Osmanlı İmparatorluğu'nda Yeni Nizamların Cedveli

Bizde, Sultan III. Mustafa (1757-1774) zamanında başlayan ve Sultan III. Selim (f789-1807) döneminde yoğunlaşan batılılaşma hareketlerinin bilimsel açıdan en doğru değerlendirilmesi, şüphesiz o devirde bu konuda yazılmış ve basılmış eserlerin yeteri kadar araştırılıp incelenmesi ile mümkündür. III. Selim tarafından başlatılan Nizam-ı Cedid hareketini tanıtma ve savunma gayesiyle yazılan eserlerin, Fransızca ve az sayıda basılmış olmaları, bunların Nizam-ı Cedid'i Avrupa'ya tanıtma amacı güttüğünü gösterdiği gibi, ülkemizde bu eserlerin yeteri kadar değerlendirilmemelerine sebep olduğu muhakkaktır. Batıya yönelik Fransızca basılan bu ilk tanıtma kitaplarından birincisi Mahmud Raif Efendi'nin 1798'de Mühendishane Matbaasında basılan kitabı: "Tableau des nouveaux réglements de l'Empire Ottoman" eseridir. Başlığı Türkçeye "Osmanlı İmparatorluğunda Yeni Nizamların Cetveli" şeklinde çevrilebilecek bu 60 sayfalık kitabın Avrupa'da ilgi gördüğü, bu eserin 1802'de Avrupa'da yeniden basılmasından anlaşılmaktadır. Eserin gerek bu özelliği, gerekse Nizam-ı Cedid'i Avrupa'ya tanıtmak için Fransızca yazılıp İstanbul'da bastırılan ikinci eser niteliği n de ki ilk mühendislerimizden Seyyid Mustafa'nın "Diatribe de I'ingenieur Seid Moustapha sur I'état actuel de I'art militaire, du génie, et des sciences - II Constantinople (Constantinople 1803)' adlı eserinin Türkçe tercümesi ile birlikte TÜYAP tarafından 1986'da yayınlanması nedeni ile Mahmud Raif Efendi'nin bu eserini İstanbul Üniversitesi Kütüphanesindeki orijinal bir nüshası esas alınarak, Türkçe çevirisi ile yayınlamayı uygun gördük. Böylece hem o dönemi kapsayan bilimsel araştırmalara bir ışık tutulacağı, hem de artık orijinal nüshaları çok ender bulunan Mahmud Raif Efendi'nin bu eserinin ortadan kaybolmasının önleneceği kanısındayız. Mahmud Raif Efendi'nin bu eserinde o devirdeki gelişmeleri sergileyen nefis 26 gravürün bulunması nedeniyle bunların nefasetini kaybetmemeleri için bu kitabın orijinal ebadı olan 21 x 31 cm. büyüklüğünde basılması gerekmekteydi. Eserin orijinal ebadına çok yakın ölçülerde, güzel bir şekilde basımını üstlenen Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu'na ve onun Genel Müdürü Çelik Gülersoy'a ne kadar teşekkür etsek azdır.

Türkçe

Çev:iren : Arslan Terzioğlu - Hüsrev Hatemi

1988

180 Sayfa

20 x 27,50 cm