Adını bildiğimiz ilk kişi kim olabilir? Bir kral ya da din adamı mı? Yoksa bir sanatçı mı?

Yazı öncesi devirlerde insanlar mağaralara resimler yapıyor ve belki de imzalarını bırakıyorlardı. Tarih öncesi mağara resimlerinin örneklerine dünyanın pek çok yerinde rastlamak mümkün. Fakat o resimlerin ne anlama geldiğini, neyi temsil ettiğini muhtemelen hiçbir zaman anlayamayacağız.

Ancak yazının keşfi ile beraber geçmişte insanların yaşadıkları hakkındaki bilgilermiz bir nebze de olsun artıyor. MÖ. 3200 yılında Mezopotamya’da yazının ortaya çıkmasıyla geçmiş bizim açımızdan biraz daha aydınlanıyor. İnsanlar bir sözün ya da bir olayın kaydını tutmaya başlıyor ve biz de  bunları okuyarak onları anlamaya çalışıyoruz.

Peki tarihte adını kesin olarak bildiğimiz en eski insan kim olabilir? Kral, din adamı, sanatçı, savaşçı, tüccar, halktan biri?

Yuval Noah Harari, Sapiens: Hayvanlardan Tanrılara İnsan adlı kitabında Mezopotamya’da bulunmuş, MÖ 33. yüzyıla ait 5.000 yıllık bir tabletten bahsediyor. Tabletin üstünde ölçek ifade eden çizgiler, delikler, oyma desenler bulunuyor ve ticari bir anlaşmanın kayıtları olduğu anlaşılıyor.

Araştırmalar sonucu tabletin arpa sevkiyatı makbuzu olduğu görülüyor ve tam olarak şöyle yazıyor;

“29.086 birim arpa 37 ay Kushim”

Harari, bu metnin şunu ifade ettiğini söylüyor: ““29.086 birim arpa 37 ay içinde teslim alındı. İmza, Kushim.”

5.000 yıl önce yaşamış Kushim, ne bir kral, ne de bir din adamıydı. Muhtemelen günümüz deyimiyle bir muhasebeciydi.

MÖ. 3100 yılında, yani Kushim’den birkaç nesil sonra yazılmış bir tablette ise “Gal-Sal’a ait iki köle” yazıyor. Sonra da kölelerin adı: “En-pap X ve Sukkalgir.”

Yani tarihte isimlerine ilk rastladığımız insanlar tüccarlar, köleler ve köle sahipleri. Harari’ye göre ismini bildiğimiz ilk insanların tüccarlar olması o kadar da ilginç değil. Bu insanlar ticaret yapıyordu ve ticareti de belgelere dökme ihtiyacı hissediliyordu. Yazının da ortaya çıkma hikayesi böyle olsa gerek.

Akademisyenler en eski ismin kime ait olduğu konusunda hemfikir değil. Yuval Noah Harari yeni kitabı Sapiens’te birinciliği Kushim’e veriyor. Chicago Üniversitesi’ndeki akademisyenler ise 2010-2011’deki yıllık raporlarında Gal-Sal diyor.