Heykeltıraş Praksiteles tarafından yapılan Knidos’taki tanrıça Afrodit’in heykeli, dünyanın ilk kadın çıplak heykeli.
Heykelin orijinali kaybolduğu için, yalnızca Roma zamanında yapılan birçok sayıda kopyası sayesinde nasıl göründüğünü biliyoruz. “Milyonlarca Çıplaklığın Tanrıçası” lakabı verilen Afrodit heykelinin güzelliği ve benzeri pozu 2000 yıldan fazladır sanatçılara ilham kaynağı oldu. Daha sonraki sanatçılar tarafından fazlasıyla taklit edilen Praksiteles’in eseri, bugün bile kadınlar için ideal güzellik olarak kabul ediliyor.
Roma imparatorluğunun yükselmesiyle beraber Romalıların, Antik Yunan kültürünü, sanatını ve geleneklerini benimsediğini gösteriyor.
MÖ 146’da Corinth Savaşı’nda Romalıların zafer elde etmesiyle Roma, Yunan dünyasında hakimiyet kazandı. Galip Romalılar, Yunan sanatını oldukça benimsediler. Antik Yunan dönemine ait Polykleitos’un atlet heykeli Doriforos’un ana özellikleri yüzyıllar sonra yapılan İmparator Augustus’un heykelinde de görülebilir. Romalılara göre, Yunan sanatı kendi sanatlarının oldukça ötesindeydi ve Yunan sanatını varisleri olarak gördüler. Ayrıca Yunan sanatını imparatorluğun her alanına taşıdılar ve gelecek nesillerin keşfetmesi için birçok iz bıraktılar.
Roma İmparatorluğu’nun sona ermesi, Batı Avrupa’da Yunan sanatının etkisinin azalmasına neden oldu. Ancak Doğu’da gelişmeye devam etti.
Roma İmparatorluğu’nun doğu kısmı, Roma’nın yıkılışından kurtuldu ve Bizans İmparatorluğu adıyla tanındı. Konstantinopolis, günümüz ismiyle İstanbul halkı Yunanca konuşuyordu ve hala Yunan etkisi altındaki Roma sanatından ilham alıyordu. Barberini fildişi oymacılığı gibi parçalarla Bizans sanatı, Roma sanatı tarzında üretmeye devam etti ve bu da böylece Yunanlıların sanatsal mirasını canlı tutmaya yardımcı oldu.
“Zevklerimiz sade olsa da, biz Yunanlar güzelliğe aşığız.”
Thukididis
MS 6. yüzyıla ait Bizans Barberini Fildişi, oyması. Konstantinopolis’teki bir kraliyet atölyesine atfedilmişti. C: De Agostini Picture Library
1506
Yunan sanatının yeniden keşfi
Batı Avrupa’nın Antik dönem sanatının yanı sıra Yunan etkisini yeniden keşfedişi Rönesans döneminde yaşandı.
Antik çağlardan kalma sanatlar yeniden ortaya çıkarıldı ve keşfedildi. Yüzyıllar boyunca unutulan bu eserler, Leonardo da Vinci ve Michelangelo gibi Rönesans ressamlarına ve heykeltıraşlarına antik heykellerde gördükleri gerçekçilikte ve canlılıkta ustalaşmalarında ilham kaynağı oldu. Rönesans sanatı, Yunan sanatının Avrupa’daki etkisini fazlasıyla artırdı. Yunan ve Roma sanatı klasik sanat dönemindeki nesiller ve yeni bir sanat akımı için rol model olarak görüldü.
Laocoön ve oğulları heykeli 1506 yılında Roma’da bulundu. Papa II. Julius tarafından satın alındı ve şu anda Vatikan’daki koleksiyonun bir parçası.
1600
Taştan tuvale yolculuk
Bu dönemde Antik Yunan sanatının etkisi heykellerin ötesine geçti ve resim alanına olan ilgi artmaya başladı.
Rönesans’tan itibaren Rubens gibi Avrupalı ressamlar, Antik Yunanların da zorlandığı, insan vücudunu tüm karmaşıklığıyla nasıl gerçekçi bir şekilde yansıtabileceği sorusuyla boğuşuyordu. Hareketleri ve heyecanı yansıtmak; canlılık hissiyatını ve düz bir tuvalde bedenleri adeta nefes alıyormuş gibi göstermek son derece zordu. Bu antik sanattan doğrudan etkilenen ilk Rönesans sanatçılarının sanatını taklit edenler sayesinde yüzyıllar boyunca Yunan sanatı canlı kaldı.
Peter Paul Rubens tarafından 1636 / 1637’de resmedilen Antik Yunan mitolojisindeki Orpheus ve Eurydice. C: Leemage/Getty
1786
Diğer ülkelerde Yunan sanatı
17. Yüzyılın sonunda, zengin ailelerin oğulları Avrupa’daki şehirlere Büyük Tur adı verilen uzun süreli eğitim amacıyla gidiyorlardı.
İtalya’da bulunan Yunan sanatı oldukça ilgi gördü ve gelecek nesiller kalıntıları ve diğer eserleri ilk elden görebilme şansını yakaladı. Bu turistlerin birçoğu kendi ülkelerine dönünce, gördükleri sanatı taklit etmek üzere yerel esnafı görevlendirdi. Çömlekçi Josiah Wedgwood, zenginlerin görkemli evlerinde yer alan Antik Yunan vazolarından ilham alarak yeni vazolar yaptı.
“Sanat doğanın yarım bıraktığı işi tamamlar.”
Aristoteles
1825
Kültürün ve imparatorluğun sembolleri
1823-1846 yılları arasında inşa edilen ve Yunan tapınaklarından ilham alınan İngiliz Müzesi (British Museum), İngiltere’nin emperyal gücünün önemini yansıtıyordu.
Aslında binanın Antik Yunanistan ile bağlantısı, sütunların ve Antik Yunan tarzı dış cephesinin ötesindeydi. 1800’lü yıllarda Parthenon’un kalıntısından mermer heykeller çıkarıldı ve Britanya’ya gönderildi. Dönemin İngiliz Lordu Elgin’in mermerleri getirtmesi nedeniyle “Elgin Mermerleri” olarak adlandırıldı ve British Museum’da sergilenmeye başlandı. Tıpkı Antik Romalılar gibi, İngilizler de Yunan sanatını taklit etti ve Antik Yunan medeniyetinin İngilizlerin varisi olduğunu iddia etti.
British Museum, Sir Robert Smirke tarafından tasarlandı.
1930
Eski ideolojiler, yeni emirler
Avrupa imparatorluğu kurma planları yapan Nazi Almanyası da Antik Yunanların sanat ve kültürüne ilgi duydu.
Özellikle bir parça, disk atan genç bir atlet figürü, Hitler’i o kadar çok etkiledi ki Alman ulusu için bu heykeli satın aldı. Bu kaslı beyaz mermer figürde Hitler, Almanya’da yaratmak istediği güçlü, ari ırk ve antik zamanların yüksek standartlarına uygun yaşayan ideal bir millet gördü. Bu karanlık yıllarda, Alman sanatı Yunan ve Roma klasik sanatını yansıtmaya zorlandı. Diğer sanat türleri ise ya yozlaşmış olarak adlandırıldı ya da yasaklandı.
Leni Riefenstahl’in Berlin’deki 1936 Nazi Olimpiyatlarını anlatan filminde yer alan Discobolus heykelinin görüntüsü. C: Interfoto/Alamy
Günümüz
Her şeyin başladığı noktaya geri dönüş
Günümüzde klasik Yunan sanatının bir simgesi haline gelmiş olan Elgin Mermerleri’nin Yunanistan’a dönmesi talep ediliyor.
Parthenon gibi, Elgin Mermerleri de günümüzde Yunanistan’ın gururu ve milletin bir sembolü haline geldi. Akropolis Müzesi 2009 yılında açıldığında ziyaretçiler, bu eksik heykeller için bırakılan bir alan olduğunu fark ettiler. Bıraktıkları mirasların her yerde görülebildiği bir dünyada, antik Elgin Mermerler’inin ana vatanları Yunanistan’a geri dönüp dönmeyeceği tartışılıyor.
Elgin Mermerleri, klasik sanatın en önemli koleksiyonlarından biri.
“Gelecek nesiller bizlere hayret edecek, tıpkı şimdiki nesillerin bizlere hayret ettiği gibi.”
Atinalı Perikles
BBC. Dr Peter Stewart.-www.arkeofili.com
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >