Blog
1,4 Milyon Yıllık Çene, Bilinmeyen Bir İnsan Akrabasına Ait Çıktı
Bu kemik ilk olarak 1949 yılında Güney Afrika’daki Swartkrans bölgesindeki bir mağarada keşfedilmişti. Aynı bölgede diğer Paranthropus fosilleri ve bazı erken Homo örnekleri de bulundu.
Erman Ertuğrul - www.arkeofili.com
Güney Afrika’da bulunan 1,4 milyon yıllık fosil çene, daha önce bilinmeyen bir insan akrabası türüne ait çıktı.
Paranthropus capensis türünün çenesi. C: Lazarus Kgasi
Bu soyu tükenmiş insan akrabası, büyük çene yapısı ve iri azı dişleri nedeniyle “ceviz kıran adam” olarak adlandırılan Paranthropus cinsine ait. Ancak yeni keşfedilen Paranthropus türünün çene kemiği ve dişleri daha küçük, bu da ona verilen lakabın tam olarak uygun olmayabileceğini gösteriyor.
Erken İnsan Türleri ve Paranthropus’un Evrimsel Konumu
Paranthropus’un yaşadığı dönemde, dünyada birçok hominin (şempanzelerden çok insanlara daha yakın olan türler) vardı. Bizim ait olduğumuz Homo cinsi, en az 2,8 milyon yıl önce ortaya çıkarken, bizim türümüz olan Homo sapiens ise en az 300.000 yıl öncesine tarihleniyor.
Bu nedenle, erken Homo türleri ve Paranthropus birbirleriyle aynı zaman diliminde yaşamıştı. Şimdiye kadar bilim insanları üç Paranthropus türü biliyordu:
- Paranthropus aethiopicus
- Paranthropus boisei
- Paranthropus robustus
Bu türlerin 1 milyon ila 2,7 milyon yıl önce yaşadığı düşünülüyordu.
Yeni Türün Keşfi: Paranthropus capensis
Yeni çalışmada, araştırmacılar SK 15 olarak adlandırılan ve 1,4 milyon yıl öncesine tarihlenen bir çene fosilini inceledi. Bu kemik ilk olarak 1949 yılında Güney Afrika’daki Swartkrans bölgesindeki bir mağarada keşfedilmişti. Aynı bölgede diğer Paranthropus fosilleri ve bazı erken Homo örnekleri de bulundu.
Araştırmanın baş yazarı Clément Zanolli (Bordeaux Üniversitesi’nde bir paleoantropolog), Swartkrans’ın önemini şu sözlerle vurguluyor: “Swartkrans, hominin çeşitliliğini keşfetmek ve farklı hominin türleri arasındaki olası etkileşimleri anlamak için kilit bir bölge”
Paranthropus capensis türünün çenesi. C: Lazarus Kgasi
Başlangıçta bilim insanları, SK 15’in bilinmeyen bir türe ait olduğunu düşünüyorlardı ve ona “Telanthropus capensis” adını verdiler. Ancak 1960’lardan itibaren, araştırmacılar bu çenenin Homo ergaster adı verilen, nispeten ince yapılı erken bir insan türüne ait olabileceğini öne sürdüler.
Ancak Zanolli ve ekibi, SK 15 ve diğer fosilleri X-ray taramalarından geçirerek dijital 3B modeller oluşturdu. Bu analizler, SK 15’in Homo ergaster’e ait olma ihtimalini çürüttü ve fosilin daha önce bilinmeyen bir Paranthropus türüne ait olduğunu ortaya koydu.
Zanolli, “Bu, 1970’lerden bu yana keşfedilen ilk yeni Paranthropus türü” diyor.
Araştırmacılar bulgularını Journal of Human Evolution dergisinin Mart sayısında yayımladı.
“Homo için Biraz Tuhaf” Ama Paranthropus’a Daha Yakın
SK 15’in dış yapısı Homo ergaster’e benzese de, bazı sıra dışı özellikler taşıyor. SK 15’in çene kemiği diğer Homo türlerine kıyasla çok daha kalın. SK 15’in azı dişleri oldukça uzun ve dikdörtgen şekilli, oysa Homo türlerinin azı dişleri daha yuvarlak.
Ekip ayrıca, dişlerin iç yapısını da inceledi. Özellikle dentin (diş minesinin altındaki sert doku) analiz edildi ve SK 15’in hiçbir bilinen Homo örneğiyle uyuşmadığı tespit edildi.
Bunun yerine, çene yapısı, dişlerin taç ve kök boyutları Paranthropus cinsine daha yakın çıktı. Ancak daha önce keşfedilen hiçbir Paranthropus örneğine tam olarak benzemiyordu. Örneğin, çene ve dişler, bilinen tüm Paranthropus türlerine göre belirgin şekilde daha küçüktü.
Paranthropus capensis’in azı dişleri (üstte) Paranthropus robustus’unkinden (altta) daha küçük, daha kısa ve farklı köklere sahip. Ancak benzer şekilli taçlara sahip. C: Clément Zanolli
Bu nedenle, araştırmacılar SK 15’in yeni bir türe ait olduğunu belirledi ve bu türe “Paranthropus capensis” adını verdi.
Güney Afrika’da 1,4 Milyon Yıl Önce İki Paranthropus Türü Yaşıyordu
Bu keşif, 1,4 milyon yıl önce Güney Afrika’da en az iki farklı Paranthropus türünün bir arada yaşadığını gösteriyor:
- Paranthropus robustus
- Paranthropus capensis
Zanolli, bu türlerin muhtemelen farklı ekolojik nişlerde yaşadığını belirtiyor:
“Paranthropus robustus’un büyük çene ve dişleri, çok özel bir beslenme alışkanlığına sahip olduğunu gösteriyor. Buna karşın, daha küçük dişleri ve daha az sağlam çenesi olan Paranthropus capensis, daha çeşitli bir diyetle beslenmiş ve farklı gıda kaynaklarından yararlanmış olabilir”
Gelecekteki araştırmalar, Paranthropus capensis’in evrimsel bir çıkmaz mı olduğu yoksa daha uzun süre hayatta kalıp kalmadığı konusunda daha fazla bilgi verebilir. Ancak erken hominin fosil kayıtları Afrika genelinde oldukça sınırlı, bu yüzden kesin sonuçlara ulaşmak şu an için zor.
Zanolli, “Belki de Paranthropus’un bilmediğimiz türleri, düşündüğümüzden çok daha uzun süre hayatta kaldı” diyor.
Live Science. 5 Şubat 2025.
Makale: Zanolli, C., Hublin, J. J., Kullmer, O., Schrenk, F., Kgasi, L., Tawane, M., & Xing, S. (2025).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >