Blog
Hitit Mitolojisi: Hedammu ve İlluyanka Mitlerinde Kaosu Kucaklamak
Bu mitleri derinlemesine araştırdıkça, çatışmanın, ilahi müdahalenin ve doğanın öngörülemez gücü karşısında insanın yaşadığı deneyimin zamansız temalarını ortaya çıkarıyoruz.
www.arkeonews.com
Hitit mitolojisi, tanrıların, tanrıçaların ve doğa güçlerinin insan yaşamı üzerindeki etkisini yansıtan zengin ve karmaşık bir inanç sistemidir; bu mitoloji, antik Hitit toplumunun dünya görüşünü, değerlerini ve kültürel kimliğini şekillendiren derin anlatılarla doludur.
Antik mitolojinin zengin dokusunda, Hedammu ve Illuyanka'nın hikayeleri, kaos ve düzen arasındaki ebedi mücadeleyi inceleyen büyüleyici anlatılar olarak öne çıkıyor. Hurri ve Hatti kültürlerine dayanan bu efsaneler, yalnızca eğlendirmekle kalmıyor, aynı zamanda antik insanların dünyalarını ve onu şekillendiren güçleri nasıl anladıklarına dair derin içgörüler de sunuyor.
Bu mitleri derinlemesine araştırdıkça, çatışmanın, ilahi müdahalenin ve doğanın öngörülemez gücü karşısında insanın yaşadığı deneyimin zamansız temalarını ortaya çıkarıyoruz.
Hedammu miti bizi doğanın kaotik güçlerini temsil eden korkunç bir yılanla tanıştırır. Bir tanrıçanın cazibesiyle topraklara çekilen Hedammu, insan varoluşunun özünü tehdit ederek ortalığı kasıp kavurur. Buna karşılık, Fırtına Tanrısı meydan okumaya yükselir ve düzen ile kaos arasındaki asırlık çatışmayı simgeleyen şiddetli bir savaşa girişir. Bu mücadele sadece bir hayatta kalma mücadelesi değildir; tanrıların denge ve uyumu korumak için dünyanın kaotik unsurlarıyla aktif olarak mücadele etmesi gerektiğine olan inancı yansıtır.
Öte yandan, İlluyanka miti, yılanın başlangıçta Fırtına Tanrısı'nın gözlerini ve kalbini alarak zafer kazandığı farklı bir bakış açısı sunar. Bu değişiklik, anlatıya karmaşıklık katmanı ekleyerek yaşamın ve yenilenmenin döngüsel doğasını vurgular. Fırtına Tanrısı'nın oğlunun da dahil olduğu akıllıca bir planın yardımıyla, denge sonunda yeniden sağlanır, ancak fedakarlık yapılmadan değil. Genellikle Yeni Yıl kutlamalarıyla ilişkilendirilen bu mit, yenilenmenin ve ilahi güçler ile doğa güçleri arasındaki devam eden dansın önemini vurgular.
Hedammu ve Illuyanka mitleri birlikte, insanlık ile doğal dünya arasındaki karmaşık ilişkiyi sergileyerek antik dünya görüşüne bir pencere sunar. Bize kaosa karşı mücadelenin evrensel bir tema olduğunu, zaman içinde yankılandığını ve ilahi anlayışımızı şekillendirmeye devam ettiğini hatırlatır. Bu anlatıları keşfederken, yalnızca tarihsel önemlerini takdir etmekle kalmayıp, aynı zamanda bugün bize ilham vermeye devam eden hikâyelerdeki kalıcı miraslarını da tanırız.
Halep Ulusal Müzesi'ndeki fırtına tanrısı Tar?unza. Kredi: Vikipedi
Hedammu Efsanesi
Hedammu miti, Hedammu adlı dev bir yılan etrafında dönen Hurri kökenli bir masaldır. Mite göre Hedammu okyanusta yaşar ve insanlığı tehdit eden kaotik doğa güçlerini temsil eder.
Hikayede, yılan, genellikle İştar olarak tanımlanan bir tanrıçanın cazibesiyle karaya çekilir. Hedammu karaya çıktığında, insanlara önemli bir tehdit oluşturarak ortalığı kasıp kavurmaya başlar. Bu tehlikeye yanıt olarak, bereket ve yağmurla ilişkilendirilen bir tanrı olan Fırtına Tanrısı, yılanla yüzleşmek için harekete geçer. Fırtına Tanrısı, Hedammu ile şiddetli bir savaşa girer ve sonunda yılanı yener ve öldürür. Bu mücadele, düzen ve kaos arasındaki çatışmayı sembolize eder ve tanrıların dünyadaki dengeyi korumak için kaotik güçlerle savaşması gerektiğine dair eski inancı gösterir.
Hedammu, çeşitli sanatsal tasvirlerde sıklıkla tasvir edilir, bazen boğa boynuzlu bir yılan veya çok sayıda yılanı olan bir figür olarak. Mit, insanlık ile doğanın kaotik unsurları arasındaki devam eden mücadeleyi ve bu savaşta tanrıların rolünü vurgular.
İlluyanka Efsanesi
Illuyanka miti, Illuyanka adlı bir yılanın etrafında dönen bir Hatti kökenli masaldır. Bu anlatıda, Illuyanka Fırtına Tanrısı'nı yenmeyi başarır, gözlerini ve kalbini alır, bu da tanrının geçici olarak güçsüzleşmesine ve kaotik güçlerin dünyaya salınmasına yol açar.
Efsanenin ilk versiyonunda, tanrıça Inara yılanı ve ailesini Fırtına Tanrısı'na yardım etmeleri için bir şölene davet eder. Şölen sırasında yılan sarhoş olur ve Fırtına Tanrısı onu öldürme fırsatını yakalar. Ancak, ikinci versiyonda, Illuyanka sadece Fırtına Tanrısı'nı yenmekle kalmaz, aynı zamanda gözlerini ve kalbini de alır. Kayıp güçlerini geri kazanmak için Fırtına Tanrısı bir plan yapar: fakir bir adamın kızıyla evlenir ve sonunda yılanın kızıyla evlenecek bir oğlu olur. Oğul yılanın kızıyla evlendiğinde, babasının gözlerini ve kalbini geri kazanır. Eski gücünü geri kazanan Fırtına Tanrısı daha sonra hem yılanı hem de kendi oğlunu öldürür.
Illuyanka miti sıklıkla tipik bir Yeni Yıl masalı olarak kabul edilir ve dünyanın yenilenmesini ve kralın karizmatik güçlerinin yeniden onaylanmasını kutlayan Hatti Purulli(ya) festivaliyle ilişkilendirilir. Bu mit, doğa güçleri ile ilahi olan arasındaki mücadeleyi ve yaşamın ve yenilenmenin döngüsel doğasını vurgular.
Hitit kabartması: Mitolojik yaratıklar, aslan başlı adam ve boğa bacaklı adam. Her ne kadar farklı olsalar da, ikisi de daha sonraki Mezopotamya resimlerine benziyor. Kaynak: Vikipedi
Mitlerin Önemi
Hem Hedammu hem de Illuyanka mitleri, antik toplumlar ile doğal dünya arasındaki ilişkiyi ve tanrıların insan hayatındaki rolünü anlamada önemli bir rol oynar. Bu mitler ayrıca Hitit ve Hurri kültürleri arasındaki kültürel alışverişleri ve bu anlatıların Yunan mitolojisine nasıl dönüştüğünü gösterir. Bu mitlerde bulunan mücadele, güç ve ilahi müdahale temaları, Zeus ve Typhon arasındaki savaş gibi daha sonraki Yunan hikayelerinde yankılanır.
Bu mitolojik öyküler, kadim insanların dünya görüşlerini, inançlarını ve kültürel değerlerini yansıtırken, aynı zamanda insanın doğa güçlerine karşı verdiği mücadeleyi ve bu mücadelede ilahi güçlerin rolünü de gözler önüne sermektedir.
Özetle, Hedammu ve Illuyanka mitleri sadece hikayeler değildir; bunlar, antik inanç sistemlerinin karmaşıklıklarına ve bu hikayelerin Yunanlılar da dahil olmak üzere sonraki kültürleri nasıl etkilediğine dair içgörü sağlayan zengin anlatılardır. Bunlar bize mitolojinin, insanın dünya ve ilahi olana ilişkin anlayışını şekillendirmedeki kalıcı mirasını hatırlatır.
Kaynaklar: Hoffner, HA Jr. (1998). Hitit Mitolojisi. Atlanta, GA: İncil Edebiyatı Derneği.
Liverani, M. (2014). Antik Yakın Doğu: Tarih, Toplum ve Ekonomi. Londra: Routledge.
Spalinger, AJ (2005). Hititlerin Mitolojisi. G. Beckman, TR
Bryce ve EH Cline (Ed.), Hitit Dünyası (s. 123-145). Londra: Routledge.
Kapak Görseli Kredisi: Hattuşa'nın kutsal alanı olan Yazılıkaya'daki Yeraltı Dünyası'nın on iki Hitit tanrısı. Wikipedia
By Oğuz Büyükyildirim
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >