Ege’nin İki Yakasından İstanbul Manzaralı Evler

Doç.Dr.Nihal Uluengin’in, 18. ve 19. yüzyıllarda Osmanlı toprakları olan Anadolu veYunanistan’daki konutlarda yapılmış duvar resimlerindeki İstanbul tasvirleriniayrıntılı olarak ele aldığı yeni kitabıEge’nin İki Yakasından İstanbulManzaralı EvlerYEM Yayın’dançıktı.

18.yüzyılın ilk yarısında, Lale Devri’nden sonra İstanbul’da ortaya çıkanBatılılaşma hareketi, Osmanlı topraklarında kısa zamanda kendisinigöstermiştir. Özellikle 18. yüzyılın ikinci yarısında, gerek imparatorluğunbaşkenti İstanbul’da gerekse çeşitli bölgelerinde, mimari süslemeye sızan Batıetkileri, yapıların duvarlarında, “duvar resimleri” olarak görülür. Duvar resimleri, padişah sarayları ve zenginkonaklarının yanı sıra cami gibi dini yapılara da girmiş; uygulama alanı sadeceİstanbul’la sınırlı kalmayıp Anadolu, Mezopotamya ve Rumeli’nin pek çok yerinede geniş ölçüde yayılmıştır.

İştetam bu dönemde, Ege Denizi’nin iki kıyısında, Türkiye ve Yunanistan’dakiyerleşimlerde hayata geçen konutlarda yapılmış olan duvar resimlerindekiİstanbul tasvirlerini inceleyen Nihal Uluengin, yaptığı çalışmaya yönelikşunları söylüyor:

“Türkiye’de veYunanistan’da, duvarlarında resim bulunan evler-konaklar bu kitapta incelenenlerdençok daha fazladır. Ancak bu inceleme, genelde içinde İstanbul resmi veyaİstanbul’dan bir görüntü veya İstanbul olduğu genel kanısı uyanmış resimlerbulunan evler; özelde ise içinde sadece İstanbul’un simgesi durumuna gelmiş KızKulesi, Galata bölgesi, Tarihi Yarımada ve Anadolu yakasını içeren, ‘Klasikİstanbul Manzarası’ olarak isimlendirebileceğimiz resimler bulunan evlerikapsamaktadır.

1976 yılında EgeBölgesi’ne yaptığımız bir seyahatte, yolumuz Birgi’ye düştü ve o güne kadarsadece adlarını duymuş olduğum Çakırağa ve Sandıkoğlu konaklarını gezdim. Bukonaklarda beni en etkileyen, başodaların duvarlarında gördüğüm İstanbultasvirleri oldu. İstanbul’dan kilometrelerce uzak bir yerde İstanbul tasvirlerigörmek hem çok hoşuma gitti hem de beni hayrete düşürdü. Daha sonraki yıllardaTürkiye içinde yaptığımız seyahatlerde bu tür duvar resimlerinin Adatepe,Bayramiç, Datça, Karaman, Milas, Tokat ve Yenişehir’deki evlerde de bulunduğunugördüm.

2000 yılında, merkeziAtina’da bulunan Onasis Vakfı’ndan bir araştırma bursu kazanarak bir aylığınaAtina’ya gittim. Araştırmamın konusu, Melissa Publishing’in, Yunanistan’ın uzakköylerinde bulunan ve geleneksel evlerini kapsayan, 30’dan fazla yayınındasergilediği ‘Geleneksel Yunan Evleri’ni yerinde incelemekti. Bunun için bir günOrta Yunanistan’da bulunan Larisa şehrinin Ambelakia köyüne, Evthymiadis veGeorgios Schwarz konaklarını görmeye gittim. Bu evleri gezerken başodaduvarlarında gördüğüm İstanbul tasvirleri beni çok hayrete düşürdü; Birgi’deÇakırağa ve Sandıkoğlu konaklarında gördüğüm İstanbul tasvirlerine, gerek çizimgerek renkler ve gerekse üslup olarak çok benziyorlardı. Daha sonraYunanistan’ın kuzeyinde bulunan Siatista ve Kastoria, Midilli Adası’nda bulunanMolivos ve Petra yerleşmelerinde gezdiğim evlerin başoda duvarlarında daİstanbul tasvirleri görmek beni hem iyice şaşırttı hem de daha fazlaca merakımıuyandırdı. Bunun üzerine, her iki ülkede görmüş olduğum ‘duvar resimlerindekiİstanbul tasvirleri’ üzerine, mimar gözü ile karşılaştırmalı bir araştırmayapmak istedim ve böylece bu kitap meydana geldi...”

Türkiye’dendokuz, Yunanistan’dan dokuz olmak üzere, seçilmiş toplam on sekiz konak-evinincelendiği kitapta, yapıların plan, kesit ve görünüşleri duvar resimlerininyerlerini belirlemek amacıyla verilirken, içlerindeki İstanbul’la ilgiliresimler ise hem bütünü hem de ayrıntılarıyla paylaşılıyor.

Tükçe

2020

124 Sayfa

19,50 x 27 cm