Araştırmaya göre eski insan akrabaları, Arap Yarımadası’nda şaşırtıcı derecede uzun bir süre (yaklaşık 240.000 yıl öncesinden 190.000 yıl öncesine kadar) yaşadı ve bölgenin merkezine yayıldı.

Yeni araştırmaya göre, bu erken insan akrabaları o kadar uzun süre orada kaldı ki, yol boyunca bazı modern insanlara (Homo sapiens) rast gelmiş olabilirler.

Ancak araştırma ekibi, tarih öncesi kemik yığınlarını inceleyerek bu keşfi gerçekleştirmedi. Bunun yerine, bu eski insan akrabalarının yarattığı taş el baltalarını incelemek ve tarihlendirmek çin Suudi Arabistan’a gitti.

Alet üreticiler

Bilim insanları özellikle, insanları, atalarımızı ve yakın evrimsel kuzenlerimizi içeren bir grup olan homininler tarafından yapılan el baltalarını inceledi.

Araştırmanın baş yazarı Eleanor Scerri, “Erken homininlerin küçük beyinleri vardı ve kaba aletler yaptılar. Bununla birlikte, daha sonraki homininlerin daha büyük beyinleri vardı ve daha sofistikelerdi. Keskin kenarlı taş yongaları üretmek için kayaları sert bir şekilde çarpmak yerine, el baltaları olarak adlandırılan güzel, simetrik eserler yarattılar.” diyor.

Scerri, “Homininlerle tarafından ustalıkla şekillendirilmiş kesici aletler (el baltaları gibi) Aşölyen aletler olarak biliniyor. Tarih öncesi dönemin İsveç çakıları olarak nitelendirilen bu aletler, 1.5 milyon yıl öncesine tarihleniyor ve tarih öncesi dönemde en uzun süreli alet yapma geleneğinden geliyorlar.” diyor.

Hominin kemikleri çok nadir bulunduğu için, ne zaman ve nerede yaşadıklarını anlamaya çalışırken Aşölyen aletler mükemmel bir bulgu.

Suudi Arabistan’daki el baltalarını hangi homininlerin oluşturduğu net değil. Scerri, “Bununla birlikte, Aşölyen aletlerle bulunan homininler, muhtemelen insanların doğrudan atası olan Homo erectus’u içeriyordu.” diyor.

Arap Yarımadası’ndaki Aşölyen yapan gruplar hakkında çok az şey biliniyordu. Arap Yarımadası, erken Aşölyen aletlerin bulunduğu Afrika ile daha geç dönemdeki Aşölyen aletlerin bulunduğu Avrasya arasında kritik bir bölgeydi. Dolayısıyla, yeni çalışmada araştırmacılar Suudi Arabistan’ın Riyad eyaletindeki bir arkeolojik sit alanı olan Saffaqah’da toplandı. Arkeologlar, Saffaqah’ı 1980’lerden beri orada 8.395 eser bulunduğu zamandan beri biliyorlardı. Fakat bu eserler asla tarihlenmemişti.

Araştırmacılar daha fazla bilgi edinmek içinr, Saffaqah’ta kazı yaparak 500’den fazla taş alet keşfetti.

Tarih öncesi İsviçre çakısının tarihlenmesi

Tarihleme, homininlerin 188.000 yıl önce Saffaqah’ta yaşadığını ortaya çıkardı. Böylece burası, Güneydoğu Asya’daki en genç bölge oldu.

Bu bulgu oldukça dikkat çekici, çünkü Arap Aşölyeninin, en erken Homo sapiens’in bölgeye gelmeden hemen önce ya da aynı zamanda sona erdiğini gösteriyor.

Uluslararası ekip, aletlerin yaşını belirlemek için lüminesans tarihleme yöntemini kullandı. Bu yöntem, belirli kaya ve toprak türlerinde depolanan enerjiden ne kadar fazla ışığın yayıldığını ölçer; çünkü belirli mineraller güneşten bilinen bir oranda enerjiyi depolar.

Scerri, “Bu mineraller gömüldüğünde, bu enerjiyi artık depolayamazlar. Minerallerin ısıtılmasıyla, depolanan enerji boşalır ve boşaltılan enerji miktarı o mineralin gün ışığına en son maruz kaldığı zamandaki bir noktanın ölçüsünü verir.” diyor.

Araştırma ayrıca bu homininlerin Suudi Arabistan’ın peyzajı boyunca mavi su yolları üzerinden yayıldığını ortaya koydu. Arabistan bugün çok büyük bir çöl olmasına rağmen, geçmişte birkaç kısa dönem boyunca daha yeşildi.

Scerri, “Saffaqah’da Aşölyen aletleri yapan homininler, bu şimdi kuru olan nehir ağları ve kanalları aktifken, Arabistan’ın kalbine doğru yol aldılar.” diyor.

Ancak Suudi Arabistan yaklaşık 188.000 yıl önce tekrar kurumaya başladı. Dolayısıyla, bu taş aletlerden sorumlu olan homininlerin çevresel zorluklar karşısında oldukça dirençli olmaları muhtemel. Scerri, “Bu Aşölyen homininleri Saffaqah’ta iken, bu bölge bir çöl olmasa da, muhtemelen hala oldukça kurak bir ortamdı.” diyor.

Live Science. 30 Kasım 2018.

Makale: Scerri, E. M., Shipton, C., Clark-Balzan, L., Frouin, M., Schwenninger, J. L., Groucutt, H. S., … & Jennings, R. (2018). The expansion of later Acheulean hominins into the Arabian Peninsula. Scientific Reports, 8(1), 17165.