Blog
Dişi Meyve Sinekleri, Alkollü Erkekleri Daha Çekici Buluyor
Sineklerin beyinlerindeki üç farklı sinirsel devre, alkol kokusuna karşı verilen tepkileri kontrol ediyor.
www.arkeofili.com
Araştırmacılar, alkolün erkek meyve sineklerini cinsel feromonlarını artırarak dişiler için daha çekici hale getirdiğini buldu.
Alkol, Drosophila melanogaster türüne ait erkek meyve sineklerini cinsel feromon üretimini uyararak daha çekici hâle getiriyor. Bunun sonucunda, erkek sinekler belirli miktarda alkol tükettikten sonra çiftleşmede daha başarılı oluyor. C: Anna Schroll
Max Planck Kimyasal Ekoloji Enstitüsü’nden bir araştırma ekibi, meyve sineği Drosophila melanogaster’in neden alkol içtiğini araştırdı ve alkolün erkek sineklerin çiftleşme başarısı üzerinde doğrudan ve olumlu bir etkisi olduğunu ortaya koydu. Bu etki, alkol tüketimi sonrasında cinsel feromon üretiminin artmasından kaynaklanıyor; bu da alkol tüketen erkeklerin dişiler tarafından daha çekici bulunmasına neden oluyor.
Bu nedenle, özellikle henüz çiftleşmemiş erkek sinekler alkole güçlü şekilde ilgi duyuyor.
Sineklerin beyinlerindeki üç farklı sinirsel devre, alkol kokusuna karşı verilen tepkileri kontrol ediyor. İki koku alma reseptörü, erkek sinekleri düşük miktarda alkole çekerken; üçüncü bir reseptör ise aşırı miktarları caydırıcı bulmalarını sağlıyor. Çünkü alkol zehirli ve sineklerin alkol içmenin risklerini ve faydalarını dikkatlice değerlendirmesi gerekiyor.
Drosophila melanogaster, sirke sineği olarak da biliniyor. Yaz aylarında organik atık kutularında veya sıcak günlerde marketlerin meyve-sebze reyonlarında sıkça görülür. Bu sinek, önceden çürümeye başlamış meyvelerin kokusuna çekilir. Bu meyvelerde özellikle maya türleri çoğalır, meyveyi istila eder ve metabolizmalarını alkolik fermantasyona çevirir. Bu nedenle çürük meyveler önemli miktarda alkol içerir.
Alkol tüketimi risk değerlendirmesi gerektiriyor
İnsanlarda aşırı alkol tüketiminin zararlı olduğu tartışmasız bir gerçek. Ancak alkolün sirke sineği gibi böcekler üzerindeki etkisi daha tartışmalı bir konu.
Max Planck Enstitüsü’ndeki Evrimsel Nöroetoloji, Böcek Sempozyumu ve Koku Kodlaması Araştırma Grubu’ndan araştırmacılar, alkolün sinekler üzerindeki etkilerini incelemeye karar verdi.
“Deneylerimizde alkol tüketiminin erkek sineklerin çiftleşme başarısı üzerinde doğrudan ve olumlu bir etkisi olduğunu gösterdik. Bu etki, özellikle metanol olmak üzere, alkolün cinsel feromon üretimini artırmasından kaynaklanıyor. Bu da alkollü erkeklerin dişilere daha çekici görünmesini sağlıyor ve çiftleşme başarı oranını artırıyor. Oysa sarhoş erkek insanların dişiler üzerindeki etkisi muhtemelen daha tartışmalı” diye özetliyor çalışmanın ilk yazarı Ian Keesey.
Science Advances dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, özellikle çiftleşmemiş erkek sinekler alkole daha çok ilgi duyuyor. Ancak bu alkol ilgisi, alkol kokusunun beyinde nasıl algılanıp işlendiğine bağlı olarak kontrol ediliyor. Sineklerin, kokunun hâlâ çekici mi yoksa itici mi olduğuna doğru karar verebilmesi, alkol zehirlenmesinden kaçınmaları açısından büyük önem taşıyor.
Alkol çekiciliği ve iticiliği, sarhoşluktan kaçınmak için üç farklı sinir devresiyle kontrol ediliyor
“Sonuçlarımızda benzersiz olan şey, alkolün çekiciliği ve iticiliği konusunda sadece bir değil, üç farklı sinirsel devreyi ortaya çıkarmış olmamız. Bu devrelerin birbirini dengelemesi sayesinde sinekler alkolün faydalarından yararlanırken zehirlenme riskinden korunabiliyor” diyor Keesey.
Nörofizyolojik çalışmalar, sirke sineklerinde alkol çekiciliğinin etanol ve metanol için iki farklı duyusal girdi hattına dayandığını göstermişti. Ancak toksik seviyelere ulaşan yüksek konsantrasyonlarda, özellikle metanol için, üçüncü bir sinir hattı devreye girerek itici bir etki yaratıyor.
“Aynı kokuya karşı olumlu ve olumsuz tepki üreten farklı sinir yollarının bir arada çalışarak organizmanın fizyolojik durumuna göre çekim ve itimi dengelemesi oldukça nadir görülen bir durum” diyor Keesey.
Ekolojik önemi
Araştırmalarında, bilim insanları fizyolojik gözlemler (örneğin sinek beynindeki süreçleri görselleştirmeye yönelik görüntüleme teknikleri), çevresel kokuların kimyasal analizleri ve davranışsal gözlemler (kokuların çekiciliğini ve çiftleşme başarısını ölçen çalışmalar) gibi yöntemleri bir arada kullandılar.
“Bu çalışma, alkol çekiciliğini kimyadan ekolojiye, beyinden davranışa kadar bir model organizma üzerinden bütüncül biçimde açıklayan ilk örneklerden biri. Aynı zamanda hayvan modellerinin fizyolojik ve davranışsal süreçlerini incelerken, bu canlıların doğal davranışlarının ve ekolojisinin ne kadar önemli olduğunu da gösteriyor” diyor Max Planck Enstitüsü’nde Evrimsel Nöroetoloji Bölümü Başkanı Bill Hansson.
Max Planck Society. 2 Nisan 2025.
Makale: Keesey, I. W., Doll, G., Chakraborty, S. D., Baschwitz, A., Lemoine, M., Kaltenpoth, M., … & Hansson, B. S. (2025).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >