Blog
Evcil Köpeklere Dair En Eski Kanıtlar Sibirya Adasında Bulundu
Evcil Köpeklere Dair En Eski Kanıtlar Sibirya Adasında Bulundu
Sibirya’nın Zhokhov adasında 9000 yıl önce yaşayan insanların, kızak çekmesi için köpekleri evcilleştirdiği anlaşıldı.
Günümüzden bir Sibirya Husky’si
Sibirya’nın Zhokhov adasında yaşamış olan avcı toplayıcılar oldukça atılgan bir topluluktu. 9000 yıl önce Rus anakarasının 500 km kuzeyinde hayvan derisinden yaptıkları çadırlar ile yılın her mevsimi soğuk olan bölgede yaşamayı başardılar ve ateşli silahlar olmadan kutup ayısı avlayabiliyorlardı.
Son yapılan araştırmalar ise bu topluluğun bir şeye daha öncülük etmiş olabileceğini gösteriyor: Zhokhov adası sakinleri belli bir amaç için köpekleri yetiştiren ilk insanlar olabilir. Bölgede bulunan köpek kemikleri üzerinde yapılan analizler, köpeklerin kızak çekmek için yetiştirilmiş olabileceğine işaret ediyor.
Smithsonian Enstitüsü Ulusal Doğa Tarihi Müzesi’nde arkeozoolog Melinda Zeder, yapılan çalışmanın sonuçları için “Oldukça ikna edici ve heyecan verici.” diyor. Bulgular, insanların ilk etapta neden köpekleri evcilleştirdiklerini açıklamaya yardımcı olabilir.
Pilutko ve ekibinin kazı alanında yürüttüğü çalışmalardan bir kare. F: Science
Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’nden arkeozoolog Angela Perri “Bu çalışmalar insan-köpek ilişkisindeki boşlukları dolduruyor, hatta evcilleştirmenin kendisini açıklıyor.” diyor.
Bugün bir ada olan Zhokhov, her zaman bir ada değildi. Tarihöncesi insanlar o bölgede yaşarken ve deniz seviyeleri henüz yükselmeden Sibirya’ya bağlıydı. Bu kopuş yaşanmadan önce kutup ayısı avlayan Zhokhovlular binlerce kilometrelik geniş ova alanını çoğunlukla geyik avlağı olarak kullanmaktaydı. Rus Bilim Akademisi’nden Vladimir Pitulko, “Taşımacılık için araçlara ihtiyaçları vardı.” diyor.
1989 yılından beri Vladimir Pitulko tarafından sürdürülen kazılarda daha önce pek çok kez köpek kemikleri ile ahşap kızak kalıntıları bir arada bulunmuştu. Fakat şu ana kadar köpeklerin bu amaca hizmet ettiğine dair net bir kalıntıya rastlanmamıştı.
Nihayetinde Pitulko aradığı kanıtları bulmayı başardı. Rus Bilim Akademisi’nden Aleksey Kasparov, Sibirya kurtu ile yapılan yapısal karşılaştırmalar sonucunda şu ana kadar bulunan kemiklerin kurt köpek karışımı olduğunu belirtti. Analizlerle iki önemli oran incelendi: burun yüksekliğinin kafatası uzunluğuna oranı ve kranyum yüksekliğinin kafatası uzunluğuna oranı. Bu oranlarla örneklerin gerçekten köpek olduğu doğrulandı. Özellikle bir tanesi ise kurt-köpek meleziydi. Yani varılan sonuçlar doğrultusunda köpeklerin evcilleştirilmiş olduğu anlaşıldı.
1856 yılından Sibirya’dan kızak çeken köpeklere dair bir illustrasyon. F: Science
Ekibin yaptığı bir diğer çalışmada ise, Zhokhov köpeklerinin neye benzediklerini anlayabilmek adına 11 farklı köpeğe ait kemikler incelendi. Sonuçlara göre bu köpeklerin 10 tanesi yaklaşık 16-25 kg arasında değişen bir ağırlıktaydı ve bugünkü Sibirya Huskie’lerine benzer bir görüntüleri vardı.
Araştırmacıların bu konu üzerine yaptıkları çalışmalar, Journal of Archaeological Science dergisinde yayımlanacak. Geriye kalan ve kurt-köpek melezi olduğu düşünülen diğer köpek ise, diğerlerinden farklı olarak yaklaşık 29 kilo ağırlığındaydı ve Alaska Kurdu’na benziyordu.
Pitulko, iyi kızak köpeklerinin tipik olarak 20-25 kilogram ağırlığında olduğunu, çünkü kızak çekmek için gerekli olan enerjiye sahip olabileceklerini söylüyor. Daha büyük köpekler, kızak çekerken yüksek derecede ısınma sorunu yaşayabilir. Pitulko, Zhokhov sakinlerinin muhtemelen küçük köpekleri kızak için yetiştirdiklerini ve kutup ayılarını avlamak için daha büyük köpek yetiştirmiş olabilecekleri sonucuna varıyor. “Bu hayvanları özel bir şeyler yapmak için şekillendiriyorlardı.”
Adada bulunan köpek kafataslarından biri. F: Science
Araştırmacılar eğer bu durumu evcilleştirme olarak ele alırsak, bir amaç için bilinen en eski evcilleştirme örneklerinin bunlar olduğunu söylüyor. Bir sonraki en yakın örnek muhtemelen yaklaşık 7000 yıl önce Yakın Doğu’da yetiştirilen köpeklerdi.
Ancak bu köpeklerin birbirinden oldukça farklı ağırlıklarda olması, sıkı kontrollü yetiştirme fikrine karşı çıkıyor.
Perri, “Bence farklı türde köpekler -ve belki de kurtlar bile- birbirleriyle çiftleşerek, rastgele yavrular üretiyorlardı. İnsanlar ise bu yavrular arasından iyi kızak çekebilecek olanları seçiyordu. Bu durum, yine de bir cins üzerine odaklanıldığını gösteriyor.” diyor.
Bulgular, ilk etapta köpeklerin neden evcilleştirildiğine ışık tutabilir. Bilim insanları, bunun ne zaman gerçekleştiği konusunda anlaşamamış olsa da, son araştırmalar en az 15.000 yıl önce olduğunu öne sürüyor. Bu dönem, Dünya’nın ısınmaya başladığı, mamut gibi büyük türlerin yok olduğu ve ren geyiği gibi küçük av hayvanlarının doğal ortamda çoğalmaya başladığı zamana denk geliyor. Köpekler bu küçük avları avlamaya yardımcı olabilir ve hatta insanların onları takip etmeleri için bir araç olabilir.
Günümüzden bir Alaska Kurtu
Pitulko, “Bu dönemden öncesinde insanların köpek sahibi olmak için geçerli bir nedeni yoktu. Onlara gerçekten ihtiyacımız olduğunda onları dönüştürdük. Bugün evcil tilkilerin olmamasının nedeni, onları kullanacak bir alan bulamamamız. Köpeklerle iki taraflı bir ilişki kurduk ve onları ihtiyacımız olan hayvanlar olarak şekillendirdik. Bu gerçek bir evcilleştirmeydi” diyor.
Zeder de bu fikre katılıyor. Zeder’in kendi çalışması, erken insanların kamp alanlarında tilkilerden porsuklara kadar birçok hayvanın barındığına ve hatta bu hayvanların evcilleşmiş olabileceğine işaret ediyor.
Geçen yıl yayımlanan bir başka araştırmada, köpeklerin hem Avrupa’da hem de Doğu Asya’da evcilleştirilmiş olabileceği sonucuna ulaşılmıştı. Yeni çalışmalar, bu fikre karşı çıkmıyor, ancak ilk köpeklerin Arktik’te de önemli bir rol oynamış olabileceğini öneriyor. Pitulko, köpeklerin bu bölgede bağımsız olarak evcilleştirilmiş olabileceğini düşünüyor.
Sciencemag. 26 Mayıs 2017.
Kaynak: http://arkeofili.com/evcil-kopeklere-dair-en-eski-kanitlar-sibirya-adasinda-bulundu/
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >