Blog
Azerbaycan'ın Damjili Mağarasında Mezolitik Çağ'a (Yaklaşık 9000 Yıllık) Ait İlk İnsan Heykelciği Keşfedildi
MÖ 7. binyılın sonlarına tarihlenen yeni keşfedilen taş heykelcik, sert kumtaşından yapılmış, insan figürünü tasvir eden karmaşık gravürlere sahip uzun bir parçadır.
www.arkeonews.com
Azerbaycan'ın Gazah bölgesindeki Damcılı Mağarası'nda çığır açıcı bir keşif yapıldı: Mezolitik döneme ait ilk insan heykelciği.
Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi (ANAS) Arkeoloji ve Antropoloji Enstitüsü'ndeki Azerbaycan -Japon Damjili Uluslararası Arkeolojik Seferi başkanı Dr. Yagub Mammadov, yerel medyanın bildirdiğine göre bulguyu doğruladı. Bu heykelcik, Güney Kafkasya’nın Neolitleşmesini anlamada önemli bir dönüm noktasını işaret ediyor ve bu dönüşüm sürecinin tekil bir olaydan ziyade aşamalar halinde gerçekleştiğini ortaya koyuyor.
Kura Nehri kıyısındaki Mezolitik alanlarda veya Kafkasya bölgesinin tamamında bulunan diğer tüm heykelciklerden farklı olan bu heykelcik, 2023 yılında Azerbaycan ve Japonya'nın ortak arkeolojik kazıları sırasında ortaya çıkarıldı. Mammadov, Kura Nehri ve çevresindeki bilinen Mezolitik alanlarda ve Kafkasya'nın tamamında henüz benzer insan heykelciklerine rastlanmadığını kaydetti.
MÖ 7. binyılın sonlarına tarihlenen yeni keşfedilen taş heykelcik, sert kumtaşından yapılmış, insan figürünü tasvir eden karmaşık gravürlere sahip uzun bir parçadır. Taş heykelcik sadece 51 mm uzunluğunda ve 15 mm genişliğindedir. Düzgün bir saç modeli ve kazınmış çizgilere sahip bir kemerle insan figürünü tasvir eden karmaşık gravürlere sahiptir, ancak özellikle yüz hatlarından yoksundur. Bu heykelciğin bir erkeği mi yoksa bir kadını mı sembolize ettiği sorusu araştırmacılar arasında tartışma konusu olmaya devam etmektedir. Heykelcik, kökenleri ve önemi hakkında daha fazla bilgi edinmek için Japonya'daki bir müzede modern laboratuvar teknikleri kullanılarak titizlikle incelenmiştir.
Yüz hatları bulunmayan ancak saç ve giysilerin ayrıntılı tasvirlerini içeren heykelciğin tasarımı, Neolitik heykelciklerle keskin bir tezat oluşturuyor ve bu geçiş döneminde olası bir kültürel farklılaşmanın göstergesi.
Damjili Mağarası'ndaki Mezolitik taş heykelciğin mikrofotoğrafları. Ölçek çubuğu = 500 µm. Kaynak: Asya'daki Arkeolojik Araştırma
Bu keşif, çevredeki alanda benzer hiçbir eserin bulunmaması nedeniyle özellikle önemlidir ve bu da Damjili bulgusunun benzersizliğini vurgular. Heykelcik, ANAS Arkeoloji ve Antropoloji Enstitüsü'nde araştırmacı olan Ulviyya Safarova tarafından keşfedildi ve heykelcik hakkında ilk resmi makale, Web of Science (WoS) ve Scopus veritabanlarında indekslenen ve Q1 kategori sıralamasına sahip prestijli bir dergi olan Archaeological Research in Asia dergisinin 42. sayısında yayınlanarak akademik ilgiyi çoktan çekti.
Son arkeolojik araştırmalar, Güney Kafkasya’daki Neolithization'ın muhtemelen Güneybatı Asya'daki Bereketli Hilal'den gelen kültürel değişimler ve insan göçlerinin birleşiminden etkilendiğini göstermiştir. Bu süreçlerin zaman çizelgesi ve mekanizmaları belirsizliğini korurken, son zamanlardaki çok disiplinli çalışmalar, bölgeye Neolitik kültürün hızla gelişine ışık tutmuştur.
Damjili Mağarası'nın Geç Mezolitik'ten Erken Neolitik'e kadar olan tabakalı dizisi, yerel maddi kültürdeki hem sürekliliği hem de süreksizliği vurgulayan benzersiz bir veri seti sunarak son derece önemlidir. Örneğin, MÖ 7. binyılda Bereketli Hilal'de çanak çömlek yaygınlaşırken, Damjili Mağarası'nın en erken Neolitik sakinleri, Mezolitik öncüllerini anımsatan neredeyse akeramik bir yaşam tarzı yaşadılar. Bu, geçişin yalnızca kültürel bir değişim olmadığını, aynı zamanda yerli toplulukların entegrasyonunu içerdiğini göstermektedir.
Bu bulgunun önemine rağmen, Neolithization sürecinin ideolojik ve sembolik yönleri yeterince araştırılmamıştır. Damjili Mağarası'ndaki heykelcik, Mezolitik ve Neolitik dönemler arasındaki taşınabilir sanatın sürekliliğini veya süreksizliğini araştırmak için nadir bir fırsat sunmaktadır. Çalışma, yalnızca Güney Kafkasya'da değil, aynı zamanda Güneybatı Asya'da daha geniş bir bağlamda Neolithization sürecine eşlik eden sembolik değişimler hakkında daha fazla araştırma yapılması gerektiğini vurgulamaktadır.
Araştırmacılar Damjili heykelciğinin imalarını analiz etmeye devam ettikçe, Güney Kafkasya'nın Neolithizasyonunun karmaşık ve çok yönlü bir süreç olduğu giderek daha da netleşiyor. Bu keşif, yalnızca bölgenin tarih öncesi kültürel manzarası hakkındaki anlayışımızı zenginleştirmekle kalmıyor, aynı zamanda bu önemli çağda insan gelişiminin karmaşık anlatılarını çözmenin anahtarını tutabilecek küçük eserleri incelemenin önemini de vurguluyor.
Nishiaki, Y., Safarova, U., Ikeyama, F., Satake, W. ve Mammadov, Y. (2025). Güney Kafkasya'nın Mezolitik-Neolitik geçişindeki insan figürinleri: Azerbaycan'daki Damjili mağarasından yeni kanıtlar. Asya'da Arkeolojik Araştırmalar, 42, 100611.
By Leman Altuntaş
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >