Blog

Fosilleşmiş ayak izleri, Kenya’nın kuzeyindeki Turkana Havzası’ndaki tortularda keşfedildi. C: Kevin G. Hatala, Chatham Üniversitesi

Kenya’daki Koobi Fora bölgesinde bulunan bir dizi ayak izi, atalarımız Homo erectus‘un 1,5 milyon yıl önce Paranthropus boisei adlı şimdi soyu tükenmiş, iki ayak üzerinde yürüyen bir homininle bir arada yaşadığını kanıtlıyor.

Fosil tarihinde bir ilk olarak, araştırmacılar Kenya’da bulunan bu 1,5 milyon yıllık ayak izlerini duyurdu. Bu izler, iki farklı proto-insan türünün aynı dönemde bir arada yaşadığını ve belki de etkileşimde bulunduğunu gösteriyor. Bu durum, atalarımızın davranışlarına dair yeni sorular gündeme getiriyor.

“Bu iki türün aynı doğal ortamda birbirlerinin varlığının farkında olduğunu ve muhtemelen birbirlerini ‘farklı’ olarak tanıdıklarını tahmin ediyorum” diyor Pennsylvania’daki Chatham Üniversitesi’nden paleoantropolog Kevin Hatala.

Ayak İzlerinin Keşfi

Hatala liderliğindeki bir araştırma ekibi, 2021 yılında Kenya’nın Turkana Gölü’nün doğu kıyısındaki Koobi Fora bölgesinde bulunan ayak izlerini analiz etti. Bulgularını Science dergisinde yayımladılar.

Homo erectus’un yaptığı fosil ayak izinin üstten görünümü. C: Kevin G. Hatala, Chatham Üniversitesi

Doğu Afrika’da daha önce de birçok fosil ayak izi keşfedilmişti; örneğin Tanzanya’daki ünlü Laetoli ayak izleri, 3,6 milyon yıl önce Australopithecus afarensis (Lucy’nin türü) tarafından yapılmıştı. Ancak Koobi Fora izlerinde dikkat çeken bir farklılık vardı: Göl kenarındaki çamurda, birkaç saat arayla, önemli ölçüde farklı ayaklara sahip iki farklı iki ayaklı tür iz bırakmıştı.

Koobi Fora, yaklaşık 3 milyon yıl boyunca birçok hominin türüne ev sahipliği yaptı. Bu türler arasında iki farklı Australopithecus türü ve Homo cinsine ait dört üye bulunuyordu. Ancak fosil kayıtları eksik ve parçalı olduğu için paleoantropologlar, hangi hominin türlerinin aynı dönemde bir arada yaşadığını tam olarak belirleyememişti.

Yeni keşfedilen Koobi Fora ayak izleri, yaklaşık 8 metre uzunluğunda bir patikadan oluşuyor. Bu patikada, bir birey tarafından yapılmış bir düzine ayak izi ve diğer üç birey tarafından yapılmış üç ayrı ayak izi yer alıyordu. Ayrıca, soyu tükenmiş dev bir marabu leyleği (Leptoptilos falconeri) de bu çamurlu alandan geçmiş ve iz bırakmıştı.

Paranthropus boisei tarafından oluşturulan bir fosil ayak izinin yukarıdan görünümü. C: Kevin G. Hatala, Chatham Üniversitesi

Homo Erectus ve Paranthropus Boisei

Hatala ve ekibi, 3B görüntüleme teknikleri kullanarak izlerin şekillerini ve hareketlerini değerlendirdi. İzlerden ikisinin, modern insanlarda görülen yüksek kemerli bir yapıya ve topuktan parmağa doğru ilerleyen bir yürüyüşe sahip olduğunu belirlediler. Bu izlerin, insan benzeri vücut yapısına ve boyutuna sahip olan atalarımızdan Homo erectus tarafından bırakıldığı düşünülüyor.

Ancak bir düzine izden oluşan diğer patika, farklı bir modele işaret ediyordu. Bu izler, topuktan ziyade ön ayakla daha derin bir temas göstermekteydi. Ayrıca, baş parmak biraz dışa dönüktü ve insanlarda olduğu gibi ayakla tam olarak hizalı değildi. Araştırmacılar, bu izlerin muhtemelen iri yapılı çene ve büyük baş parmak gibi özelliklere sahip olan Paranthropus boisei adlı bir tür tarafından yapıldığını düşünüyor.

Araştırmacılar, ayakların boyutlarının farklı olduğunu belirledi ancak izlerin cinsiyet veya yaşa (erkek, dişi ya da çocuk) ait olup olmadığını tam olarak söylemek için yeterli bilgiye sahip değillerdi. Paranthropus boisei bireyinin bıraktığı izler, yaklaşık 42-43 numara ayakkabıya denk geliyordu. Buna karşın Homo erectus izleri daha küçüktü; yaklaşık 36-38 numara ayakkabıya eşdeğerdi.

H. erectus ve P. boisei tarafından yapılan izlerin üç boyutlu modeli. C: Kevin G. Hatala, Chatham Üniversitesi

Davranışsal ve Anatomik İpuçları

Colorado Eyalet Üniversitesi’nden paleoantropolog Zach Throckmorton, bu ayak izlerinin “Homo erectus ve Paranthropus boisei‘nin 1,5 milyon yıl önce Koobi Fora’da bir arada bulunduğuna dair ikna edici kanıtlar sunduğunu” belirtiyor. Ayrıca, insanlarda ayak başparmağının stabilitesinin, yürüme ve koşmada ayak problemlerini önlemek için kritik bir adaptasyon olduğuna dikkat çekiyor ve Paranthropus boisei‘ye atfedilen izlerin bu adaptasyondan yoksun olduğunu söylüyor.

Bu izler, anatomik farklılıkların yanı sıra atalarımızın davranışlarına dair de ipuçları sunuyor. Dartmouth College’dan paleoantropolog Jeremy DeSilva, “Ayak izleri, bir anda çekilmiş bir anlık görüntü gibidir” diyor. “Bu araştırma sayesinde bu iki farklı hominin türünün sadece aynı dönemde yaşadığını değil, aynı manzarayı paylaştığını ve hafifçe farklı yürüyüşlere sahip olduğunu kesin olarak biliyoruz. Acaba birbirleri hakkında ne düşünüyorlardı ve nasıl etkileşimde bulunuyorlardı?”

Hatala, bu etkileşimlerin şempanzeler ve gorillerin birbirleriyle olan ilişkilerine benzeyebileceğini belirtiyor. Ancak, bu yeni bulunan izler birbirine birkaç metre mesafede ve kısa bir zaman aralığında yapılmış olduğu için Paranthropus boisei ve Homo erectus‘un birbirine düşündüğümüzden daha yakın olabileceğini öne sürüyor.

“Birbirlerini gördüklerinde ne düşündüklerini ve nasıl etkileşimde bulunduklarını düşünmek büyüleyici” diye ekledi Hatala.

Live Science. 28 Kasım 2024.

Makale: William E. H. Harcourt-Smith. 2024.

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >