Blog
İsrailli filologlar Akadca çivi yazılı tabletlerin okunmasında yapay zeka kullanıyor
Akadca, Kral Sargon tarafından kurulan Akad İmparatorluğu’nun başkenti Akad’dan alır. Dönemin güçlü şehrine ait günümüze ulaşan kalıntıları çok azdır.
www.arkeonews.com
İsrailli filologlar, Tunç Çağı devletleri arasında diplomatik dil (Lingua franca) kabul edilen Akadca ile yazılmış çivi yazılı tabletlerin okunmasında yapay zeka teknolojisini kullanıyorlar.
Tel Aviv Üniversitesi ve Ariel Üniversitesi’nden bir grup İsrailli araştırmacı, şimdiye kadar tarihçiler, dilbilimciler ve çevirmenlertarafından gerçekleştirilen ve çivi yazısıyla yazılmış eski bir dil olan Akadca’daki modern İngilizce metinlere çevirmek için bir yapay zeka modeli geliştirdi.
Eski Mezopotamya’da (günümüz Irak’ı) konuşulan Akadca, özellikle Asurlular ve Babilliler tarafından kullanılan bir Doğu Sami diliydi. İlk olarak Sümerler tarafından kullanılan bir yazı sistemine dayanan bilinen en eski Sami dilidir.
Akadca, Kral Sargon tarafından kurulan Akad İmparatorluğu’nun başkenti Akad’dan alır. Dönemin güçlü şehrine ait günümüze ulaşan kalıntıları çok azdır.
Ariel Üniversitesi’nden Shai Gordin, TAU’dan Jonathan Berant ve Omer Levy’in ortak kaleme aldıkları “Akadca’yı Nöronal Makine Çevirisi ile İngilizce’ye Çevirmek” başlıklı makale PNAS Nexus dergisinde yayınlandı.
Tasarım aşamasında, makine öğrenme versiyonları modelinin iki versiyonu geliştirildi, biri Akadca’yı çivi yazısı işaretlerinden Latin alfabesine, diğeri çivi yazısı işaretlerinin Unicode temsillerinden çevirdi.
Birincisi, Latince harf çevirisi kullanarak, aynı metnin insan ve makine çevirisi arasındaki yazışmaları değerlendiren En İyi İki Dilli Değerlendirme Alt Çalışması 37’te (BLEU47) 4.4 puan alarak en iyi sonuçları verdi.
Program, 118 veya daha az karakterden oluşan kısa cümleleri çevirmek için özellikle etkili olduğunu kanıtladı. Fakat aynı zamanda “hatalarda” da üretti (sözdizimsel olarak doğru ama yanlış metin).
Program, çevirinin ilk aşamasında, insanlara modelin çıktısını düzeltme ve rafine etme görevini bırakan “insan-makine işbirliğinde” özellikle yararlı olabilir.
Makale, çevirinin “karmaşık bir süreç olduğunu, çünkü genellikle sadece iki farklı dil hakkında uzman bilgisi değil, aynı zamanda farklı kültürel ortamlar hakkında da uzman bilgisi gerektirdiğini” söylüyor.
Bunu akılda tutarak, “Dijital araçlar “optik karakter tanıma (OCR) ve makine çevirisi” yoluyla yardımcı olabilir.
Eski dillerin büyük bir zorluk olmaya devam ettiğini belirten araştırmacılar,“Onların okuması ve anlaması, uzun zamandır ölü bir dil topluluğunun bilgisini gerektirir ve dahası, metinlerin kendileri de çok parçalı olabilir” dedi.
Kapak Fotoğrafı Ashurbanipal Kütüphanesi’nden çivi yazısıyla yazılmış eski bir Asur tableti. British Museum
By Oğuz Büyükyıldırım
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >