Blog
Kerkenes yerleşimi İkinci Gordion olabilir mi?
Gordion kazılarının sonuçları, yerleşimin M.Ö. 700 yıllarında askeri bir saldırı sonucu başlayan bir yangınla sona erdiğini göstermektedir.
www.arkeonews.com
Yozgat’ın Sorgun ilçesi sınırları içerisinde yer alan Kerkenes Dağı’ndaki yerleşme uzun zamandır bilinmesine ve araştırılmasına rağmen hala bir çok sırrı barındırmaya devam ediyor.
Örneğin, bu yerleşimin adını hala bilmiyoruz.
2003 yılı kazı sezonunda bir dönem Med kenti olduğuna inanılan yerleşimde Frig yazıtlarının bulunması, kentin Frig yerleşimi olabileceğine işaret etti.
Antik kaynaklarda Pteria olarak kaydedilen kentin burası olduğu düşünülse de 1993 yılından beri devam eden çalışmalar ne yazık ki yerleşimin Pteria antik kenti olup olmadığına dair yeterli kanıt sağlayamamıştır.
Peki bu uzun zamanda ne oldu? Neyin gün ışığına çıktığına ve neyin hala gizli olduğuna bir göz atalım.
Her şeyden önce, şehrin bir Akdeniz şehri olmadığından neredeyse eminiz. Yerleşimde yapılan her kazı bize buranın bir Frig kenti olduğunu göstermiştir. Anıtlar ve seramik kalıntıları üzerindeki Frig yazıtları ile Frig kökenli insanların burada yaşadığını biliyoruz. Burada sadece yazıtları değil,Friglere ait dini inanların izlerini de adım adım takip etmek mümkündür.
Gordion kazılarının sonuçları, yerleşimin M.Ö. 700 yıllarında askeri bir saldırı sonucu başlayan bir yangınla sona erdiğini göstermektedir. Eusebius, başkent Gordion’u yağmalayıp tahrip eden ve Midas’ın ölümüne neden olan Kimmer istilası için M.Ö. 696-695 ve Sextus Julius Africanus M. Ö. 675-674 tarihlerini verir.
Araştırmalara göre, Kerkenes şehri M.Ö. 7. yüzyılın sonlarında ve 6. yüzyılın ilk yarısında bir nesil boyunca inşa edilmiş ve iskan edilmiştir. Yeni bir ikinci başkent Gordion’u kurmak için yeterli zaman geçmiş olmalıydı.
Yerleşimde 757 yapı taşı ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca su ihtiyacını karşılamak için tüm yaz boyunca idare edilebilen yapay göletler oluşturulmuştur. Bu yapay göletlerin tabanları taş döşeme ile kaplıdır. Yerleşimde 7 ana kapı bulunmaktadır ve kapıların anıtsal görünümü oldukça dikkat çekicidir. 7 ana kapının ana yollara açık olduğu , bu da şehrin muhtemelen her zaman tehlikede olan yoğun Kimmer saldırıları döneminde inşa edildiği göz önüne alındığında şaşırtıcı değildir. Anadolu’nun bu dönemde siyasi bir birlik olmaktan uzak, karışık bir dönemden geçtiğini de belirtmekte fayda var.
Halys Nehri Savaşı veya Tutulma Savaşı, M. Ö. 6. yüzyılın başlarında Medler ve Lidyalılar arasındaki bir çatışmaydı. Lidya kralı Alyattes ile Med kralı Kyaksares arasındaki 5 yıllık savaşın bir gününde güneş tutulması gerçekleştiğinde “Tanrılar bu savaşı istemiyor” denilerek savaş sona erdirilir ve barış anlaşması yapılır. “Tutulma Savaşı” olarak adlandırılacak olan bu olay, M.Ö. 28 Mayıs 585 tarihinde gerçekleşti.Lidya'nın Sardeis'ten bu kadar uzak bir bölgede Medlerin ordularına karşı 5 yıl yardımsız kalması mümkün görünmemektedir. Muhtemelen, Alyattes, Frig yönetimi altında olan ve hatta savaş sırasında Frigyalıların yeni başkenti haline gelen Kerkenes yerleşiminden destek alarak savaşa devam etti. Sonuç olarak savaş barış anlaşmasıyla sonuçlanmış ve bölgede 40 yıl sürecek bir anlaşmanın temelleri atılmış oldu.
Bu dönemde Kerkenes halkı Muski, Tabal, Kashka gibi yeni katılan halklarla birlikte güçlenmeye ve büyümeye başladı. Tıpkı Gordion’un son döneminde bir sıçrama yapan, gösterişli ve anıtsal yapılar inşa etmeye başlayan Gordion halkı gibi, bu barış sonucunda kendilerini daha güvende hissettiler ve yeni bir Gordion yaratmak için çalışmalara başladılar.
Kentin yaklaşık 7 kilometre uzunluğundaki surları, 2,5 kilometrekarelik bir yerleşim alanı oluşturmaktadır. Bu kadar büyük bir yerleşimin büyük bir ekonomik güce, nüfus yoğunluğuna ve bilgiye ihtiyaç duyduğu kesindir. Burada unutulmaması gereken en önemli nokta, bu insanların zaten anıtsal bir kent inşa edebilecek kapasiteye ve bilgiye sahip olmalarıdır. Bulunan saray kompleksinin ve idari yapının varlığı bir otoritenin varlığına işaret etmektedir. Gordion mimarisine zaten aşina olan insanların kendilerini daha fazla korumak için daha güçlü tahkimat sistemleri inşa etmeye çalışmaları oldukça doğaldır.
Boğazköy’de Hititlerden sonra kurulan yerleşimde bu surların örneklerinin bulunduğu görülmektedir. Lidya ile barışçıl ilişkilerin bir sonucu olarak, Sardeis gibi daha güçlü ve eğimli bir surun inşası, öğrenmenin geliştiği anlamına gelir.
Belki deBoğazköy’de kayıp Pteria şehrini aramakdaha doğru olur.
Kerkenes yerleşiminin M.Ö. 540 yılında başkent Gordion gibi ateşli bir yıkımla karşı karşıya kaldığı ve terk edildiği düşünülmektedir.
540 yılında Lidya Krallığı’nın yıkılmasıyla Frig toprakları, Pers İmparatorluğu’nun bir parçası olarak Kapadokya, Paphlagonia ve Hellespontos ile birlikte Büyük Frig satraplığına bağlanmıştır.
Kazı, bu muazzam şehrin 8.000 metrekaresini ortaya çıkardı. En erken kazılar, şehri Demir Çağı’na yerleştirecek kadar uzun olan 1928’de birkaç hafta boyunca yapıldı. Bu kısa kazıları, 1996 yılından bu yana kent genelinde uzun soluklu kazılar izlemiştir. Başlıca kazı alanları, kentin saray kompleksinin bir kısmının yanı sıra yedi şehir kapısından birini de içermektedir.
Yerleşimin zorlu iklim koşullarına rağmen kazılar en iyi şekilde devam etmektedir. Kazılar Profesör Scott Branting’in yönetimi altındadır.
Önemli not: Derslerinde bizlere farklı bakış açıları kazandıran değerli hocamProf. Dr. Şevket Dönmez‘e teşekkür ediyorum.
Kapak fotoğrafı: Kültür Portalı
By Leman Altuntaş
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >