Blog

Ateşi kontrol etmeyi ilk öğrenen insan türünün hangisi olduğu hâlâ tam olarak bilinmiyor.

Bu tarihöncesi kamp ateşlerini hangi eski hominin türünün yaktığı şu anda net olmasa da, bu keşif, soyumuzun 270.000 yıl önce dilediğinde ateş yakma yeteneği geliştirdiğini öne sürüyor.

Henüz hakem değerlendirme sürecinde olan ve yayımlanmamış bir çalışmada bulgularını paylaşan araştırmacılar, uzak geçmişteki ateş kullanımını takip etmenin son derece zor bir görev olduğunu açıklıyor. Örneğin, kömürleşmiş kalıntıların insan eliyle yapılmış bir ateşten mi, yoksa doğal bir yangından mı kaynaklandığını belirlemek genellikle imkânsız. Dahası, bilinçli ateş kullanımına dair güçlü kanıtlar bulunduğunda bile, ateşin kasıtlı mı yoksa bir yerden alınan yanmış dallar veya közlerle mi yakıldığını anlamak çoğu zaman mümkün olmuyor.

Bu nedenle, yaklaşık 1,6 milyon yıl öncesine kadar uzanan insan yerleşimlerinde ateş kullanımına dair pek çok kanıt olsa da, ateşi tam olarak ne zaman kontrol etmeyi öğrendiğimiz, antropologların hâlâ uykusunu kaçıran bir soru olmaya devam ediyor.

Konuyla ilgili daha fazla bilgi edinmek isteyen çalışma yazarları, Homo sapiens Avrupa’ya gelmeden çok önce, Taş Devri’nin erken ve orta dönemlerinde insanlar tarafından kullanılan Fransa’nın güneydoğusundaki Orgnac 3 Mağarası’na odaklandı. İlginç bir şekilde, mağarada bir dizi ocak tespit edildi ve araştırmacılar yakın zamanda mağarada is kaplı bir speleotem (mineral oluşumu) keşfetti; bu da mağarada bir noktada ateş kullanıldığını gösteriyor.

Modern bir tarihlendirme yöntemi olan Fuliginokronoloji kullanarak, araştırmacılar Orgnac 3’teki ateş kullanımının geçmişini yeniden oluşturdu. Bulgular, 270.000 yıl önce bin yıllık bir süreçte mağarada 23 ila 27 ateş yakıldığını ortaya koydu. Bu ocağın, Neandertaller ya da Homo sapiens ile ortak atamız olan Homo heidelbergensis tarafından kullanılmış olabileceği düşünülüyor.

Genel olarak, mağara ateşlerinin günlük olarak yakılmadığı açık, ancak mağaradaki ateş sıklığı, birilerinin birkaç on yılda bir kamp ateşi yakmak için düzenli olarak geri döndüğünü gösteriyor. Ayrıca, bu ateşlerin mağaranın derinliklerinde yakılmış olması, bunların yıldırım düşmesi gibi doğal olaylar yerine insanlar tarafından yakıldığına işaret ediyor.

Daha önce, tekrarlanan ve kontrollü ateş kullanımına dair en eski kanıtlar, İspanya’daki bir mağaradan gelmişti; burada ocakların 245.000 yıl önce yakıldığı düşünülüyordu. Bu yeni çalışmanın yazarları haklıysa, insanlığın ateşi kontrol etme becerisi en az 25.000 yıl daha öncesine uzanıyor.

Ancak araştırmacılar, bu ateşlerin sıfırdan kontrol edilip edilmediğinden ya da doğal orman yangınlarından alınan alevlerle mi yapıldığından tam olarak emin olamıyor. Bununla birlikte, yapılan ileri analizler, bu ateşlerin yüzde 52’sinin doğal yangınların yerel çevrede yayılmasının olası olmadığı yağışlı dönemlere denk geldiğini ortaya koydu. Bu da mağaradaki ateşlerin, muhtemelen bir tür piroteknoloji kullanılarak yerinde yakıldığını gösteriyor.

“İnsan faaliyetlerinin kanıtları, çevresel koşullar, sitenin kapalı yapısı ve is tabakalarının ıslak dönemlerde oluşan mikrosparit birikintileriyle ilişkisi göz önüne alındığında, Orgnac 3’teki is izlerinin insan eliyle yakılan ateşlerden kalma olduğu en olası ve basit hipotez” diye yazıyor araştırmacılar.

“Dolayısıyla, bu çalışma, Orta Pleistosen homininleri arasında ateşin ustalıkla kullanıldığına dair güçlü kanıtlar sunuyor” diyerek sonuçlandırıyorlar.

IFL Science. 24 Aralık 2024.

Makale: Vandevelde, S., 2024. 

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >