Blog
Radyokarbon tarihleme,”Filistin” kültürünün tarihlendirilmesi konusunda uzun süredir devam eden bir tartışmaya katkıda bulunuyor
Karbon 14 ölçümlerinin sonuçlarıyla, Geç Tunç Çağı ve Demir Çağı katmanlarının güvenilir bir tarihlemesi ilk kez elde edilebilmiştir.
www.arkeonews.com
Avusturya Bilimler Akademisi’nden araştırmacılar, Levant’daki en önemli Bronz ve Demir Çağı bölgelerinden biri olan Tel Gezer için yeni bir radyokarbon veri seti yayınladılar. Bu, arkeolojik bulguların tarihi olaylarla ne ölçüde örtüştüğünü ilk kez yazılı kaynaklardan kontrol etmeyi mümkün kılmaktadır.
Avusturya Bilimler Akademisi’nden Lyndelle Webster ve meslektaşları tarafından 15 Kasım 2023’te PLOS ONE adlı açık erişimli dergide yayınlanan yeni bir araştırmaya göre, yeni tarihler Gezer antik kentindeki olayların zamanlaması hakkında ayrıntılı bilgiler sağlıyor.
Tel Gezer, Mısır, Asur ve İncil metinlerinden iyi bilinen ve güç mücadeleleri ve önemli tarihi şahsiyetlerin hikayeleriyle ilişkilendirilen eski bir güney Levanten şehridir.
Antik ticaret yolları üzerindeki konumu nedeniyle şehir, Tunç ve Demir Çağları’nın (MÖ 3. ila 1. binyıl) en önemli yerlerinden biriydi ve birçok Mısır, İncil ve Asur kaynağında öncelikle güç mücadeleleri ve fetihlerle ilişkilendirildiği belirtildi.
Avusturya OeAW Arkeoloji Enstitüsü’nde arkeolog olan Lyndelle Webster: “Birden fazla yerleşim ve yıkım katmanından kömürleşmiş tohumlar üzerinde 75’ten fazla ölçüm yaptık. Çalışmamızda yayınlanan Geç Tunç Çağı ve Demir Çağı tabakalarına ait 35 ölçümün sonuçları MÖ 13. yüzyıldan 9. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Veri seti, Gezer’in tarihini ilk kez kesin bir zaman çizelgesine oturtmamızı sağlıyor.”
Karbon 14 ölçümlerinin sonuçlarıyla, Geç Tunç Çağı ve Demir Çağı katmanlarının güvenilir bir tarihlemesi ilk kez elde edilebilmiştir. Bununla birlikte, Gezer’in birçok yazılı sözü, mutlak tarihlerin yıkım, büyük mimari değişiklikler veya surların inşası gibi tarihi olaylarla ilgili olup olmadığını kontrol etmeyi de mümkün kılmaktadır.
Radyokarbon tarihleri, Gezer’in MÖ 1200 civarında ağır bir şekilde tahrip olduğunu gösteriyor. Olay muhtemelen Mısır kralı Merneptah’ın askeri bir seferiyle bağlantılıdır, ancak kesinlikle Geç Tunç Çağı’nın sonunda bu bölgede ve Doğu Akdeniz’de gözlemlenebilecek genel krizle bağlantılıdır. Sonraki yerleşim tabakasının radyokarbon tarihlemesi, uzmanlar arasında “Filistin” kültürünün tarihlendirilmesi konusunda uzun süredir devam eden bir tartışmaya katkıda bulunuyor. Bu, yakındaki kıyı ovasında ortaya çıktı ve etkisi, “Filistin” çanak çömlek buluntularının kanıtladığı gibi, MÖ 12. yüzyılın ortalarında Gezer’e ulaştı.
Bir başka tartışma ise Gezer’de anıtsal kamu mimarisine ve merkezi yönetime geçişle ilgilidir. Yeni radyokarbon verilerine göre bu değişim M.Ö. 9. yüzyıldan ziyade M.Ö. 10. yüzyılın ilk yarısına tarihlenebilir.
Sonuç, muhtemelen yaylalardan ortaya çıkan siyasi birimlerin bu gelişmeyle ilişkili olduğu anlamına gelebilir.
Anıtsal bir kapı, kazamat duvarı ve büyük idari bina kalıntıları, şimdi radyokarbonla güvenli bir şekilde MÖ 10. yüzyılın başlarına tarihleniyor. Fotoğraf: © Lanier Center for Archaeology
Kısa bir süre sonra, MÖ 10. yüzyılın ortalarında, bu ilk anıtsal mimari yıkıldı. Şehir daha sonra yeniden inşa edildi, ancak kısa bir süre sonra başka bir büyük yıkıma uğradı, bu da şimdi açıkça MÖ 900 civarına tarihleniyor. Bu, onu MÖ 840 civarında Arami kralı Hazael’in bir seferine bağlayan daha önceki fikirlerin aksine. Yeni radyokarbon tarihleri, bu sonraki senaryoyu açıkça dışlıyor. Alternatif olarak, Yahuda, İsrail ve komşuları arasında askeri olmayan nedenler veya çatışmalar düşünülebilir.
Veriler, ABD kazı ekibi ile işbirliği içinde Avusturya Bilimler Akademisi Austrian Archaeological Institute’nden (OeAW) araştırmacılar tarafından toplandı.
Austrian Archaeological Institute
By Leman Altuntaş
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >