Cerne Abbas Devi, uzun süredir kökeni ve anlamı hakkında teorilerin üretildiği, İngiltere’deki bir yamaçta bulunan 18 katlı bir tebeşir çizimi. (C: Wikimedia Commons)

Yüzlerce yıldır -hiç kimse ne kadar süredir olduğundan emin değil- çıplak bir adamın muazzam tasviri, güneybatı İngiltere’deki kırsal Cerne Vadisi’ndeki dik bir yamaca hakim konumda duruyor. Yaklaşık 55 metre boyundaki figür, altındaki beyaz tebeşiri ortaya çıkarmak için çimlerin kaldırılmasıyla şekillendirildi.

Figürün kollarından biri uzanmış durumda, diğeri ise sopasını sallıyor. Ancak en ünlü özelliği, 11 metre uzunluğunda ereksiyon halindeki penisi.

“Cerne Devi”, onu açıklamaya çalışanları uzun süredir şaşırtıyor ancak son araştırmalar, yapılışı ve önemi hakkında daha fazla bilgi ortaya çıkarıyor – Cerne Devi’nin Romalılar ve Vikinglerden İngiliz İç Savaşına kadar değişen bir tarihi var.

Pagan tanrıları ve siyasi hiciv

İngiltere’nin her yerinde, özellikle de güneyinde, çok sayıda devasa tebeşir “çizimleri” bulunuyor. Bazıları son birkaç yüz yılda kasabaların veya birliklerin sembolü olarak yapıldı, ancak 3.000 yıldan daha eski olan Uffington Beyaz Atı da dahil olmak üzere birkaçı tarihöncesine ait.

Ancak Cerne Devi, bu tebeşir figürleri arasında en kafa karıştırıcı olanı. Bazıları devin bir pagan tanrısının antik bir tasviri olduğunu söylerken, bazıları bunun 17. yüzyıldan kalma siyasi bir hicvin parçası olduğuna inanıyor. Daha yeni araştırmalar, arkeolojik ve kültürel kanıtları birleştirerek, Cerne Devi’nin bin yıldan daha uzun bir süre önce, yerel Saksonların çiftliklerini ve evlerini işgalci Vikinglere karşı savunmak için silah topladıkları yeri işaretlemek üzere bir yamaca oyulmuş olduğunu öne sürüyor. Yapılan yeni araştırma, aynı zamanda, Cerne Devi’nin aslında erken Orta Çağ İngiltere’sinde önde gelen bir kahraman olan Greko-Romen yarı tanrısı Hercules’i tasvir ettiğini de öne sürüyor.

Daha önce Oxford Üniversitesi’nde doktora öğrencisi şimdi ise Norveç’in Oslo Üniversitesi’nde Orta Çağ tarihçisi olan Thomas Morcom; Cerne Devi’nin, yerel orduların toplanması için arazide çok çarpıcı ve göze çarpan bir işaret olarak oyulmuş olabileceğine dair bir iddiada bulunduklarını belirtiyor.

Devi tarihlendirmek

Morcom, Oxford Üniversitesi Orta Çağ tarihçisi Helen Gittos ile birlikte Mart 2024’te Speculum dergisinde yayınlanan bir çalışmanın ortak yazarı.

Çalışmaları, kısmen İngiliz hükümeti tarafından finanse edilen bir yardım kuruluşu olan National Trust tarafından birkaç yıl önce gerçekleştirilen arkeolojik araştırmalara dayanıyor. Bu araştırmada, Cerne Devi’nin etrafındaki çökeltiler üzerinde yapılan optik uyarımlı lüminesans (OSL) çalışmaları kullanılarak, dev figürün ilk kez MS 9. veya 10. yüzyıllarda, yani 1066’da İngiltere’nin Normanlar tarafından ele geçirilmesinden bir asırdan fazla bir süre önce yapıldığı belirlendi.

 

 

(C: Ben Thomas)

Bu bulgu, kazılara liderlik eden National Trust arkeoloğu Martin Papworth için sürpriz oldu. Devin 1600’lerden, İngiltere İç Savaşı döneminden kalma olmasını bekliyordu; teorilerden biri, bu çıplak figürün parlamento lideri Oliver Cromwell’e dair müstehcen bir hiciv olduğu yönündeydi.

Papworth, Morcom ve Gittos’un ileri sürdüğü yoruma genel olarak katılıyor, ancak Cerne Devi’nin orduların toplanma yerinden ziyade erken dönem Hıristiyan hac yeri olabileceğini düşünüyor.

Orta Çağ kökenleri

Gittos, Cerne Devi’nin yapıldığında Batı Saksonya bölgesinin birçok yerinden görülebileceğini ve çevredeki peyzajın – bir “üfleme taşı” (veya “zil taşı”) dahil – diğer özelliklerinin onun bir toplanma yeri olabileceğini gösterdiğini belirtiyor.

Hercules’in tasviri de böyle bir amaca uygundu: Morcom, savaşçı kahramanın Roma sonrası Avrupa’da iyi tanındığını ve erken Orta Çağ İngilizleri arasında meşhur olduğunu söylüyor; Hercules’in geç Roma dönemine ait birçok tasviri, onu çıplak ve sopa sallayan bir şekilde betimliyordu.

Ancak Cerne Devi’nin hikayesi yapılışıyla bitmiyor. Bunun yerine Morcom ve Gittos, devasa figürün daha sonraki yüzyıllarda erken dönem İngiliz azizi ve münzevi Eodwald’ı tasvir etmek için yeniden tasarlandığını öne sürüyor.

Araştırmacılar, devin sopasının artık çiçek açan bir asayı, penisinin ise çıplaklığını temsil ettiğini ve yakınlardaki Aziz Benedict rahiplerinden oluşan bir manastır tarafından arazi üzerindeki hak iddiasını güçlendirmek için kullanıldığını öne sürüyorlar.

Gittos, gelecek araştırmaların bu teoriyi test edeceğini; dev figürün, aslında çok daha büyük bir anıtın sadece bir parçası olduğunu düşündüklerini söylüyor.

Gizemli bir figür

En son araştırmalar somut bilime dayansa da kesinlik kazanmış değil ve Cerne Devinin kökenleri hakkında farklı teoriler varlığını sürdürüyor.

18. yüzyılda bir antikacı, figürün “Helith” adında bir pagan tanrısını temsil ettiğini öne sürmüştü; ancak Morcom ve Gittos bu ismin yalnızca daha önceki Latince referansların yanlış okunması olduğunu düşünüyor.

National Trust araştırması için jeofizik çalışmasını yürüten arkeolog Mark Allen ise figürün orijinal olarak Aziz Eodwald’ı tasvir ettiğini, daha sonrasında Hercules olarak yorumlandığını düşünüyor. Figürün fallusu günümüzde bir “aziz” için çok uygun görünmeyebilir, ancak Allen, bu tutumun Viktorya döneminden kalma bir anakronizm olduğunu ve Orta Çağ’da çok daha az “nahoş” olacağını söylüyor.

Figürün bulunduğu yamacın sadece birkaç yüz metre güneyinde yer alan Cerne Abbas köyünün papazı Jonathan Still tarafından ise başka bir teori destekleniyor. Still, Cerne Devi’nin en eski versiyonlarının, yeni araştırmaların öne sürdüğünden daha eski olduğunu ve figürün, MÖ 1. bin yılda bölgede yaşayan Britanyalılarının Demir Çağı kabilesi olan Durotriges’in kabile amblemi olabileceğini düşünüyor.

Uffington Beyaz Atının da onu inşa eden Demir Çağı kabilesinin amblemi olduğunun düşünüldüğünü belirten Still’e göre; figür bölgenin tam ortasında yer alıyor ve bölge halkının törensel amaçlarla orada toplanmış olmasının mümkün olduğunu öne sürüyor.

Cerne Devi, artık yerel halkın gözünde ünlü bir figür ve bölgenin simgesi olarak görülüyor. Her ne kadar orijinal inşa tarihi kesin olarak bilinmese de, figürle ilgili hala aydınlatılması gereken pek çok detay var. Gelecekteki araştırmalar, bize figürün zaman içinde nasıl değiştiği ve yürütülen teorilerin doğru olup olmadığı hakkında daha fazla bilgi verebilir.

National Geographic. 8 Nisan 2024.

 

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >