Aktüel Arkeoloji Dergisi Sayı 77

Geçmişin yetersiz hatırlanması bugün için ölümcül olabilir! Covid-19 salgınıyla birlikte birçoğumuzun kelime haznesine giren pandemi kelimesindeki "pan” öneki önemli bir anlam içerir. Yunanca’da "tüm, bütün” anlamına gelen "pan”, "demos” "halk” kelimesi ile birleşmiş ve "pandemi” kelimesi türetilmiştir. Pandemiler "tüm” dünyada çok geniş alanlara yayılan salgın hastalıklara verilen genel bir isimdir. I. şuppiluliuma’nın mısır’dan getirdiği savaş tutsaklarının yaydığı büyük veba, şuppiluliuma, büyük oğlu ıı. Arnuvanda ve küçük oğlu ıı. Murşili de dahil olmak üzere birçok kişinin ölümüne neden olmuştu. Hitit nüfusu azaldı, geçim kaynakları yetersizleşti ve halk büyük bir kayıpla karşı karşıya kaldı. Bu vebanın sık iskandan kaynaklandığı da tabi ki biliniyordu ve hastalıktan kurtulmak için insan, çevre ve gıda temizliği en önemli önlemler olarak yerini almıştı. Tarihte, osmanlı ve türkiye cumhuriyeti’ni etkisi altına alan tek bulaşıcı hastalık 1346-1353 yılları arasında yaşanan kara ölüm değildi ancak en ölümcül olanı buydu. 14. Yu?zyılın ortalarında meydana gelen kara ölu?m salgını, orta asya'dan orta doğu, avrupa ve kuzey afrika'ya kadar afro-Avrasya dünyasını etkisi altına almıştı. Kara ölüm büyük bir felaketti. Yaş, statü, cinsiyet tanımıyordu. Ancak daha sonra ortaya çıkan ve ikinci salgın olarak bilinen 1361 salgını, gençleri hedef almıştı. Bu nedenle bir diğer adı da "çocuk salgını” idi. Veba 17. Yu?zyıl sonu 18. Yu?zyıl başlarında kuzey ve batı avrupa'da, 18. Yu?zyıl sonunda rusya´da ve 19. Yu?zyıl ve 20. Yu?zyıl başlarında orta doğu'da etkisini yavaş yavaş yitirene dek birkaç yu?zyıl boyunca tekrarlamıştı. Tu?rkiye'de son veba patlaması 1947 yılında ortaya çıktı. Aslında veba osmanlı imparatorluğu’nda yaşamın bir parçası olmuştu. Vebanın gölgesinde doğmuş ve gelişimini sürdürmüştü. Salgından korunmak içinse üç önemli temizlik hedefleri vardı: Hava, su ve ahlak. Bazı islam alimleri kur'ân’da mekke’yi kuşatan habeş ordusunda vebanın baş gösterdiğine dair bilgiler olduğunu savunur. Araştırmacılara göre islam tarihindeki ilk veba salgını 541-750 yılları arasında devam etmiştir. Veba hakkında bilgi veren ve bundan müslümanların nasıl korunması gerektiğini anlatan hadisler yüzyıllardır araştırılmaktadır. Dünya geçici olarak kapandı!

Kasım-Aralık 2020