Blog
Sosyal Amaçlı Cinsel İlişki, Ortak Atamızda da Vardı
Bonobolar üzerine yapılan önceki çalışmalar, bu türün düzenli olarak cinselliği çatışmaları çözmek ve sosyal bağları onarmak için kullandığını göstermişti. Buna karşılık, şempanzelerin toplumundaki cinselliğin rolü daha az biliniyordu.
Erman Ertuğrul - www.arkeofili.com
Bonobolar ve şempanzeler, erken atalarımızın sosyal amaçlarla nasıl cinsel i·lişki kurduğuna dair i·puçları sunuyor.
Erkek şempanze, toplumsal gerginliğin ardından yakın erkek müttefikini kucaklıyor ve vücudunu öpüyor. C: Jake Brooker/Chimfunshi Wildlife Orphanage Trust
Cinsellik sadece üreme amacıyla gerçekleşmez—yeni bir araştırmaya göre, sosyal gerilimleri yönetmek için cinsel ilişki kullanımı, insanlarla büyük maymunların ortak atasında altı milyon yıl önce var olan bir özellik olabilir.
İnsanlar, en yakın akraba türleri olan bonobo ve şempanzelerle bu davranışsal stratejiyi paylaşıyor.
İngiltere’deki Durham Üniversitesi liderliğinde yürütülen ve Royal Society Open Science dergisinde yayımlanan bir araştırma, bonobo ve şempanzelerin sosyal stres dönemlerindeki cinsel davranışlarını doğrudan karşılaştıran ilk çalışmalardan biri olarak dikkat çekiyor.
Çalışma, insanların cinsel davranışlarının kökenine dair yeni bakış açıları sunabilir.
Yavrularıyla yürüyen anne şempanze. C: Jake Brooker/Chimfunshi Wildlife Orphanage Trust
Sosyal Amaçlı Cinsellik, Sadece Bonobolara Özgü Değil
Bonobolar üzerine yapılan önceki çalışmalar, bu türün düzenli olarak cinselliği çatışmaları çözmek ve sosyal bağları onarmak için kullandığını göstermişti. Buna karşılık, şempanzelerin toplumundaki cinselliğin rolü daha az biliniyordu.
Araştırma ekibi, barınak ortamında yaşayan bonobo ve şempanzelerde iki stresli durumu gözlemledi: doğal olarak meydana gelen sosyal çatışmalar sonrası ve beslenmeden önce.
İki türü benzer ortamlarda inceleyerek, sosyal gerilimleri azaltmak için cinsel ilişki kullanmanın her iki maymun türü arasında ortak bir davranışsal özellik olup olmadığını anlamaya çalıştılar.
Sonuçlar, hem bonoboların hem de şempanzelerin cinselliği, beslenme öncesinde gerilimi azaltmak ve sosyal bağları pekiştirmek için kullandığını gösterdi. Beslenme sırasında rekabet ve güç farklarının gerilim yaratabilmesi nedeniyle bu tür bir davranışın ortaya çıkması şaşırtıcı değil.
Kongo’da iki genç bonobo kucaklaşıyor. C: Zanna Clay/Lola ya Bonobo
Ancak bonobolar, aynı zamanda kavgalar sonrasında da cinsel ilişkiye daha sık girerek sosyal ilişkileri onarmaya çalışıyordu. Şempanzeler ise bu tür durumlarda cinselliğe daha az başvuruyor, bunun yerine vücut teması veya öpme gibi daha belirgin sosyal rahatlatma davranışlarını tercih ediyordu.
İnsanların Cinselliği Sosyal Amaçlarla Kullanması Ortak Atadan Geliyor
Araştırmacılar, hem bonoboların hem de şempanzelerin sosyal gerilimleri azaltmak için cinselliği kullanmasının, bu davranışın insanlarla paylaşılan ortak atadan miras kalmış olabileceğini gösterdiğini belirtiyor.
İnsan cinselliği sadece üremeye yönelik değil ve aynı durum en yakın akrabalarımızda da geçerli görünüyor. Aynı zamanda birçok farklı hayvan türünün de benzer şekilde cinselliği sosyal ilişkiler kurmak ve güçlendirmek için kullandığı biliniyor.
Araştırma ayrıca yaş faktörünün kavga sonrası cinselliğin kullanımında belirleyici olmadığını gösterdi. Ancak beslenme öncesinde, her iki türde de cinsel ilişkiyi başlatanların genellikle yaşça daha büyük bireyler olduğu gözlemlendi. Bu durum, cinsel davranışın zamanla öğrenilen ve nesilden nesile aktarılan bir davranış olabileceğini düşündürüyor.
Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde bir grup bonobo. C: Zanna Clay/Lola ya Bonobo
Bonobolar “Barışçıl” ve Şempanzeler “Saldırgan” mı?
Çalışmanın baş yazarı, Durham Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden doktora sonrası araştırmacı Jake Brooker, “Bu, bonobo ve şempanzelerin cinsel davranışlarını doğrudan karşılaştıran ilk araştırmalardan biri” diyor.
“Bonoboların aşırı cinsel olarak tanımlanması yaygın bir algı olsa da, şempanzeler de birçok durumda gerilimi azaltmak için cinselliği kullanıyor. Şempanzeler, vücut öpme gibi daha geniş bir teselli davranışı repertuvarına sahip olabilir, fakat cinsellik de onların rahatlama ve stres yönetimi stratejilerinin önemli bir parçası”
Bu gözlemler, insanların, bonoboların ve şempanzelerin cinselliği sosyal nedenlerle kullanma biçiminin ortak bir atadan miras kaldığına dair daha fazla kanıt sunuyor.
Araştırma, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki Lola ya Bonobo Barınağı ve Zambiya’daki Chimfunshi Wildlife Orphanage Trust adlı iki büyük Afrika büyük maymun barınağında gerçekleştirildi.
2019 yılı boyunca toplam 1.400 saat süren gözlemler, yedi ay boyunca 53 bonobo ve 75 şempanzenin davranışlarını kapsıyordu.
Araştırmacılar ayrıca, beslenme öncesinde cinsel ilişkiyi başlatanların dişi bonobolar ve erkek şempanzeler olduğunu belirledi. Ancak her iki türde de heteroseksüel ve homoseksüel cinsel etkileşimler gözlemlendi.
Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde iki erkek bonobo birbirini tımarlıyor. C: Zanna Clay/Lola ya Bonobo
Gelecekteki Araştırmalar
Araştırmanın kıdemli yazarı, Durham Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden Profesör Zanna Clay, “Bonoboların cinselliği sosyal zorlukları aşmak için kullandıkları biliniyor, ancak şempanze toplumundaki rolü çok daha az anlaşılmış durumda” diyor.
“İki türü benzer ortamlarda ve belirli stresli anlarda doğrudan karşılaştırarak, cinselliğin en yakın maymun akrabalarımızda nasıl bir sosyal rol oynadığını test edebiliyoruz. Bu da kendi türümüzde cinselliğin nasıl evrimleştiğini daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor.”
Araştırma, popüler algının aksine, bonoboların tamamen barışçıl ve cinselliğe bağımlı, şempanzelerin ise tamamen saldırgan bir tür olduğu fikrine meydan okuyor.
Clay, “Bir sonraki aşamada, cinselliğin işlevini farklı bağlamlarda daha detaylı incelemek ve şempanze ile bonobo cinselliği arasındaki örtüşmeleri doğal ortamlarında gözlemlemek istiyoruz” diye ekliyor.
Durham University. 5 Mart 2025.
Makale: Brooker, J. S., Webb, C. E., van Leeuwen, E. J., Kordon, S., de Waal, F. B., & Clay, Z. (2025).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >