Blog

Bilim insanları bir Mısır mezarında soldaki kavanozda “katılaşmış beyazımsı bir kütle” buldular. Maddenin şimdiye kadar keşfedilen en eski peynirlerden biri olduğu ortaya çıktı. C: University of Catania and Cairo University

Peynir eskiden de bugün olduğu kadar popülerdi; o zaman da, tıpkı şimdi olduğu gibi, lezzetli bir şeye dönüşmesi için üretimi sabır ve zaman gerektiriyordu. Günümüzde arkeologlar, yüzyıllardır çeşitli yerlerde korunmuş peynirlere dair çeşitli kalıntılar buluyorlar. Bu kalıntılar artık yenemeyecek kadar eski. Peki günümüze ulaşan en eski peynir kalıntısı hangisi?

Cevap, pek çok şeyde olduğu gibi, “peynir”i nasıl tanımladığınıza ve hangi standartta bulunması gerektiğini düşündüğünüze bağlı olarak değişiyor. İşte bunu açıklamak için iki örnek.

Yarışmacı 1: Antik Mısır Peyniri

Ağustos 2018’de arkeologlar, bir Antik Mısır mezarını kazarken keşfedilen en eski peynirlerden biri olduğu ortaya çıkan bir kalıntı tespit ettiler. Söz konusu mezar, MÖ 13. yüzyılda Mısır’ın Memphis kentinde üst düzey bir yetkili olan Ptahmes’e aitti.

Ptahmes’in mezarı ilk kez 1885’te keşfedilmiş olsa da, kısa süre sonra tekrar Kahire’nin güneyindeki Mısır çölünün kumları altında, “Ölüler Şehri” Sakkara’da kayboldu. Ancak arkeologlar 2010 yılında onu yeniden keşfettikten birkaç yıl sonra, içinde kırık kavanozların bulunduğu bir köşe depolama alanıyla karşılaştılar. Bu kavanozlardan biri, katılaşmış beyazımsı bir kütlenin yanı sıra kavanozu kaplamak için kullanılmış olabilecek bir tür tekstil malzeme içeriyordu.

Araştırmacılar maddeyi önce eritip ardından protein bileşenlerini saflaştırarak işledikten sonra sıvı kromatografi adı verilen bir teknik kullanarak analiz ettiler. Daha sonra ekip, kütle spektroskopisi kullanarak farklı molekülleri ölçebildi ve bunun keçi veya koyun sütüyle karıştırılmış inek sütünden yapılmış bir süt ürünü olduğunu belirledi. Antik Mısır’da sütün çabuk tüketilmesi gerekiyordu, aksi halde bozuluyordu. Ancak Mısırlılar bunu peynire veya yoğurt gibi benzeri fermente ürünlere de dönüştürüyorlardı.

O halde bu kalıntılar, 3.200 yaşın üzerinde olan ve oldukça etkileyici bir peyniri temsil ediyordu. Ancak, insanları ve hayvanları öldürdüğü bilinen potansiyel olarak ölümcül bir bakteri olan Brucella melitensis’in izlerini içerdiği için artık yenemeyecek durumda. Bu bakteri günümüzde hala dünyada var ve pastörize edilmemiş süt ürünleri tüketen insanlar bundan muzdarip olabiliyor.

Yarışmacı 2: Eski Hırvatistan Peyniri

Ptahmes’in mezarından çıkarılan malzeme, somut bir peynir kütlesiydi. Ancak arkeologlar çok daha eski örneklere dair kanıtlar buldular. Ancak burada ufak bir sorun var; kanıtlar diğerine göre oldukça kısmi.

Mısır’daki arkeologların Ptahmes peynirini analiz ettiği yıl, başka bir ekip, günümüzdeki Hırvatistan’da 7.200 yıl öncesine dayanan peynir üretiminin izlerini buldu.

Keşif, eski çömlekler üzerinde yağ asitlerinin bıraktığı kimyasal izleri inceleyen uluslararası bir araştırmacı ekibi tarafından yapıldı. Daha sonra bulgularını o dönemdeki tarım uygulamalarına ilişkin tarihsel kanıtlarla karşılaştırdılar ve bu da onlara eski bir peynir yapım sürecinin sonucuna baktıkları sonucuna varmalarını sağladı.

Yağ asitleri, Dalmaçya Sahili boyunca iki Neolitik köyde bulunan kil çömleklerin içinde tespit edildi. Araştırmacılar, izlerde bulunan daha ağır izotopların (karbon-13) daha hafif karbon-12 atomlarına oranını dikkatle incelediler. İkisinin konsantrasyonlarının, süt veya peynirin mevcut olup olmadığına bağlı olarak değiştiği biliniyor. Bu örnekte peynirdeki yağ asitlerini doğrulayabildiler.

Peki bulunan en eski peynir hangisidir dersiniz? Sizin “peynir” tanımınıza ve gerçek bir örneğine sahip olduğunuzu söylemek için gereken miktarlara hangisi uyuyor olursa olsun, bu kadar eski bağlamlarda bu yiyeceğin izlerinin tespit edilebilmesi oldukça dikkate değer.

IFL Science. 2 Mart 2024.

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >