Aktüel Arkeoloji Dergisi Sayı 97

İtalya'nın Bolzano kentindeki Güney Tirol Arkeoloji Müzesi'nin özel soğutma odasında korunan mumya üzerinde gerçekleştirilen genetik analizler sonucu, Ötzi’nin sanılanın aksine koyu tenli ve koyu renk gözlü, saçsız, orta yaşlarda bir adam olduğunu anlaşıldı. En önemlisi de Ötzi’nin diğer bireylerle yapılan DNA karşılaştırmaları, Buz Adam'ın soyunun büyük oranda Anadolulu tarımcılardan geldiğini ortaya koydu.

Anadolu toprakları sahip olduğu doğal kaynaklar sebebiyle pek çok ilkin gerçekleştiği bir coğrafyadır. Onlarca uygarlığa ev sahipliği yapmış olan vatanımız önemli akarsuları bünyesinde barındırmaktadır. Mezopotamya uygarlıklarının gelişmesini sağlayan Fırat ve Dicle nehirleri ülkemiz topraklarından doğmaktadır. Nehirler, ırmaklar, dereler sadece doğaya değil insanoğluna da can vermiş ve efsanelere, romanlara, şiirlere, türkülere konu olmuştur. Özellikle Kızılırmak kavsinde kurulmuş olan Hitit İmparatorluğu’nda su kaynakları oldukça önem arz etmekteydi. Günümüzden binlerce yıl önce suyun değerini bilen ve barajlar inşa eden Hititler, bazı tanrılarını su ile bağdaştırmış, onlar adına efsaneler yazmışlardır. Asırlarca süre gelen bu kutsiyet ne yazık ki günümüzde önemini yitirmiş, dereler, nehirler, ırmaklar insanoğlunun gazabına uğrayıp kirletilmiştir.

Urartu arkeolojisi açısından oldukça önemli bir yere sahip olan Van Gölü Havzası, pek çok antik yerleşime ev sahipliği yapmaktadır. Şüphesiz bunların başında Urartu başkenti Tuşpa gelmektedir. Sayısız yerleşimin yer aldığı havzadaki önemli yapılardan biride Körzüt Kalesi’dir. Kale, Van ili, Muradiye ilçesinin yaklaşık 9 kilometre güneyinde, Uluşar (Körzüt) Mahallesi sınırları içinde yer almaktadır. Körzüt Kalesi’nde gerçekleştirilen 2023 yılı arkeolojik kazılarında önemli gelişmeler kaydedilmiştir. 3 adet bazalt taş blok üzerine yazılmış çivi yazılı Urartuca kitabeler açığa çıkarılmış ve kalenin Kral Minua tarafından inşa edildiği kesinlik kazanmıştır.

Efsane ile gerçeklerin birbirine karıştığı antik kentlerden biri olan Herakleia Pontika, günümüz Zonguldak ili Karadeniz Ereğli ilçesinin modern yerleşim alanının altında kalmıştır. Kentin kuruluş efsanesi Delphi kahininin Herakles adına kent kurulması emrine dayanmaktadır.

Antalya Kaleiçi’nin anıtsal nitelikli kültür varlıklarından biri olan Agios Georgios (Aya Yorgi) Kilisesi, Koç Üniversitesi AKMED’e ait Kaleiçi Müzesi yapı kompleksi içerisinde yer almaktadır. Suna ve İnan Kıraç tarafından 1991’de satın alınan yapı, 1993- 1995 yılları arasında mimar Sinan Genim tarafından hazırlanan bir proje ile restore edilmiştir. Yapı, 1996’da kültürel faaliyetlerde kullanılmak üzere hizmete açılmıştır. Kilise’nin kapıları üzerindeki sahnelerin odağında at üzerinde Aziz Georgios, uçuşan pelerini ve elindeki mızrak ile bir ejderhayı öldürür iken tasvir edilmiştir.

İyi okumalar...

Necdet AKGÖZ