Blog
Brezilya'da 113 milyon yıl fosil bulundu, karıncaların tarihi 13 milyon yıl geriye çekildi
Yaklaşık 113 milyon yıl önce, Kretase döneminin ortasında yaşamış ve bugün artık tamamen yok olmuş bir karınca türü keşfedildi.
www.arkeolojikhaber.com
Brezilya'nın kuzeydoğusundaki fosil yatağı Crato Formasyonu'nda, 113 milyon yıl öncesine ait "cehennem karıncası" fosili bulundu. Vulcanidris cratensis adı verilen fosil, şu ana dek bilinen en eski karınca oldu ve karıncaların evrimsel geçmişine dair önemli bilgiler sundu. Fosille ilgili inceleme sonuçları, 24 Nisan 2025 tarihinde Current Biology dergisinde yayımlandı.?
113 Milyon Yıllık Ölüm Makineleri: Cehennem Karıncasının Evrim Hikâyesi
Current Biology dergisinde 24 Nisan 2025'te yayımlanan makaleye göre; Brezilya'nın kuzeydoğusundaki sıcak, kurak toprakların altında, milyonlarca yıldır uyuyan bir sır, paleontologların karşısına çıktı:
Yaklaşık 113 milyon yıl önce, Kretase döneminin ortasında yaşamış ve bugün artık tamamen yok olmuş bir karınca türü keşfedildi. Cehennem karıncası olarak nitelenen türe Vulcanidris cratensis bilimel ad olarak seçildi. .
Araştırmacılar, fosili, olağanüstü bir koruma düzeyi sayesinde, neredeyse tüm detaylarıyla inceleyebildiler. Çeneler, baş kapsülü, antenler ve vücut segmentleri net bir biçimde korunmuştu.
Fosilin bulunduğu, Brezilya'nın ünlü Crato Formasyonu, dünyanın en iyi korunmuş Kretase fosil alanlarından biri.
Bu yalnızca bir fosil keşfi değildi. Bu küçük karınca, karıncaların dünya tarihindeki erken evrimsel sahnesini adeta yeniden yazıyordu.
Karıncaların Tarihi Bilinenden Çok Daha Önce
Bugün yeryüzünde yaklaşık 13.000 farklı karınca türü yaşıyor. Ancak karıncaların tarih sahnesine tam olarak ne zaman ve nasıl çıktığı hâlâ büyük ölçüde gizemini koruyordu.
Daha önceki en eski kesin karınca fosilleri yaklaşık 100 milyon yıl öncesine tarihleniyordu. Ancak Vulcanidris cratensis, bu tarihi 13 milyon yıl daha geriye, 113 milyon yıl öncesine taşıdı.
Bu bulgu, karıncaların Kretase döneminin ortalarında ekosistemlerin önemli bir parçası olduklarını gösteriyor.
Ve belki de daha önemlisi: Bu erken karıncalar, bugünkü kuzenlerinden çok farklıydı.,,
Cehennem Karıncası: Avcı bir tür
Vulcanidris cratensis, sıradan bir karınca değildi.
Araştırmayı yöneten entomolog Dr. Rodrigo Pérez'e göre: "Bu karıncanın çene yapısı, günümüzde gördüğümüz tüm karınca türlerinden farklı bir avlanma mekanizması gösteriyor."
Normal karıncaların çeneleri yatay düzlemde yani sağdan sola kapanıken, . cehennem karıncasının çeneleri yukarıya doğru kapanıyordu! Üstelik, bu çeneler baş kapsülüne doğru kitlenebiliyordu, böylece avı kaçırmadan sabitleyebiliyordu.
Yapılan mikrobilgisayarlı tomografi (micro-CT) taramaları, bu çene yapısının, özellikle küçük eklembacaklıları yakalamak için evrimleştiğini ortaya koydu.
Bu, onu Kretase ekosisteminde etkili bir avcı yapmış olabilir.
Neden "Cehennem Karıncası deniliyor?
Araştırmacılar, bu türü "cehennem karıncası" (Hell Ant) olarak tanımladı çünkü: Kapanan çene mekanizması oldukça "şeytani" görünüyordu. Kretase dönemi, büyük volkanik aktiviteler ve küresel ısınmayla dolu "cehennemi" bir dönemdi. Ve fosilin bulunduğu Crato Formasyonu da, bir zamanlar kurak ve sıcak bir çöl ortamıydı.
Kısacası hem ekosistem hem de karıncanın ölümcül yapısı, bu ismi fazlasıyla hak ediyordu.
Vulcanidris cratensis'in çene yapısı, modern karıncaların evrimsel başarısına ulaşmadan önce doğanın farklı yolları denediğini gösteriyor.
Dr. Pérez şöyle diyor; "Bu tür, karınca evriminin ne kadar deneysel başladığını gösteriyor. Bugün tanıdığımız karınca ekosistemleri, milyonlarca yıl süren başarısızlık ve deneme süreçlerinin ürünüdür. Öyle görünüyor ki, bu ölüm makineleri, zamanla daha sosyal, daha organizasyonlu koloniler kurabilen modern karıncalara evrilirken yok oldular. Çene mekanizması gibi bazı özgün özellikler, uzun vadede dezavantaj haline gelmiş olabilir."
Bir Fosilin İşaret Ettiği Açıdan Kretase Ekosistemine Bakış
Cehennem karıncası fosili yalnızca bir türün değil, tüm bir ekosistemin ipuçlarını veriyor. Crato Formasyonu'ndaki diğer buluntular (böcekler, küçük sürüngenler, ilkel kuşlar) sayesinde, araştırmacılar 113 milyon yıl öncesinin Brezilya'sını şöyle tasvir ediyor:
- Kurak bir iklim
- Göl kıyısına yakın nemli bölgeler
- Yoğun rekabet içinde küçük avcılar
- Çok çeşitli eklembacaklı toplulukları
Cehennem karıncası gibi avcılar, bu karmaşık ekosistemlerin dengesinde kritik roller oynamış olmalı.
Brezilya hükümeti de bu tür keşifleri korumak ve teşvik etmek amacıyla Crato bölgesindeki kazı çalışmalarını destekliyor.
Kaynak: Barden, P., et al. (2025). "Early Evolution of Ants Revealed by a 113-Million-Year-Old Hell Ant Fossil." *Current Biology*, 24 April 2025. [DOI:10.1016/j.cub.2025.04.024](https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822%2825%2900308-2)
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >