Blog
Mihrimah Sultan Ve Tekrarlanan Portreleri
Mihrimah, Kanuni Sultan Süleyman’ın Hürrem Sultan’dan olan kızıydı. Hürrem’den olan beş oğlunun da tek kız kardeşiydi. Adı Farsça’da “güneş ve ay” anlamına geliyordu.
www.artnokta.com
Mihrimah Sultan portreleri, 16. yüzyıldan başlayıp, Avrupalı ressamlar tarafından sık sık tekrar edilmişti. Peki ama neden? Bu kadını bu kadar özel kılan neydi? Bizce, hem portrelerine hem de hayatına kısa bir göz gezdirmekte fayda var.
Mihrimah, Kanuni Sultan Süleyman’ın Hürrem Sultan’dan olan kızıydı. Hürrem’den olan beş oğlunun da tek kız kardeşiydi. Adı Farsça’da “güneş ve ay” anlamına geliyordu. Kanuni Sultan Süleyman’ın ‘akıllı’ ve ‘yardımsever’ kızı, neredeyse hayatı boyunca babası ve kardeşlerine devlet işlerinde danışmanlık yaptı. Osmanlı İmparatorluğuna hem ekonomik hem de siyasi manada destek oldu. Bu bağlamda annesi gibi, dönemin zihniyetinin kadını oturttuğu, klasikleşmiş rollerin kalıplarını yıktı. Dolayısıyla tarihte en güçlü kadınlar arasında yerini aldı. Bir sadrazamla evlendi ve elbette Mimar Sinan’a ilham verdi.
Rüstem Paşa’ya Kısa Bir Bakış
İmparatorluğun tüm prensesleri (daha doğrusu padişah kızları) gibi, Mihrimah Sultan’da evlilik çağına geldiğinde, yaşananlar aynıydı; parlak bir geleceği olduğu düşünülen bir taliple evlilik. En uygun aday olarak görülen Diyarbakır beylerbeyi Rüstem Paşa ile 1539’da evlilikleri gerçekleşti. Rüstem Paşa, bu evliliğin ardından, 44 yaşında padişahın sadrazamı oldu ve servetine servet kattı. Ayrıca bu beraberlikten bir erkek ve bir kız çocuğu olmuştu.
Rüstem Paşa, Osmanlı tarihinin en zengin şahsiyetlerinden biriydi ve bu bir rastlantı değildi. İyi eğitimliydi ve Osmanlı tarihi hakkında meraklıydı. Muhteşem kütüphanesi 5.000 ciltten fazla edebi eserden oluşuyordu. Açıkcası şiire düşkün değildi ve şairleri de çok onaylamadı. Bu sebeple birçok kez hicvedildi. Tutumlu davranışları ise cimrilik olarak eleştirildi. Sonuç olarak Rüstem Paşa 1561’de vefat ettiğinde, geride 15 milyon dukalık büyük bir miras bıraktı. Osmanlı kaynaklarında serveti yaklaşık 12 milyon altın olduğu söylenir.
Rüstem Paşa’nın bir minyatürü, 16. yüzyıl
Ardında 1700 köle, 2900 savaş atı, 780.000 hasene altın, nakit olarak 1000 yük para, Anadolu ve Rumeli’de 815 çiftlik, 76 su değirmeni ve 5000 ciltten fazla çeşitli kitap ve daha birçok değerli eşya bırakmıştı. Bunların çoğunu da aslında Mihrimah Sultan ‘a borçluydu.
Mihrimah Sultan ‘ın Görkemli Serveti
Mihrimah’ın elimize geçen mektupları bize, iyi eğitimli ve disiplinli bir karaktere sahip olduğunu gösteriyor. Bu bağlamda oldukça sofistike, aydın ve zarif bir yapısı vardı. Dolayısıyla Fikirlerine değer veren babası tarafından da bir o kadar seviliyordu. 1558’de annesinin ölümünden sonra padişahın sık sık danıştığı bir isim haline geldi. Aslında olmadığı halde, annesinin yerini alarak, haremde “Valide Sultan” vazifeliği yaptı. Özellikle bu pozisyonunu akıllıca kullanıp, hayatı boyunca birçok devlet işinde söz sahibi oldu.
Josep Renalias
Görkemli servetiyle babasını destekleyerek, bazı savaş ve sefer masraflarını kendisi karşıladı. 1566’da babasının ölümünün ardından tahta çıkan kardeşi Sultan II. Selim’in danışmanlığını da yapmaya devam etti. İmparatorluğun hem iç hem de dış siyasetiyle oldukça ilgiliydi. Örneğin içeride fakir halka yardımlar yapıp, vakıflar kurarken; dışarıda da önemli devlet adamlarıyla mektuplaşıyordu.
Sonuç olarak yüzyılın en zengin kadınıydı ve yardımseverliği ile tanınıyordu. Genellikle İmparatorluk hazinesine borç para veriyordu ve servetini, hayır işleri ve ‘iyilik’ için harcıyordu. Mihrimah Sultan’ın en ünlü vakıfları, İstanbul’da kendi adını taşıyan iki camiisi ve bunların külliyeleriydi. Özetle İstanbul’un iki yakasında aynı ismi taşıyan bu iki camiyi inşa etmesi için, babasının gözde mimarı, Mimar Sinan’ı görevlendirmişti.
Mihrimah Sultan Camii (Üsküdar)
Tekrarlanan Portreleri
Sol üstte “Cameria Solimani Imparator Filia” (Sultan Süleyman’ın Kızı Cameria), sağ üstte ise “Rostanis Bassae Vxor 1541” (Rüstem Paşa’nın Karısı, 1541) yazılıdır.
Burada sizler için eklediğimiz portreler, çeşitli koleksiyonlardaki benzer örneklerden esinlenilerek, 16. yüzyılda Avrupalı ressamlar tarafından tekrarlanan Mihrimah Sultan portreleridir.
Tekrar ve tekrar çiçek desenli, kahverengi sade bir elbise, başında değerli taşlarla süslü yüksek bir başlık ve arkada koyu bir zemin…
Dolayısıyla her defasında oldukça mistik ve ilgi çekici bir kompozisyon karşımıza çıkmaktadır.
Bu resimlerin kaynağının, 1569’da neredeyse koleksiyonunun tümü bir sel felaketiyle yok olan, 16. yüzyıl İtalyan hümanist aydınlarından Piskopos Paolo Giovio’nun (1483-1552) meşhur koleksiyonu olmalıdır. Yok olan bu koleksiyonun içerisinde Mihrimah Sultan’da dahil birçok önemli kişilerin resimleri de yer alıyordu.
Bu bağlamda ele aldığımız bütün portre örneklerinde, benzer biçimde yinelenen kıyafeti ve başlığı dönemin Osmanlı modasını yansıtır. Aslında resimlerinde tekrar ve tekrar yinelenen, idealize edilen egzotik bir Osmanlı kadınını temsil etmiştir.
Belli ki Osmanlı tarzının Avrupa’da belirgin hale geldiği 16. yüzyılda, annesi Hürrem Sultan kadar Mihrimah Sultan da dönemin ressamlarına esin kaynağı olmuştur.
Servetiyle imparatorluğa ekonomik açıdan , zekasıyla ise siyasi açıdan destek olmuş, hem babasının hem de kardeşlerinin akıl hocalığını yapmıştır. Kısacası dönemin zihniyetine rağmen, güçlü olmasını bilip, halkı kalkındırmak için elinden geleni yapmıştır. Böyle güçlü bir kadın motifi, elbette dönemin sanatçılarının da dikkatini çekmiş olmalıdır.
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >