Blog

Ulucak Höyüğü, Ege Bölgesi’nin ilk çiftçilerine ev sahipliği yapıyordu. Buradaki ilk yerleşimciler, 7,5 metrelik kültür tabakası boyunca evlerini birbiri üzerine inşa ederek kesintisiz 1.150 yıl boyunca aynı yerde iskan etmişti.

2022 kazı sezonunda höyükte, 100 metrekarelik büyük bir yapı ortaya çıkarıldı. Yapının içinde, seramik kapların pişirildiği fırınlar ve seramik kapların boyanmasında hematit boyayı öğütmek için kullanılan çok sayıda öğütme taşları bulundu. Yandığı için günümüze kadar iyi korunan yapıda, seramik üretiminde kullanılan hamurların üzerinde 8.000 yıl önce yaşamış seramik ustalarına ait parmak izleri de belirlendi.

Kazı başkanı Prof. Dr. Özlem Çevik, seramik üretiminde ilk uzmanlaşmayı fiziksel olarak göstermesi açısından bu atölyenin çok önemli olduğunu söylüyor.

Ulucak Höyüğü’nde ortaya çıkarılan ve seramik üretim atölyesi olarak tanımlanan yapının içindeki buluntular, oldukça önemli bilgiler veriyor. 100 metrekarelik yapıda, seramik kapların pişirildiği fırınlar ve seramik kapların boyanmasında hematit boyayı öğütmek için kullanılan çok sayıda öğütme taşları yer alıyor.

Uzmanlaşmanın kanıtlarını taşıyor

Kazı başkanı Prof. Dr. Özlem Çevik, “Tarihsel olarak Mezopotamya’dan Ege Bölgesi’ne kadar geniş bir coğrafyada ilk seramiklerin günümüzden 9.000 yıl önce yapıldığını biliyoruz. İlk seramiklerin ortaya çıkışından bin yıl sonra milattan önce 6. binlerde ise belirttiğim bu geniş coğrafyada bulunan seramikler üzerine yapılan incelemelerden yola çıkarak, bunların uzman seramik ustaları tarafından yapıldığı varsayılmaktaydı. Ulucak’ta bulduğumuz bu atölye, ilk kez seramiğin uzmanlar tarafından yapıldığını fiziksel olarak gösteren bir kanıt.” diyor.

Seramik atölyesi olarak tanımlanan yapı, diğer evlerden çok farklı. 6-7 odalı bir mekan. Bu alanlarda seramik üretimin tüm aşamaları uygulanıyordu. Yani hamurun hazırlanmasından şekillendirilmesine, astar boyanın kullanımından perdahlanmasına kadar seramik üretiminin tüm zinciri yer alıyor. Dolayısıyla uzmanlar, buranın bir seramik üretim atölyesi olduğunu rahatlıkla söyleyebileceklerini belirtiyor.

Prof. Dr. Özlem Çevik, “Tohum örneklerinin analizine göre ise aldığımız radyokarbon tarihlemelerden yapının, milattan önce 6 bine tarihlendiğini biliyoruz yani burası, 8.000 yıllık bir atölye. İnsanlık tarihinde seramik üretimindeki ilk uzmanlaşmayı, fiziksel olarak göstermesi açısından çok önemli.” diyor.

Seramik üretiminde cinsiyet ayrımı yoktu

Atölyedeki buluntularda parmak izlerine de rastlandı. Seramik yapılmadan önce kil hamurun hazırlanması lazımdı. Atölye yandığı için, bulunan hamurlarda, üzerindeki parmak izlerinin katılaştığı görüldü. 8.000 yıl önce bu hamurlara dokunan insanların parmak izleri böylece günümüze kadar ulaştı.

Gelişen teknolojilerle birlikte parmak izlerinden yaş ve cinsiyet de belirlenebiliyor. Yapılan ön inceleme, 11 yaşından daha küçük çocukların bu atölyede çalışmadıklarını ortaya koydu.

“Geçmiş köy toplumlarında seramiklerin, günümüzdeki gibi hane içinde kadınlar tarafından üretildiği varsayılır. Seramik yapımının elden çark teknolojisine dönüştüğü gelişkin topluluklarda ise seramik kapların erkekler tarafından uzmanlaşmış bir üretim faaliyeti olarak gerçekleştirildiği düşünülür. Erken seramik uzmanlaşmasına dair somut kanıtlar içeren Ulucak Höyük’teki parmak izlerine baktığımızda hem kadın hem de erkek olabilecek parmak izlerinin hamur üzerinde yer aldığını görüyoruz. Demek ki erken uzmanlaşmaya geçişte kadın veya erkek gibi keskin bir cinsiyet ayrımının olmadığını görüyoruz.”

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >