişkisine dikkat çekiyor. Horus’un sol gözünün yaralanması ve yeniden onarılması, özellikle MÖ 2. ve 1. binyıllarda Ay’ın evreleriyle ilişkilendirilmişti.
Priskin, “Horus’un Gözü, çok çeşitli anlamlar taşıyan karmaşık bir sembol olmasına rağmen, Ay ile kurduğu ilişki muhtemelen popülerliğini artırmıştı” diyor.
Horus’un Gözü Ne Zaman Ortaya Çıktı?
Yamamoto’ya göre, wedjat muskaları ilk olarak MÖ 2.200 civarında ortaya çıktı ve aynı dönemde Horus’un Gözü, tabutlara ve mezar şapellerine de çizilmeye başlandı. “Bu gibi durumlarda, araştırmacılar bu gözlerin yalnızca sihirli bir koruma sağlamakla kalmayıp, ölen kişinin yaşayanlar dünyasına bakabilmesine olanak tanıdığına inanıyor.”
Horus’un Gözü’nün neden özellikle Altıncı Hanedan döneminde ortaya çıktığı tam olarak bilinmiyor. Yamamoto, bu dönemde antik Mısırlıların piramit duvarlarına dini metinler yazmaya başladıklarını belirtiyor. Bu durum, dini inançlarını “kanonlaştırmaya” başladıklarını gösteriyor olabilir. Bu da “Horus’un Gözü” gibi yeni dini motiflerin gelişmesine ve yayılmasına yol açmış olabilir.
Wilson, Horus’un Gözü’nün dini makyajlarla da ilişkili olabileceğini söylüyor. “Eski dönemlerden itibaren galen ve malakit gibi maddeler, gözlere uygulanan güçlü koruyucu kozmetiklerdi, bu yüzden wedjat gözü, muhtemelen korunmuş gözü görselleştirmenin bir yoluydu” diyor.
Nedeni her ne olursa olsun, Horus’un Gözü antik Mısır’la özdeşleşen bir sembole dönüşmüştü. Wilson’a göre bu sembol “çok yönlü, çok Mısır’a özgü ve çok güçlü.”
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >