Blog
Tayvan’da Bulunan Çene Fosili Bir Denisovalıya Ait Çıktı!
Yeni bir çalışmada, araştırmacılar kemiğin hangi türe ait olduğunu belirlemek için proteinleri analiz eden ileri düzey bir teknik kullandılar.
Erman Ertuğrul - www.arkeofili.com
Araştırmacılar, Tayvan açıklarında deniz tabanında keşfedilen gizemli bir çene kemiğinin Denisovalılara ait olduğunu belirledi. Bu bulgu, arkaik insanların Asya genelinde geniş bir alana yayıldığını kanıtlıyor.
Tayvan açıklarında bulunan Penghu 1 alt çene kemiğinin fotoğrafı. C: Yousuke Kaifu
Tayvan açıklarında keşfedilen gizemli bir insan çene kemiği ne bizim türümüze (Homo sapiens) ne de Neandertallere ait. Bu kemik, yok olmuş bir başka insan akrabası olan Denisovalılara ait.
Yeni bir çalışmada, araştırmacılar kemiğin hangi türe ait olduğunu belirlemek için proteinleri analiz eden ileri düzey bir teknik kullandılar. Bu teknik sayesinde, 2000’li yılların başında Tayvan’ın batı kıyısı açıklarında bulunan çene kemiğinin Denisovalılara ait olduğu ortaya çıktı.
Denisovalılar, Pleistosen çağında Asya boyunca dolaşan ve Neandertaller ile insanların “kuzeni” olarak kabul edilen bir türdü. Yeni kullanılan bu yöntem, daha önce tanımlanamamış insan fosillerinin kimliğinin belirlenmesinin de önünü açıyor.
Çalışmanın ortak yazarı ve Kopenhag Üniversitesi’nde moleküler antropolog olan Frido Welker, “Aynı teknik şu anda başka hominin fosillerini de incelemek için kullanılıyor. Bu sayede onların da Denisovalı, Neandertal ya da başka bir hominin grubu olup olmadığı belirlenebiliyor” diyor.
Welker ve uluslararası uzmanlardan oluşan ekip, Penghu Kanalı’nın deniz tabanından bir balıkçı tarafından çıkarılan Penghu 1 adı verilen çene kemiğini daha iyi anlamak istiyordu. Bu kanal, Tayvan’ın batı kıyısından yaklaşık 25 kilometre açıkta yer alıyor. Penghu 1, on yıl önce belgelendiğinden beri paleoantropologlar, bu güçlü çene ve büyük dişlerin Homo erectus’a mı, arkaik bir Homo sapiens’e mi yoksa Denisovalılara mı ait olduğu konusunda hemfikir olamamıştı.
Penghu 1 çene kemiğinin fotoğrafı. C: Yousuke Kaifu
Denisovalılar; Neandertaller ve Homo sapiens ile aynı dönemde yaşamış soyu tükenmiş insan akrabaları. Ancak fosilleri Avrupa ve Batı Asya’da bir asırdan uzun süredir bulunan Neandertallerin aksine, Denisovalılar esas olarak DNA yoluyla biliniyor. Çünkü bugüne kadar yalnızca birkaç Denisovalı fosili bulunabildi. Bunların çoğu da Sibirya’daki Denisova Mağarası’ndan geldi. Yeterli sayıda fosil bulunmadığından, yeni Denisovalı iskeletlerini tanımlamak ve onların nerelerde yaşadığını anlamak oldukça zordu.
Araştırma ekibi, eski proteinleri analiz etmeye yarayan paleoproteomik adı verilen yeni bir teknik kullanarak Penghu 1’in erkek olduğunu ve aminoasit ile protein profilinin Denisovalılara en çok benzediğini gösterdi. Bulgularını Science dergisinde yayımladılar.
Texas A&M Üniversitesi’nde biyolojik antropolog olan ve çalışmaya dahil olmayan Sheela Athreya, “Bu örneğin gerçek anlamda değerlendirilmesi sekiz-dokuz yıl önce bile mümkün değildi” diyor. “Bu çalışma, her zaman varsaydığımız şeyi doğruluyor — Pleistosen boyunca Doğu Avrasya’nın en uç noktalarında bile hominin varlığı vardı.”
Tarihleme Sorunu
Ancak çalışmanın bir sınırlaması var: Penghu 1 örneği çok uzun süre su altında kaldığı için karbon-14 ya da uranyum gibi geleneksel tarihleme yöntemleriyle güvenilir şekilde tarihlendirilemiyor ve DNA çıkarma girişimleri de başarısız oldu.
Welker’a göre, çene kemiğiyle birlikte bulunan hayvan kemikleri iki farklı yaş aralığını işaret ediyor: ya 10.000 ila 70.000 yıl öncesi ya da 130.000 ila 190.000 yıl öncesi. “Eğer örnek daha genç yaş aralığına giriyorsa, bu şimdiye kadar bulunan en genç Denisovalı olabilir” diyor. Şu anda bilinen en genç Denisovalı fosili Tibet Platosu’nda bulundu ve 40.000 yıl öncesine tarihleniyor.
Penghu 1 çene kemiğiyle temsil edilen erkek Denisovalının nasıl görünebileceğine dair bir çizim. C: Cheng-Han Sun
Ancak kesin tarihlemedeki belirsizliklere rağmen, Penghu 1’in Denisovalı olarak tanımlanması, bu grupların Asya’da geniş bir alana yayıldığını gösteriyor — Sibirya gibi soğuk bölgelerden Tayvan gibi sıcak ve nemli yerlere kadar.
Araştırmacılar, “Artık biliyoruz ki geç Orta ve erken Geç Pleistosen döneminde Avrasya’da iki zıt hominin grup — uzun ama ince çeneli, küçük dişli Neandertaller ve kısa ama güçlü çeneli, büyük dişli Denisovalılar — bir arada yaşamış” diyor.
Bu sonuç, Homo cinsinin çeşitliliğine ve evrimine ışık tutuyor. Araştırmacıların bir sonraki adımı, bu teknikle Asya’da nehir yataklarından ya da deniz kanallarından çıkarılan daha fazla eski kemiği incelemek olacak.
Athreya, “Bu çalışmanın en önemli sonucu, daha önce nereden geldiği bilinmeyen ve nehir yataklarında ya da deniz kanallarında bulunan fosillerle artık çok daha fazla şey yapabiliyor olmamız. Bu gerçekten heyecan verici!” diyor.
Live Science. 10 Nisan 2025.
Makale: T. Tsutaya et al. 2025.
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >