Blog

1. Yapı ve mezarlar. C: Erdoğu, B., Korkut, T., Takaoğlu, T., Yücel, N., Usanmaz, U. O., & Derici, Y. C. (2024).

Likya antik kenti Tlos yakınlarında bulunan Neolitik dönem Girmeler yerleşiminde yapılan kazılarda, terazzo zeminlerle bezeli üç özel yapı gün yüzüne çıkarıldı. Bu yapılar, yaklaşık MÖ 7.000 yıl öncesine tarihleniyor ve erken tarım topluluklarının sembolik ve sosyal yaşamına dair etkileyici bir pencere açıyor.

Eşen Vadisi’nde yer alan Girmeler, hem mağara sistemi hem de höyük alanıyla dikkat çekiyor. İnsanlık tarihinin Geç Pleistosen’den Holosen’e geçişine tanıklık eden bu yerleşim, 12.000 yıl öncesine kadar uzanan sürekli bir yerleşim kaydına sahip. Girmeler, avcı-toplayıcı topluluklardan yerleşik tarımsal topluluklara geçiş sürecini anlamamız açısından kritik bir öneme sahip.

Girmeler höyüğünün taban katmanlarında keşfedilen üç özel yapı, bu bölgenin dönemi anlamamız açısından ne denli önemli olduğunu bir kez daha kanıtlıyor. Yapıların tabanları, kalker ve taş parçacıkları karışımından oluşan terrazzo zeminlerden oluşuyor. Araştırmacılara göre söz konusu yapılar, yaklaşık 9.000 yıl önce ritüeller ve toplu etkinlikler için kullanılmış, toplumsal bağları güçlendiren ve kültürel belleği koruyan mekanlar olarak işlev görmüş.

Yan yana konumlandırılmış üç özel yapının görüntü tabanlı 3 boyutlu modeli. C: Erdoğu, B., Korkut, T., Takaoğlu, T., Yücel, N., Usanmaz, U. O., & Derici, Y. C. (2024).

Girmeler Mağarası girişine sadece 25 metre mesafede yer alan bu üç dörtgen yapı, dönemine göre ileri mimari teknikleri yansıtıyor:

1. Yapı: Yaklaşık 6-7 metre uzunluğundaki bu yapının zemininde, solmuş kırmızı geometrik motiflerle süslenmiş bir terazzo taban bulunuyor. Doğu kısmındaki bir mezar çukurunda genç bir kadın iskeleti ve dağınık halde erkek kemikleri bulundu. Ayrıca, yapıdaki direk deliklerinde insan kalıntıları tespit edilmesi, ritüel uygulamaların varlığına işaret ediyor.

2. Yapı: Kısmen tahrip olmuş bu yapının daha kalın bir terazzo zemini bulunuyor. Geometrik ve dama desenleriyle süslenmiş bu zemin üzerinde bir taş balta ve ince yontulmuş çakmaktaşı bıçaklar bulundu. Bu objelerin sembolik bir önemi olabileceği düşünülüyor.

3. Yapı: En küçük yapı olmasına rağmen, en detaylı bezemelere sahip. Bu yapının terazzo zemini, elmas ve V şekilli desenlerle süslenmiş. İç dolgusunda erken dönem çömlek parçalarına rastlanması, çömleğin benimsenme sürecine işaret ediyor.

Kırmızı aşı boyasıyla boyanmış terazzo tabanlar, araştırmacılara göre yaşam, bereket ve toplumsal kimlikle ilişkilendirilen sembolik anlamlar taşıyor olabilir. Yapılarda bulunan mezar uygulamaları ve insan kalıntılarının konumlandırılması, bu yapıların toplumsal dayanışmayı güçlendiren ve kuşaklar arası belleği koruyan mekanlar olduğunu gösteriyor.

Doğal bir kaplıcaya olan yakınlığı ve mağara cephesinin görkemli görünümü, Girmeler’in Neolitik topluluklar için bir toplanma noktası olarak işlev gördüğünü düşündürüyor. Burada düzenlenen ritüel ve toplumsal etkinlikler, bölgedeki yarı yerleşik ve yerleşik topluluklar arasındaki kültürel alışverişi teşvik etmiş olabilir.

1. Yapı (sağ) ve 3. Yapının (sol) terrazzo zeminlerine çizilmiş motifler. C: Erdoğu, B., Korkut, T., Takaoğlu, T., Yücel, N., Usanmaz, U. O., & Derici, Y. C. (2024).

Girmeler’deki boyalı terazzo tabanların keşfi, Anadolu’daki Neolitik mimari anlayışına yeni bir boyut katıyor. Daha önce Orta Anadolu’da Çayönü ve Aşıklı Höyük gibi yerlerde benzer tabanlar bulunmuş olsa da, Girmeler’in dekoratif yüzeyleri, sanatsal karmaşıklığı ve ritüel pratiklerle olan bağlantısıyla öne çıkıyor.

Bu yapılar, Anadolu’nun Neolitik toplulukları arasındaki kültürel etkileşim ve sosyal organizasyon hakkında yeni sorular ortaya çıkarıyor. Ritüeller, toplumsal hafızanın şekillenmesinde nasıl bir rol oynadı? Bu tür yapılar, tarım ve hayvancılığa geçişte nasıl bir anlam taşıyordu? Gelecek araştırmalar, bu sorulara daha net yanıtlar sunabilir.

Girmeler yerleşimi, Anadolu’nun Neolitik yaşamına dair bilgilerimizi zenginleştiriyor ve aynı zamanda insanlık tarihinin bu dönüm noktasında inovasyon ve kültürel alışverişin merkezlerinden biri olarak dikkat çekiyor. Girmeler’deki araştırmalar, erken yerleşik yaşamın sembolik ve sosyal boyutları hakkında daha fazla bilgi edinme potansiyeli sunuyor.

Makale: Erdoğu, B., Korkut, T., Takaoğlu, T., Yücel, N., Usanmaz, U. O., & Derici, Y. C. (2024).  Oxford Journal of Archaeology.

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >