Tarihöncesi Asya topluluklarını ekili ekinler tükendiğinde, mahsul değişikliğine yaptıkları yatırımlar, ticaret ve büyük kamusal projeler kurtarmış olabilir.

Bir kez daha, insanlığın tarihten ders alması gerekiyor. Antik Asya’nın insanları, iklimdeğiştiğinde, ekinler kuruduğunda ve açlık tehdidi baş gösterdiğinde cevap verdiler ve yer değiştirdiler, farklı ekinler ektiler. Yeni ticaret bağlantıları oluşturmak gibi birçok yenilikçi çözüme gittiler.

California San Diego Üniversitesi’nden Jade d’Alpoim Guedes, Montana ve Washington Eyalet Üniversitelerinden ve Colorado’da bulunan Crow Canyon Arkeoloji Merkezi’nden Kyle Bocinsky yeni araştırmalarında buna değiniyor.

Science Advances’da yayınlanan yeni makale, 5.000 ile 1.000 yıl öncesindeki dönemde Asya’da temel gıda mahsüllerinin ilk nerede ve ne zaman azalmaya ve tehlikeye girmeye başladığını gösteren bir bilgisayar modelinin geliştirilmesi üzerine yapılmış bir çalışmaya ait.

İklim soğuduğunda, insanlar ya yerlerinden ayrıldılar ya da kırsal hayvancılığa geri döndüler – sonuçta tohumların yaşayamadığı otlaklarda sürüler yaşayabiliyor. Aynı zamanda ticarete de döndüler. d’Alpoim Guedes ve Bocinsky bu stratejilerin, nihayetinde İpek Yolu’nun gelişmesine neden olduğunu öne sürüyor. Bazı alanlarda ise ektikleri ekinleri de değiştirdiler.

Yeni geliştirilen bilgisayar modeliyle, araştırmacılar iklim değişikliğinin belirli alanlarda insanların yiyecek üretme kapasitelerini nasıl geliştirdiğini ve bunların nasıl kültürel değişikliklere sebep olduğunu inceleyebildiler.

California’daki San Diego Üniversitesi Antropoloji ve Scripps Okyanus Bilimi Departmanı’ndan çalışmanın baş yazarı Yardımcı Profesör d’Alpoim Guedes’e göre, “Arkeolojik literatürde geçmiş iklimler üzerine çok sayıda bilgi var, fakat daha önceki çalışmalar ancak sadece iklim değişikliği ile uygarlaşma arasındaki bağlantıyı ortaya çıkarabiliyor,” diyor ve ekliyor, “bizim kullandığımız model ise, sıcaklık ve nemlilikteki değişimlerin mekânsal ve zamansal olarak insanların ne yetiştirebildiğini ve yetiştiremediğini kesin olarak gösterebilmemizi sağlıyor.”

D’Alpoim Guedes insanların geçim kaynaklarını değiştiren stratejilerin zaman içinde nasıl değiştiğini inceleyen, paleobotanik (antik bitki kalıntıları inceleyen uzmanlık alanı) üzerine uzmanlaşan bir arkeolog. Bocinsky ise hesaplamalı arkeoloji üzerine çalışıyor. İkili modellerini Asya genelinde bulunan geçici iklim istasyonlarından toplanan veriler ve yarı küre genelinde oluşturulmuş paleoiklim verilerini birleştirerek Asya’da sıcaklığın mekan ve zaman odaklı şekilde nasıl değiştiğinin simülasyonunu oluşturmak için kullanıyor. Arkeoloji kalanlarda bulunan tohum verilerini de işin içine katıyorlar.

3.700 ile 3.000 yıl öncesine dayanan zaman diliminde dönemin en büyük iklim değişikliği olan küresel soğuma gerçekleşiyordu. Ve şu anda doğru olan, o zaman da doğruydu; sıcaklık değişimleri dünyanın her bir bölgesini aynı şekilde etkilemiyor. Bu genellikle yüksek irtifa ve enleme sahip Moğolistan ve Tibet Platosu gibi bölgelerde en çarpıcı etkisini görmemizin sebeplerinden biri diyor d’Alpoim Guedes ve Bocinsky. Yaklaşık 3.500 yıl öncesinde bu bölgelerde akdarı ve cin darı yetiştirmek yarı yarıya başarısızlıkla sonuçlanıyordu. İnsanların bu ekinleri bırakıp, soğuğa karşı daha dayanıklı olan buğday ve arpaya yönelmesi bir zorunluluk haline gelmişti.

Soğuyan iklim, MS 291 ve 360 yılları arasında Kuzey Çin’de de tahıl mahsulü yetiştirmeyi neredeyse imkansızlaştırdı. Bu durum, Çin başkentinin Xi’an’dan şu anki ismi Nanjing olan ve ülkenin güneyinde bulunan bölgeye taşınmasında kilit bir nokta olabilir.

Bu şehrin diğer ucunda yeni bir apartman bulmak kadar kolay bir şey değil ne yazık ki. Tarihi kayıtlar bu dönemde felaketle sonuçlanmış birçok hasat içeriyor, bunların çoğunluğu açlık demek. Aynı zamanda araştırmacılara göre bu dönemde sonu kanlı çatışmalara bağlanan birçok tartışmanın yaşandığı göçler meydana gelmişti.

İklim değişikliği aynı zamanda Asya’da taşımacılığın gelişimini de etkileyen şeylerden biri diyor makalenin yazalarları. Buna Sui Hanedanı’nın büyük bir proje olan Çin’in Büyük Kanal’ına yatırım yapması da dahil. Şu an UNESCO Dünya Mirası Listesinde yerini alan ve Sarı Nehir ile Yangtze Nehrini birleştiren Büyük Kanal, insanların ve ticari ürünlerin taşınımı kolaylaştıran ve dünyanın en büyük ve eski kanalı olarak bilinen bir proje.

Science Advances’da yayınlanan D’Alpoim Guedes ve Bocinsky’e ait makalenin başlığı gayet pozitif – “İklim değişikliği Asya’nın genelinde tarımsal yeniliklere ve değişimlere önayak oldu” – fakat yazarlar inanılmaz iyimserliğe karşı da uyarılarını yapıyor.

Bocinsky’e göre “Krizler, kültür değişimi ve yenilikler için fırsatlardır” diyor ve ekliyor, “Fakat günümüzde gerçekleşen iklimsel değişikliklerin hızı ve büyüklüğü bizi açmaza sokan nedenlerden dolayı çok farklı.”

d’Alpoim Guedes’e göre, küresel ısınmanın etkileri çok daha hızlı ve büyük olacak, geçmişte ise insanlığın soğuyan iklime adapte olmaları için 4000 yıla yakın zamanı vardı. “Küresel ısınma ile birlikte bu uzun ömürlü adaptasyon yapıları öngörülemez bir şekilde değişmeye başlayabilir,” diyor ve ekliyor “Ve şu anda dünya genelinde uygulanan politikaya bakılırsa bu durum için davranışlarımızda bir değişiklik olacakmış gibi görünmüyor.”

Yined’Alpoim Guedes’e göre, makineleşmiş ve endüstriyelleşmiş tarım ile birlikte küresel tarım politikaları bizi tek kültürlük ekinlere yatırıma zorluyor. Aslında bunun tam tersi şekilde ilerlemeliyiz. “Bizim çalışmamız gibi birçok çalışma çeşitliliğe yatırım yapmanın iklim değişikliğine adapte olmak için en iyi şansımız olduğunu kanıtlıyor. Geçmişte adapte olmamızı sağlayan şey buydu ve şu anda geleceğimiz için biz de daha duyarlı olmalıyız.”

Makalenin bulgularını kendi üretmek isteyenler için: Kullanılan kodlar açık kaynaklar ve bedava istatistiksel yazılım R kullanan herkes yazarların sağladığı paketi indirebilir ve analizi kendileri de yapabilirler. Araştırmacılar aynı zamanda d’Alpoim Guedes ve Bocinskynin bulgularını dünyanın başka bölgelerindeki başka mahsüller ekleyerek geliştirebilirler. Yine yazarlara göre, kullanılan kodları modifiye ederek gelecekteki potansiyel ekin değişimlerini yansıtabilir.

Science Daily. 31 Ekim 2018.

Makale: Guedes, J. D. A., & Bocinsky, R. K. (2018). Climate change stimulated agricultural innovation and exchange across Asia. Science advances, 4(10), eaar4491.

www.arkeofili.com