Blog
Truva’daki 800 Yıllık Kadının Kaburgasında Kireçlenmiş Apseler Bulundu
Truva’daki 800 Yıllık Kadının Kaburgasında Kireçlenmiş Apseler Bulundu
Homeros’un İlyada’sından geçen efsanevi şehir Truva yakınlarındaki bir mezarlıkta, 800 yıl önce gömülmüş bir kadının kaburgasında çilek boyutunda iki tane nodül bulundu.
Kaburgasında bulunan kireçlenmiş nodüllerin içine sıkışan DNA, muhtemelen kadının ölümüne neden olan patojen bakterilerin tüm genomlarını sağladı. F: Gebhard Bieg
800 yıl önce, bir zamanlar antik dünyanın efsanevi şehirlerinden olan Truva’nın eteklerinde, tarımla geçinen toplumun üyesi olan 30 yaşında bir kadın, taşlarla çevrili bir mezara gömüldü. Bizans mezarlığında bulunan diğer iskeletler gibi, kadının iskeleti de açık bir şekilde yoğun tarımsal aktivitelerin izlerini taşıyordu.
Fakat Tübingen Üniversitesi’nden Truva Projesi’ne bağlı bir arkeolog olan Henrike Kiesewetter, bu kadının kaburgalarının altında, her biri çilek büyüklüğündeki iki tane kireçlenmiş nodül farketti.
Patojenlerin evrimi üzerine uzman ve tıp ve tıbbi mikrobiyoloji profesörü Caitlin Pepperell, “İlk düşüncemiz, bunların tüberkülozdan kaynaklı ur olduğuydu.” diyor. Bakteriyel bir enfeksiyon olan tüberküloz çoğunlukla akciğerlerde veya diğer dokulardaki kireçlenmiş nodüllerin büyümesiyle tanımlanıyor. Ancak, yuvarlak beyaz taşların DNA, elemental ve mikroskobik analizi, olasılıklar arasından tüberkülozu ve böbrek taşını çıkardı.
Araştırmacılar, kaburgadaki nodülleri açtığında, son derece patojenik S. aureus içeren bir familya olan Staphylococcus cinsinden bakterilere çok benzeyen olağanüstü derecede iyi korunmuş mikrofosiller, mineralize “hayalet hücreleri” keşfettiler.
Nodüller ve konsantre kalsiyum katmanlarının içine sıkışan DNA, McMaster Üniversitesi’nden Antik DNA uzmanı Hendrik Poinar’a gönderildi.
Poinar, “Şaşırtıcı bir şekilde, bu örnekler, kadına bulaşan ve muhtemelen ölümüne neden olan iki bakteri türü olan Staphylococcus saprophyticus ve Gardnerella vaginalis’in genomlarını tam olarak yeniden oluşturmak için yeterli DNA sağladı.” diyor. Gardnerella vaginalis örneği modern bakterilerle aynı olsa da, 800 yıl önce ölmüş olan kadını etkileyen Staphylococcus saprophyticus, hayvanlarda bulunan suşlarla daha yakından uyumluydu. Fakat bu sonuç, dönemin köylüleri tipik olarak hayvanlarıyla içiçe yaşadıkları için belki de şaşırtıcı değil.
Pepperell, “Staphylococcus saprophyticus hakkında öğrendiğimiz en etkileyici şey, onu modern verilerle karşılaştırdığımızda, çok sıvı bir organizma gibi görünmesi. İdrar yolu enfeksiyonlarına neden olabilir ancak aynı zamanda çevreye de bulaşabilir. Oldukça çeşitli ortamlar arasında hareket etme konusunda gerçekten yetenekli görünüyor.” diyor.
Bu hafta (10 Ocak 2017) eLife dergisinde Pepperell ve Poinar’ın başını çektiği bir ekibin yayımladığı araştırma, bu ölümcül enfeksiyonun moleküler bir resmini ortaya koyuyor. Araştırma, Bizans İmparatorluğu’nun geç dönemlerinde, 13. yüzyılın başlarında yaşanan günlük yaşamdaki tehlikelere ve ayrıca yaygın bir bakteri patojeni olan Staphylococcus saprophyticus’un evrimine ışık tutuyor.
13. yüzyılda Bizans Truva’sına ait iskelette bulunan kireçlenmiş nodülün kesiti. F: Pathologie Nordhessen
Hamilelik kadının ölümüne sebep olmuş olabilir
Pepperell, kadın canlı haldeyken oluşan nodüllerin, bakteri patojenlerini kalsiyum içinde tuttuğunu ve genetik materyalini koruduğunu belirtiyor. “Kireçlenme, DNA’yı küçük kutular şeklinde sakladı ve 800 yıllık bir zaman boyunca aktardı. Bu nodüllerde, Antik DNA’nın miktarı ve bütünlüğü olağanüstüydü.” diyor. ”
Pepperell, nodüllerin aynı zamanda kadının insan DNA’sını ve onun muhtemel erkek fetüsünün DNA’sını da barındırdığını, ancak korunmuş DNA’nın %31 ila %58’inin, kadının enfeksiyonundan sorumlu olan bakterilerden geldiğini söylüyor. Pepperell, “Bu maddenin korunma şekli hakkında gerçekten enteresan bir şey vardı. Genetik verilerin kalitesi son derece eşsiz.” diyor.
Fiziksel kanıtlar, kadının ölüm nedeninin, plasentada bakteriyel bir enfeksiyon olan korioamniyonit, amniyon sıvısı ve fetüsü çevreleyen membranlar olduğunu gösteriyor. Araştırmacılar, kadının DNA’sına ve enfeksiyona neden olan bakteriye ek olarak, Antik Y kromozom DNA’sını, yani muhtemelen bir erkek fetüsün DNA’sını tespit ettiler. Bu sonuca göre kadının, hamilelik sırasında öldüğü anlaşılıyor.
Hamilelik sürecindeki kadındaki bakterileri değerlendiren Poinar, “Bunun başka bir örneği yok. Bugüne kadar anne sağlığı ve ölümü hakkında neredeyse hiç arkeolojik kanıtımız yoktu.” diyor.
Antik kemiklerden DNA çıkarabilmek ve ölümcül bir enfeksiyona neden olan mikroorganizmaların genomlarını yeniden oluşturmak, 800 yıl önceki kırsal günlük yaşamı anlamaya yardımcı oluyor.
Bakteriler ve virüsler evrimleşip insanları hasta ettiğinde, bunu çözmenin bir yolu, antik bakteri örneklerini incelemek ve bu bakterinin modern versiyonunun zaman içinde antibiyotiklere direnmek için nasıl değiştiğini görmek için DNA dizilimini yapmak.
Pepperell, “Bakteriler patojene dönüşür ve hastalıklara neden olurlar, çünkü bağışıklık sistemlerimizle nasıl başa çıkacaklarını çözerler.” diyor ve şöyle devam ediyor; “Bu kadının yaşamı oldukça zorluydu; dişlerini kaybetmişti, kemiklerinde kronik enfeksiyon vardı ve çocuk sahibi olabilecek yaştaki pek çok kadın gibi, gebelik sırasında komplikasyonlardan öldü. Bu mezarlıkta bulunan iskeletlerin yarısından fazlasında, muhtemelen zorlayıcı fiziksel aktiviteler nedeniyle görülen omurga ve eklem dejenerasyonu belirtileri var.”
Wisconsin-Madison Üniversitesi. 10 Ocak 2017.
Makale: A molecular portrait of maternal sepsis from Byzantine Troy. January 10, 2017. eLife.
Kaynak: http://arkeofili.com/truvadaki-800-yillik-kadinin-kaburgasinda-kireclenmis-apseler-bulundu/
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >