Fotoğrafta görülen kopyada, günümüzde Mısır’da tüm yıl boyunca rastlanabilen kaya güvercinleri resmedilmiş. C: Public Domain; The Metropolitan Museum of Art, New York; Antiquity Publications Ltd.

Yemyeşil bir bataklıkta tüneyen ve uçan kuşları gösteren bir Antik Mısır şaheseri o kadar detaylı şekilde resmedilmiş ki, modern araştırmacılar, sanatçıların 3.000 yıldan uzun bir süre önce tam olarak hangi kuş türlerini betimlediğini söyleyebiliyor.

Resim; bir yüzyıldan fazla bir süre önce, Kahire’nin 300 kilometre kadar güneyinde konumlanmış Antik Mısır başkenti olan Amarna’daki sarayın duvarlarında keşfedilmişti. Daha önceki çalışmalar bu duvar resmindeki vahşi yaşamı incelemiş olsa da yeni çalışma, resimde görülen ve bazıları doğal olmayan işaretlere sahip olan tüm kuşların kimliğini tespit etmek için ilk kez derinlemesine inceleme yapıyor.

Çalışmanın ortak araştırmacısı Oxford Üniversitesi Doğa Tarihi Müzesi Onursal Öğretim Üyesi Christopher Stimpson ile çalışmanın ortak yazarı Cambridge Üniversitesi Onursal Mısırbilim Profesörü Barry Kemp;Antiquityadlı dergide yayımlanan çalışmalarında, resmedilen kuşların büyük bir kısmını kaya güvercinlerinin (Columba livia) oluşturduğunu fakat alaca yalıçapkını (Ceryle rudis), kızıl sırtlı örümcek kuşu (Lanius collurio) ve ak kuyruksallayan (Motacilla alba) gibi kuşları betimleyen resimlerin de mevcut olduğunu söylüyorlar. Ekip, bu sanat eserinin bir kopyası üzerinde çalıştı ve kuşları tespit etmek için ornitolojik (kuş bilimi) ve taksonomik araştırma makalelerini kullandı.

Günümüzde “Yeşil Oda” adıyla bilinen oda; nilüferler, papirüs bitkileri ve kuşlara ait tasvirler ile boyanmış durumda; araştırmacılara göre böyle bir sahne, kraliyet ailesinin rahatlayabileceği huzurlu bir atmosfer yaratmış olabilir. Stimpson ve Kemp, çalışmada şöyle yazıyor: “Doğal çevrenin yatıştırıcı etkisinin kraliyet dünyası için tıpkı günümüzde ilgi gösterildiği gibi önemli olduğunu söylemek gerçekçi olur.”

Odaya parfümün yanı sıra gerçek bitkilerin yerleştirilmiş ve Antik Mısırlıların burada müzik çalmış olması mümkün. “Her boyuttan sanat eserleri ile donatılmış bir oda düşünün: natüralistik bir şaheser, müzik sesi, çiçeklerden gelen parfümsü koku… Bu, önemli bir duyusal deneyim olmuş olmalı.”

eşil Oda resimlerinin kopyalarının alaca yalıçapkınını gösteren bölümü. C: Reproduction by N. de Garis Davies; Public Domain; The Metropolitan Museum of Art, New York; Antiquity Publications Ltd.

Yeşil Oda

MÖ 1353-MÖ 1336 civarında Mısır’ı Firavun Akhenaten (Kral Tutankamon’un babası) yönetiyordu. Akhenaten Mısır’ın dinini değiştirdi ve güneş diskiyle sembolize edilen Aten’e tapınma etrafında odaklandı. Akhetaten (günümüzde Amarna) adlı yeni bir başkent kurdu ve bu şehirde Kuzey Sarayı’nı inşa etti.

Mısır Keşif Topluluğu tarafından 1923 ila 1925 yılları arasında kazılan Yeşil Oda’daki resimler oldukça hassastı. Bu nedenle Mısırbilimci Nina de Garis Davies onların birer kopyasını çıkardı. Bu kopyalar çok önemli çünkü resimler yok olup gitmiş durumda.

​

Resmedildiği düşünülen kuş türleri şu şekilde sıralanıyor: kaya güvercinleri (a’dan f’ye), kızıl sırtlı örümcek kuşu (g), ak kuyruksallayan (h), alaca yalıçapkını (i) ve tanımlanamayan bir tür (j’den l’ye). C: Reproduction by N. de Garis Davies; Public Domain; The Metropolitan Museum of Art, New York; Antiquity Publications Ltd.

“Resimleri korumanın tek yolu, odaları yeniden kuma gömmek olurdu.” diyor Kemp. “Arkeologlar, muhtemelen abartılı bir korku ile yerli halkın resimlere zarar verebileceğini düşünerek bu yolu seçmedi.”

Araştırmacıların makalede yazdığına göre 1926 yılında güçlendirici panelleri korumak için yapılan bir girişim geri tepti ve resimlerin solup kararmasına neden oldu. Bu, araştırmacıların kuşları tanımlamak için de Garis Davies tarafından çizilen kopyalara muhtaç olduğu anlamına geliyordu.

Yukarıda kopyası gösterilen bu antik resim, muhtemelen kızıl sırtlı örümcek kuşu (g) ile ak kuyruksallayanı (h) betimliyor. Aşağıda ise bu kuşların günümüze ait fotoğrafları yer alıyor. C: Detail from N. de Garis Davies; Public Domain; The Metropolitan Museum of Art, New York; Christopher M. Stimpson & Barry J. Kemp. Red-backed shrike photo by Lehava Kiryat Shmona Pikiwiki Israel/ (CC BY 2.5). White wagtail photo (CC0 1.0); Antiquity Publications Ltd.

Araştırmacılar, “Bugün Mısır’da alaca yalıçapkını ile kaya güvercinlerine yılın her döneminde rastlanabilir fakat kızıl sırtlı örümcek kuşları ile ak kuyruksallayanlar göçmen kuşlardır.” diyor. “Kızıl sırtlı örümcek kuşları, ağustos ve kasım ayları arasında Mısır’da yaygın rastlanan sonbahar göçmenleridir. Ak kuyruksallayanlar ise ise ekim ayından nisan ayına dek mahsullerin büyüdüğü ekili alanlarda kısa bir süreliğine konaklayan kalabalık kış ziyaretçisi göçmen kuşlardır.”

Şaheser, bir dizi kaya güvercinini resmediyor. Fakat aslında kaya güvercinleri Mısır’ın papirüs bataklıklarına özgü kuşlar değil; hatta bu kuşlar bölgenin çöl uçurumları ile ilişkilendiriliyorlar. Araştırmacılar, antik sanatçıların yine de bu kuşları ele almalarının en muhtemel açıklamasının manzarayı daha güzel bir hale getirmek olduğunu söylüyor: “Bu kuşların varlığı, daha vahşi ve el değmemiş bir doğa hissini pekiştirmeyi sağlamış basit bir motif olabilir.”

Antik Amarna Sarayı, Kahire’nin güneyinde konumlanıyor. C: Antiquity Publications Ltd.

Garip bir biçimde antik sanatçılar, kızıl sırtlı örümcek kuşları ile ak kuyruksallayanları üçgen kuyruk şekilleri ile işaretlemişler fakat bu kuşlar gerçekte böyle bir özelliğe sahip değil. Araştırmacılar, sanatçıların bu işaretleri iki kuş türünün de Mısır’ı yalnızca mevsimsel olarak ziyaret ettiğini belirtmek için çizmiş olabileceğini varsayıyorlar.

Bu işaretlere rağmen sanatçılar, kuşlar ve bitkilere ait gerçekçi resimler ortaya çıkarmakta başarılı olmuşlar. Stimpson, sözlerini şöyle noktalıyor: “Geniş kapsamlı Antik Mısır sanatı konseptinde ele alındığında bile Yeşil Oda resimlerinin doğal yaşamın yakın gözlemine dair bir örnek olması bakımından dikkate değer olduğunu düşünüyorum.”

Live Science. 15 Aralık 2023.

Makale: Stimpson, C., & Kemp, B. (2022).

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >