19. Yüzyıl Osmanlıca ve Karamanlıca Yayınlarda Ezop’un Hayatı ve Masalları

 

Antik Çağ’da yayımlanan ve ilk romanlardan sayılan Ezop’un Hayatı kuşaktan kuşağa onu okuyan yetişkinleri eğitmiştir. Ezop’un Hayatı adlı kitapla birlikte Ezop’un Masalları eğlence ile öğüdü sentezlemiş, eğitici, öğretici ve eğlendirici karakterleri sayesinde 16. yüzyıldan itibaren en çok sevilen halk metinleri olmuşlardır. Elinizdeki ciltte sunduğumuz 19. yüzyıl Karamanlıca ve Osmanlıca Ezop basımları da aynı işlevi görmekteydi. Osmanlı İmparatorluğu’nda yayımlanan bu iki metinden Masallar’ın Karamanlıca baskısı özellikle Türkçe konuşan Rumlar’a, Ezop’un Hayatı ise Türkçeyi Arap alfabesiyle okuyabilen tüm Müslüman ve Gayrimüslim Osmanlı tebaasına hitap etmekteydi. Bu çalışmanın amacı, Osmanlı İmparatorluğu döneminde 19. yüzyılın ikinci yarısında, Yunan ve Arap alfabeleriyle Türkçe olarak yayımlanan Evangelinos Misailidis’in Ezop’un Masalları ile, Ebüzziya Mehmet Tevfik’in Ezop’un Hayatı adlı iki kitabı okurun ilgisine sunmaktır. Giriş notlarımız öncelikle, bu iki Türkçe metin hazırlanırken esas alınan yayınları tespit etmeye odaklanıyor. Ardından da, edebî sistemlerde kaynak ve okuyucu arasındaki ilişkilerin belirleyici rol oynadığı, kültürel bir transferin ürünleri olan bu yayınlarla ilgili konular yorumlanıyor. Sunulan bu bilgiler ekseninde, okurların, söz konusu iki Ezop kitabının ortaya çıkış sürecini takip edebileceği kanaatindeyiz.