Denizler Altında Arkeoloji

“Su altı arkeolojisinin babası” George F. Bass, ilk kez 1960'ta Bodrum, Gelidonya Burnu'nda çalışmalarına başladı ve bu çalışma bir arkeolog tarafından yürütülen ilk denizaltı kazısı olarak bilim tarihine geçti. George F. Bass, bu adımla Türk ve Dünya arkeolojisinde yeni bir çağ başlatmış oldu. Tam 372 sayfalık bu eşsiz eserde, aynı zamanda bir müze ve enstitü de kurmuş olan yazarın Bodrum ve çevresinde gerçekleştirdiği kazı çalışmaları, ekibiyle yaşadığı unutulmaz olaylar, geliştirdiği teknikler ve dünyanın en önemli batıklarının keşif öyküleri benzersiz fotoğraflar ve çizimler eşliğinde sunuluyor. Yazar, çarpıcı keşiflere imza atmadan çok önce, su altı macerasının hayatına nasıl girdiğinden itibaren anlatmaya başlıyor hikayesini. Okur, daha öykünün başladığı yerden itibaren bambaşka bir dünyada buluyor kendini. Yazarın ilk antik gemi kazısından Bodrum Müzesi'ne uzanan çalışmalarıyla devam eden eser, buluntuların da incelendiği Buzdağı'nın Saklı Kısmı ile iyiden iyiye su altının gizemlerine ışık tutmaya başlıyor. Bodrum sularının derinliklerinde kazı çalışmaları yaparken George Bass ve çalışma arkadaşlarının yaşadığı korku dolu anlarla heyecanın doruğa taşındığı Denizler Altında Arkeoloji'de, haritalama teknikleri de orijinal çizimler eşliğinde paylaşılıyor. Asherah ise bu filmin en önemli karakterlerinden biri. O, George F. Bass'ın '60'lı yıllarda kullandığı 4,5 ton ağırlığındaki ilk denizaltının adı. Çığır açan buluşlarda yazar ve ekibinin görkemli ve en iyi dostu. Ona adını veren kişi ise yazarın eşi Ann Bass... Denizaltı ile dalışlarına devam eden Bass ve ekibinin çalışmalarındaki bir sonraki adım ise buluntuları sınıflandırmaktı. Parçalar dev bir puzzle gibi sabırla birleştirilirken fotoğraflarla ölümsüzleşen bu tarihi anlara tanıklık ettiğinizde, nefeslerinizi tutacaksınız. Bass'ın ilk buluntularından, son dalışına kadar su altı arkeolojisinde çığır açan çalışmalarını kayda alan Denizler Altında Arkeoloji, filmlere konu olabilecek kadar renkli ve maceralarla dolu bir yaşamı da gözler önüne seren, destansı bir yapıt.

"2002 yılının 12 Haziran günü, karım Ann ve oğullarım Gordon ve Alan izlerken, Amerika Birleşik Devletleri'nin 43. Başkanı George W. Bush, Ulusal Bilim Madalyası'nı boynuma astı. Olağanüstü ödüllendirici bir kariyerin doruk noktasıydı. Bir başkasını hayal edemem. Yeni bir akademik disiplin olarak batık arkeolojisini yarattığım için bana ulusun en yüksek bilim onuru verilmişti. Seremoniye kadar uzanan uzun ve bilinmez yolculuğum 1960 yılı başında Philadelphia’da Genç Hıristiyan Erkekler Birliği'ndeki bir dalış kursuyla başlamıştı. Hak ettiğim bu dalış sertifikası, yıl sona ermeden antik bir gemi batığını kendi bütünselliği içinde deniz dibinde kazan ve bu kazıdan itibaren Tunç Çağı Ege'sinde Yakın Doğu denizcilerinin rolünü teşhis eden ilk kişi olduğum Türkiye’deki Gelidonya Burnu'na bir biletti.

Yepyeni bir alanda başından itibaren bulunuyor olmakla, daha önce hiç yapılmamış şeyleri yapma fırsatım vardı. Milli Eğitim Bakanlığı'nın izni ve Peter’ın teşvikiyle 1960 yılında Türkiye’nin en çok ziyaret edilen arkeolojik müzesi haline gelen bir müze kurmaya başlamış olmaktan gurur duydum. 1964 yılında, Connecticut, Groton’da Ann’i Amerika Birleşik Devletleri'nde inşa edilen ilk ticari denizaltı Asherah’ı şampanya şişesini kırarak denize indirirken izledim. Üç yıl sonra ekiplerimden biri ilk kez antik bir batığın yerini sonarla tespit etti. 1970 yılında sadece batık arkeolojisine adanmış bir enstitü, Su Altı Arkeoloji Enstitüsü'nü (INA) oluşturdum ve sonra Amerika Birleşik Devletleri'nde su altı arkeolojisinde ilk akademik programı Texas A&M Üniversitesi'nde kurdum; bölümün şu anda basınçlı hava ile dalmada rekorlar kıran öğrencileriyle birlikte, dört kıtada batık gemiler arayan ve kazılarını yapan yedi öğretim üyesi var.

Eğer sudan korksaydım, Türkiye’de çalışmak için bir arzum olmasaydı ya da uzmanlığım için Tunç Çağı'nı değil de nümismatik dalını seçmiş olsaydım bir antik batığın her yönüyle kazısını yapan ilk kim olurdu diye merak ederim.

Ben istiyordum. Ve hazırdım.