Araştırmacılar Polonya’nın Silezya bölgesinde yer alan Pietraszyno’da Neandertallere ait bir çakmaktaşı atölyesi keşfetti. Bilim insanlarına göre bu atölye, Orta Avrupa’da mağara içinde yer almayan, bu büyüklükteki ilk örnek. Araştırmacılar, şu ana kadar alanda, 60.000 yıl öncesine dayanan 17.000 alet ele geçirdi.

Neandertaller (Homo neanderthalensis) modern insanın (Homo sapiens) çok yakın akrabası. Neandertallerin Polonya’da yaklaşık 300.000 yıl önce var olduğu düşünülüyor. Kullandıkları en eski taş aletler 200.000 yıldan daha geriye dayanıyor, kalıntılar ise en az 100.000 yıllık.

Wrocław Üniversitesi, Arkeoloji Enstitüsü’nden Dr. Andrzej Wisniewski, “Pietraszyno nehrinin kıyısında, yaklaşık 60.000 yıl önce Neandertaller tarafından bırakılan daha önce benzeri görülmemiş miktarda, 17.000 tane, çakmaktaşına rastladık.” diyor.

Wisniewski, 2018’den beri bölgede, Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’nden araştırmacılarla birlikte, Ulusal Bilim Merkezi projesi kapsamında ortaklaşa kazılar yürütüyor. Wisniewski’ye göre, burası Orta Avrupa’da, bir mağara içinde yer almayan, Neandertallere ait bu büyüklükteki ilk atölye.

Bilim insanları, şu ana kadar, bu büyüklükteki çakmaktaşı alet yığıntılarının daha ileri tarihlerde, modern insanla birlikte, diğer bir deyişle 40.000 ila 10.000 yıl önce ortaya çıktığına inanıyordu. Arkeologlara göre, bu atölye belirli bir alanda, daha sistematik ve düzenli bir işleyim olduğunun kanıtı.

Araştırmacılar mağaralarda yaşamayan Neandertallerin bu tür yerlerde çok uzun süre yerleşik kalmadığına inanıyordu. Bu nedenle, varlıklarına dair güçlü deliller bulmak zordu; bulunanlarsa sıklıkla kullanıldıkları yerlerin yakınlarında dağınık ve tek halde duran aletlerden oluşuyordu.

Bilim insanları, Pietraszyno’daki buluntuların Neandertallerin açık alanları kullanımına dair eski görüşlerle tam anlamıyla çeliştiğini belirtiyor. Görünüşe ve ele geçirilen çok sayıda delile bakılırsa Neandertal topluluğu bu bölgede uzun bir süre var olmuş. Alanda ayrıca, iyi korunmuş mamut, gergedan ve at kemiği kalıntıları da bulunuyor.

Arkeologlar, kapsamlı çalışmalar sonrasında, belirli alet türlerinin nerede yapıldığını saptayabildi. İlginç olarak araştırmacılar Avrupa’nın bu kısmında ilk kez alet yapma sürecini başından sonuna kadar takip edip, yeniden canlandırabildi. İncelemeler sonucunda, hangi aletlerin kullanılıp hangilerinin kullanılmadığı da belirlendi.

“Neandertaller bu bölgede çok az türde alet yapmış ki bu da bu tür faaliyetlerin toplumsal olarak kabul gördüğünü ve ortak amaçlara hizmet ettiğini gösteriyor. Üretilen aletlerden bazılarının et kesmek için kullanılmış olması muhtemel. Bunu aletlerin yanında bulunan hayvan kalıntılarından anlıyoruz.” diyen Dr. Wisniewski, bu iddianın aletler üzerindeki mikroskobik izlerle de kanıtlandığını vurguluyor.

Alet yapım yöntemleri üzerine yürütülen detaylı analizler aletlerin birkaç birey tarafından yapıldığını gösterdi.

Ancak, bulunan alet sayısı beklenilenden azdı. Araştırmacılara göre bu durum, aletlerin başka bir yere götürülüp orada kullanıldığına işaret ediyor.

Bilim insanları Neandertallerin modern insanın atası değil, Homo sapiensin nesli tükenmiş kolundan, “kardeşi” olduğunu düşünüyor. Neandertaller çok uzun bir süre kamuoyuna önyargılı bir tavırla, yarı-hayvan ilkel varlıklar olarak sunulmuştu. Son yıllarda yapılan araştırmalar bu insan türünün bizle daha önce sanıldığından çok daha fazla ortak noktası olduğunu gösterdi.

Dr. Wisniewski, “Pietraszyno’da yapılan keşifler Neandertallerin günlük yaşamının sanılan modelden çok uzak olduğunu doğruladı. Neandertallere dair her geçen gün artan bilgiler bu türle aramızda daha önce anatomik olarak yalnızca modern insana atfedilen davranış ve çeşitli alanlardaki faaliyetlerde güçlü benzerlikler olduğunu ortaya koyuyor” diyor.       

Wisniewski’ye göre Neandertaller, önceki görüşlerin aksine, çok iyi gelişmiş bir toplumsal ve bölgesel yapıya sahipti. Bu yapı birçok yönden, söz konusu alanlara birkaç binyıl sonra gelen modern insanın sahip olduğu yapıya benziyordu.

Son on yılda, bilim insanları Neandertallerin mağara duvarlarına gizemli işaretler bırakıp süslemeler yaparak sembol kullandığına dair deliller keşfetti. Neandertallerin ayrıca, ölülerini gömmüş, ateşi kullanmış, devamlılığını sağlamış ve basit mimari yapılar inşa etmiş olması da kuvvetle muhtemel. Türümüzün o dönemde yaşamış diğer temsilcileri gibi oldukça çeşitli bir diyete sahip olduklarını söylemeye gerek bile yok.

Science in Poland. Szymon Zdziebłowski. 13 Mart 2019.

www.arkeofili.com