Dinler ve Mezhepler Tarihi

Ebü’l-Feth Muhammed b. Abdülkerim b. Ahmed Şehristânî, İslam dünyasının önemli düşünürlerinden biridir. En önemli eseri el-Milel ve’n-Nihal adlı eseridir.

Şehristânî eserin girişinde, insanların din ve millet (mezhep) sahibi olduklarını belirtir. Din sahiplerinden maksat, Mecûsiler, Yahudiler, Hıristiyanlar ve Müslümanlardır. Re’y ve heva sahipleri ise dehrî filozoflar, Sâbiîler, yıldızlara ve putlara tapanlar, Brahmanlar gibi gruplardır.

Müellif, kitabi dinlere mensup olanları Müslümanlar, Ehli Kitap ve kitap benzerine sahip olanlar şeklinde üç gruba ayırmıştır. İslam’ı ana hatlarıyla aktardıktan sonra Yahudi ve Hıristiyan mezheplerini ele almış, Mecusileri de bu kısımda değerlendirmiştir.

İslam mezheplerini incelerken Mutezile, Cebriyye, Sıfatiyye, Hariciler, Mürcie, Şia ve Galiyye’yi ele alıp bu zümreleri alt kollarıyla beraber ortaya koymuştur.

Eserin geri kalan kısmında ise, Felâsife başlığı altında Yunan ve İslam filozoflarından bahsedilmekte, Cahiliye dönemi Arap inançları, âdet ve gelenekleri ele alınmakta, Hint dinleri ve filozoflarına yer verilerek eser bitirilmektedir.