Kazı ekibi ahşap yapıyı ortaya çıkarıyor. C: Larry Barham, University of Liverpool

Nature dergisinde yayımlanan araştırma, Zambiya’daki Kalambo Şelalesi arkeolojik alanında, geçmişi en az 476.000 yıl öncesine ve kendi türümüz Homo sapiens’in evriminden önceye dayanan iyi korunmuş ahşap yapıları tanımlıyor.

Ahşap üzerindeki taş alet kesme izlerinin analizi, bu erken insanların bir yapı oluşturmak için iki büyük kütüğü şekillendirip birleştirdiğini, muhtemelen bir platformun veya bir konutun bir kısmının temelini oluşturduğunu gösteriyor.

Bulgular, kütüklerin birbirine uyacak şekilde kasıtlı olarak biçimlendirildiğinin dünyanın herhangi bir yerinden elde edilen en eski kanıtı. Şimdiye kadar ahşabın insan kullanımına ilişkin kanıtları, ateş yakma, kazma sopaları ve mızrak kullanımıyla sınırlıydı.

 

 

Kama şeklinde bir ahşap parçası. C: Larry Barham, Liverpool Üniversitesi

Ahşap, genellikle çürüyüp yok olduğu için bu tür arkeolojik bölgelerde nadiren bulunur, ancak Kalambo Şelalesi’nde kalıcı olarak yüksek su seviyeleri ahşabı günümüze kadar korudu.

Bu keşif, Paleolitik dönem insanlarının göçebe olduğu yönündeki yaygın görüşe meydan okuyor. Kalambo Şelaleleri’nde bu insanlar yalnızca kalıcı bir su kaynağına sahip olmakla kalmıyordu, aynı zamanda etraflarındaki orman da onlara yerleşmelerine ve yapılar yapmalarına yetecek kadar yiyecek sağlıyordu.

Liverpool Üniversitesi Arkeoloji, Klasikler ve Mısır Bilimi Bölümü’nden “İnsanlığın Derin Kökleri” araştırma projesine liderlik eden Profesör Larry Barham şunları söylüyor:

“Bu keşif, ilk atalarımız hakkındaki düşüncemi değiştirdi. ‘Taş Devri’ etiketini unutun, bu insanların yaptıklarına bakın: ahşaptan yeni ve büyük bir şey yaptılar. Daha önce hiç görmedikleri, daha önce var olmayan bir şeyi yaratmak için zekalarını, hayal güçlerini ve becerilerini kullandılar.”

 

 

Paleolitik İnsanların ahşabı birleştirdiği yeri gösteren ahşap yapı. C: Profesör Larry Barham, Liverpool Üniversitesi

“Nehir kenarında oturup günlük işlerini yapabilecekleri bir platform yaparak da olsa, hayatı kolaylaştırmak için çevrelerini dönüştürdüler. Bu insanlar sandığımızdan daha çok bize benziyordu.”

Buluntuların tarihlemesi Aberystwyth Üniversitesi’ndeki uzmanlar tarafından üstlenildi. Uzmanlar, ahşapların yaşını belirlemek için, buluntuları çevreleyen kumdaki minerallerin en son ne zaman güneş ışığına maruz kaldığını ortaya çıkaran yeni lüminesans tarihleme tekniklerini kullandılar.

Aberystwyth Üniversitesi’nden Profesör Geoff Duller, “Bu çağ için buluntuları tarihlemek çok zor ve bunu yapmak için lüminesans tarihlendirmesini kullandık.” diyor.

Bu yeni tarihleme yöntemlerinin geniş kapsamlı sonuçları var; zamanda çok daha geriye gitmemize, insanın evrimine kısa bir bakış atmamızı sağlayan arkeolojik alanları bir araya getirmemize olanak tanıyor. Kalambo Şelalesi’ndeki alan, 1960’lı yıllarda benzer ahşap parçalarının bulunmasıyla kazılmıştı, ancak bunların tarihlenmesi mümkün değildi, dolayısıyla alanın gerçek önemi şu ana kadar belirsizdi.

 

 

Kazı ekibi ahşap yapıyı ortaya çıkarıyor. C: Larry Barham, Liverpool Üniversitesi

Kalambo Nehri üzerindeki Kalambo Şelalesi alanı, Tanganyika Gölü kenarında, Zambiya’nın Tanzanya’nın Rukwa Bölgesi ile sınırında 235 metrelik bir şelalenin üzerinde yer alıyor. Bölge, arkeolojik önemi nedeniyle UNESCO’nun Dünya Mirası listesine alınması amacıyla “geçici” listesinde yer alıyor.

Profesör Duller, “Araştırmamız bu alanın önceden düşünülenden çok daha eski olduğunu, dolayısıyla arkeolojik öneminin artık daha da büyük olduğunu kanıtlıyor. Birleşmiş Milletler Dünya Mirası Alanı olması gerektiği iddiasına daha fazla ağırlık katıyor.” diyor.

Bu araştırma, Paleolitik dönemde insan teknolojisinin nasıl geliştiğini araştıran öncü “İnsanlığın Derin Kökleri” projesinin bir parçasını oluşturuyor. Proje, Zambiya Ulusal Mirası Koruma Komisyonu, Livingstone Müzesi, Moto Moto Müzesi ve Lusaka Ulusal Müzesi’nden ekipleri içeriyor.

University of Liverpool. 20 Eylül 2023.

Makale: Barham, L., Duller, G.A.T., Candy, I. et al. (2023).

 

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >