Blog
Evrim dünyada kabul görmüyor mu?
Evrim dünyada kabul görmüyor mu?...
Bunlardan bazıları:
“Dünyadaki bütün bilim insanları evrimi reddediyor.”
“Dünyanın hiçbir yerinde evrim öğretilmiyor.”
“Evrimi dünyada hiç kimse kabul etmiyor, siz hala bunlara inanıyorsunuz.”
“Avrupa’da bile evrime inanan kalmadı.”
Bu tip sözlerin neden hala yaygın olduğu, ne amaçla söylendiği veya neyden kaynak aldığı konularından bağımsız olarak, bu iddiaların ne kadar gerçeği yansıttığını göstermek isterim.
İlk ve ortaöğretim düzeyinde evrim eğitimi
Şubat 2017’de Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Derneği, zorunlu eğitim müfredatında neden evrim öğretiminin gerekli olduğundan bahseden ve bununla birlikte gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki evrim eğitimini de inceleyen bir rapor yayınladı. (Raporun tam metni için tıklayınız. Ayrıca derneğin duyurularını takip etmek için: ekoevo.org)
Raporun evrimin dünyada kabulü ile ilgili kısmına geldiğimizde görüyoruz ki: Finlandiya, İngiltere ve Kanada gibi gelişmiş ve eğitim kalitesi açısından dünyada üst sıralarda olan ülkelerin yanı sıra, İran, Mısır ve Pakistan gibi Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu ülkelerde bile evrim kendine yer buluyor. Raporda hangi ülkede ne seviyede evrim öğretildiğinden ayrıntılı bir şekilde bahsediliyor. Bunların arasından bir kaç alıntı yapmak gerekirse:
Finlandiya
…2016 yılının Ağustos ayında revize edilen ilk ve ortaöğretim müfredatında, evrim kuramının sadece biyoloji dersinin konusu olmadığı, biyolojinin merkezinde olduğu bilgisi öne çıkarılmıştır. 7. sınıftan itibaren (13 yaş grubu) evrim kuramı kapsamlı ve detaylı bir biçimde irdelenmeye başlanır…
…Lise 1 düzeyinde bütün öğrencilere mecburi okutulan BIOS1 kitabı, 2016 yılında yeni eğitim müfredat reformu ile evrim içeriği daha zenginleştirilmiş, biyoloji eğitimi evrim kuramı bağlamında yapılandırılmıştır. Kitabın “Canlılar Dünyası” (Fince: Eliömaailma) olan adı “Yaşam ve Evrim” (Fince: Elämä ja evoluutio) olarak değiştirilmiştir…
İran
…İran’da ilköğretim 5. sınıfta dünya tarihi konusunda fosillerden bahsedilmektedir. Ortaöğretim son sınıfında kullanılan biyoloji kitabında ise “Yaşamın Kökeni” ana başlığı altında; türleşme ve evrim, popülasyon genetiği, popülasyon dinamikleri gibi başlıklar altında hem evrim hem de popülasyon genetiğine dair kapsamlı bilgiler yer almaktadır. “Evrim”in kavramsal olarak kullanılmasından kaçınılmaksızın popülasyon genetiğine dair ileri düzey kavramlara yer verilmektedir…
İngiltere
…İlköğretim kademesinde 3. sınıfta fosillerle tanışan öğrenciler, 4. sınıftan itibaren canlıların sınıflandırılmasını, insan türünün de hayvanlar aleminin bir üyesi olduğunu öğrenmektedirler. Bu şekilde öğrencileri konuya hazırlayan öğretim programına evrim kuramı, “Evrim ve Kalıtım” ana başlığıyla dahil olmaktadır…
…İngiltere’de 7 ila 9. sınıflarda (“Key stage 3”), biyoloji konuları kapsamında “Genetik ve Evrim” ana başlığı altında; türleşme, varyasyon, doğal seçilim, genetik sürüklenme gibi evrimsel mekanizmalara, bunu takip eden seviyede (“Key stage 4”) ise “Evrim, Kalıtım ve Varyasyon” başlığı altında genom ve çevre etkileşimi, genetik varyasyon, evrimin kanıtları ve yapay seçilim konularına geniş yer verildiği görülmektedir….
Mısır, Suriye ve Pakistan
…Mısır, Suriye ve Pakistan’da devlet okullarının fen bölümündeki öğrencileri için 10. sınıfta zorunlu ders olan Biyoloji müfredatında evrim kuramının yer aldığı görülmektedir…
Raporda da görüldüğü üzere liselerde evrim öğretimi hemen hemen her ülkede ve özellikle de eğitim anlamında önde gelen ülkelerde geniş bir şekilde yer buluyor.
Peki ya üniversiteler? Gerçekten hiçbir üniversitede hiçbir bilim insanı evrimi öğretmiyor / kabul etmiyor mu?
Akademik düzeyde evrim eğitimi
Biyolojik evrim konusu, dünyadaki hemen hemen her ciddi üniversitede üzerinde durulmakta, biyoloji eğitiminin yapı taşı olarak lisans eğitimi müfredatlarında kendini bulmaktadır.
Viyana Üniversitesi
Öncelikle şu an yüksek lisans yapıyor olduğum ve yakından gözlemlediğim Viyana Üniversitesi’nden örnek vermek isterim.
Yukarıda görüldüğü üzere (açıklama Almanca, fakat ders isimleri İngilizce verilmiş.) biyoloji lisans programına öğrencilere, ilk zorunlu modüllerde yer alan 2 derste, antropoloji, ekoloji, botanik veya genetik gibi biyolojinin alt dalları ayrıntılı bir şekilde tanıtılıyor aynı şekilde lisans öğrenimlerinin ilk dönemindeki ikinci zorunlu modüllere dahil olarak haftada 3 saat 15 dakika süren oldukça ayrıntılı bir şekilde evrim öğretiliyor.
Sadece bununla kalmayıp biyolojinin diğer bütün dalları için zorunlu kabul edilen modüllerin içerisinde de evrime değiniliyor. İlk sene bu modüllerin tamamlanması bekleniyor. (Burdan tüm müfredatı ayrıntılı şekilde inceleyebilirsiniz: ufind.univie.ac.at)
İlk yıl bittikten sonra ise öğrencilerden biyolojinin alt dallarından birini seçip ona yoğunlaşmaları bekleniyor. Peki evrim öğretimi devam ediyor mu? Evet, hem de bütün lisans eğitimi boyunca. Örneğin; bir öğrenci antropoloji alanında eğitimine devam etmeyi tercih ettiğinde, öğreniminin kalanı boyunca, “insanın evrimi”, “primatların evrimi” , “memelilerin evrimi” , “paleoantropoloji”, “insan evrimiyle ilişkini fosiller” gibi lisans öğreniminin olmazsa olmazı konuların yanı sıra seçmeli olarak “bitkilerin evrimi” nden “moleküler seviyede evrim”e kadar istediği dersleri seçebiliyorlar.
Direkt evrimsel biyolojiyle ilgili olmayan derslerde ise sürekli evrime referanslar verildiğini görüyorsunuz.
Dünyadaki diğer üniversitelerdeki durumlar konusunda Viyana Üniversitesi kadar bilgim olamamakla birlikte, adı ülkemizde de çok fazla duyulan bir kaç üniversitenin lisans müfredatlarını inceledim. Siz de aklınıza hangi iyi üniversite geliyorsa internet sitelerine gidip lisans müfredatlarını inceleyebilirsiniz, sizlere sonucun hep aynı olacağını garanti edebilirim.
Oxford Üniversitesi
Yukarıdaki lisans müfredatının ana hatlarında gördüğünüz üzere Oxford Üniversitesi Biyoloji Bölümleri Departmanı’nda okuyan bir öğrenciden de hem 1. yılda hem 2. yılda zorunlu olarak evrim dersleri görmesinin yanı sıra bu konular da ödevler yapması da bekleniyor.
(Burdan bölümün internet sitesine de erişebilirsiniz: ox.ac.uk)
Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü
Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü teknoloji ağırlıklı olması nedeniyle öğrenciler, biyoloji eğitimine (ilk dönemde) matematik, kimya ve informatik ağırlıklı başlarken, ayrıca “Biyolojinin Temelleri” adında bir dersle biyolojiye giriş yapıyor ve bu ders de “Evrimin Temel İlkeleri” adlı konuyla başlıyorlar.
Daha sonraki dönemlerde ise gene evrim hem seçmeli hem de diğer derslerin içeriğine dahil şekilde okutuluyor. (Ayrıntılı incelemek isterseniz: biol.ethz.ch. Lisans eğitimi katoloğu için (Almanca) tıklayınız.)
Harvard Üniversitesi
Birçok listede dünyanın en iyi üniversitesi olarak gördüğümüz Harvard Üniversitesi’nde ise direkt olarak “İnsan Evrimsel Biyolojisi” adında bir lisans programı karşımıza çıkıyor. Programın ismi kendini gayet açıklıyor. Ayrıca programın tanıtım yazısı da aslında, evrime, canlılığı (ve biyoloji bilimini) doğru anlayabilmek için ne kadar ihtiyacımız olduğunu özetler nitelikte. (Ayrıntılı incelemek için: heb.fas.harvard.edu)
İlk paragrafını Türkçe’ye çevirdiğimizde:
Evrimsel teori bize insanın neden günümüzdeki özelliklerine sahip olduğu konusundaki sorulara güçlü bir araştırma çerçevesi sağlamakta. İnsan evrimsel biyologlar, evrimsel baskıların bizi -biyolojimizi, davranış modellerimizi ve kültürümüzü- nasıl şekillendirdiğini anlamaya çalışmak durumundalar. İnsan evrimsel biyolojisi alanındaki araştırmalar ise artan bir ivmeyle yeni yeni oluşan evrimsel tıp alanı üzerinden tıp bilimlerini ve bunun yanı sıra ekonomi, linguistik, psikoloji ve politik bilimler gibi alanları da etkilemeye devam etmektedir.
Peki bu üniversiteler neden bunu yapıyorlar? Neden evrime bu kadar önem veriyorlar? Theodosius Dobzhansky’nin çoğu yerde karşınıza çıkan “Evrimin ışığı olmaksızın biyolojide hiçbir şeyin anlamı yoktur.” sözü aklıma geliyor. Bu söz ünlü bir bilim insanının söylediği süslü bir söz değil, gerçeğin ta kendisi!
Antropoloji özelinde konuşacak olursak: Eğer ki insanın evrim sürecini, ne şekilde günümüzdeki halimizi aldığımızı, memeliler, primatlar ve tabii tüm canlılar ile olan yakın ve uzak evrimsel akrabalıklarımızı yok sayarsak, elimizde insanın fizyolojisinden, davranışlarına, beslenme biçiminden, sağlık sorunlarına kadar olan hiçbir konunun mantıklı ve bilimsel bir açıklaması kalmayacaktır. Sadece “biz böyleyiz, kurcalamaya gerek yok.” seviyesinde bir “insan nedir?” anlayışımız olacaktır.
Emin olabilirsiniz ki özellikle biyolojinin bütün dalları ve hatta diğer bilim dalları için de benzer durum söz konusudur.
Peki bu ülkelerde yaşayan halk evrim konusunda ne düşünüyor? Gerçekten batılı ülkelerde dahi kimse evrimi kabul etmiyor mu?
Cevabı ise bilim karşıtlarının iddialarını yerle bir edecek kadar kesin.
İnsanların evrime bakışı
Özellikle Avrupa’da ve eğitim anlamında ön sıralarda olan çoğu ülkede halkın evrimi kabul etme oranı oldukça yüksek.
Oldukça eski olsa da genel bir görünüm veren sağdaki grafik, 2006 yılında Science dergisinde yayınlanan “Public Acceptance of Evolution”(Evrimin Halk Tarafından Kabulü) makalesinden ve görüldüğü üzere İzlanda, Danimarka, İsveç, Fransa ve Japonya gibi ülkelerde %80 civarında kabul gören evrim, Avrupa’nın oldukça dindar sayılabilecek Portekiz ve Romanya gibi ülkelerinde bile %60 düzeyinde görünüyor.
Bu dönemden günümüze bu yüzdelerin arttığını gösteren, ülkeler özelinde bir çok araştırma da mevcut. Örneğin; ABD genelinde %40 kabul oranının, 2014 yılında yapılan yeni bir araştırmasonucunda %65’e kadar çıktığı, 30 yaş altı yetişkinlerde ise bu oranın %73 olduğu görülüyor!
Burada yer almayan bazı ülkelere ayrıca bakacak olursak, şu rakamları görüyoruz:
(Kaynaklara yüzdelerin üzerine tıklayarak ulaşabilirsiniz.)
Avustralya %80
Uruguay %74
Arjantin %71
Şili %69
Brezilya %66
Kanada %61
Her ne kadar bilimsel bir kuramın, bilim ile uğraşmayan insanlar tarafından kabul edilip edilmemesi, o kuramın bilimsel değerini etkilemeyecek olsa da, insanların bu konudaki fikirleri, genel kabulün varlığından veya yokluğundan oldukça çabuk etkileniyor. Bilim karşıtları da tam da bu sebeple böyle asılsız / bilgisiz iddialarda bulunuyorlar.
Sonuç olarak…
Evrim, ülkemizde her ne kadar, “Evrim var mı, yok mu?” seviyesinde tartışmalara konu olsa da, dünyada durum oldukça farklı. Biyolojik evrim, biyolojinin temelinde yer alan, biyolojinin bütünlüğünü sağlayan, biyolojiye dair herhangi bir konuyu anlamamız için bilmemizin şart olduğu bir olgudur.
Ülkemizde de evrime ve evrimsel biyolojiye bakış yakın zamanda değişmeye başlaması dileğiyle…
Yazan: Kadir Toykan Özdoğan
Kaynaklar ve ileri okumalar:
Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Derneği Websitesi: http://ekoevo.org/
Wikipedia “Level of support for evolution”: https://en.wikipedia.org/wiki/Level_of_support_for_evolution
Viyana Üniversitesi Biyoloji Lisans Eğitimi Müfredatı: https://ufind.univie.ac.at/en/vvz_sub.html?path=172500
Oxford Üniversitesi Biyoloji Lisans Eğitimi Müfredatı: https://www.ox.ac.uk/admissions/undergraduate/courses-listing/biological-sciences?wssl=1
Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü Biyoloji Lisans Programı:
https://www.biol.ethz.ch/studium/bachelor.html
Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü Biyoloji Lisans Programı Katoloğu:
https://www.ethz.ch/content/dam/ethz/special-interest/biol/department/WegleitungBachelor1617.pdf
Harvard Üniversitesi İnsan Evrimsel Biyolojisi Departmanı Websitesi:
https://heb.fas.harvard.edu/
“Public Acceptance of Evolution” (Evrimin Halk Tarafından Kabulü)
Science 11 Aug 2006:
Vol. 313, Issue 5788, pp. 765-766
DOI: 10.1126/science.1126746
http://science.sciencemag.org/content/313/5788/765.full?rss=1
Evolution and Perceptions of Scientific Consensus (Amerika’da evrimin kabulü)
http://www.pewinternet.org/2015/07/01/chapter-4-evolution-and-perceptions-of-scientific-consensus/
Güney Amerika Ülkelerinde Evrimin Kabul Oranları
http://www.pewforum.org/2014/11/13/chapter-8-religion-and-science/
Australia Science Literacy Report (2013)
https://www.science.org.au/files/userfiles/learning/documents/ScienceLiteracyReport2013.pdf
Kanada’da evrimin kabulü üzerine:
http://angusreidglobal.com/wp-content/uploads/2012/09/2012.09.05_CreEvo.pdf
www.evrimselantropoloji.com
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >