İnsanların Brezilya’nın doğusundaki ormanlık bölgede bulunan Santa Elina kaya sığınağındaki etkinlikleri, insanların Güney Amerika’ya nasıl girdikleri sorusunu canlı tutuyor. Santa Elina insanlarının bu iç bölgeye nasıl geldikleri de bir başka soru işareti olarak karşımıza çıkıyor. Pasifik kıyılarından kanolarla ilerleyen insanlar, 2000 kilometre içeriye doğru hareket etmiş olabilirler ya da araştırmacıların daha çok üzerinde durmuş olduğu bir başka teori olan iç bölgeden geçen bir rotanın kullanılmış olması muhtemel. Santa Elina diğer Paleolitik alanlara oranla kıyıdan en uzak etkinlik alanlarından biri.

Santa Elina kazıları 1984 yılında başlayarak 20 yıl boyunca sürdürüldü. Kaya sığınağında yapılan kazılarda sayısız taş esere ve Glossotherium denilen dev tembel hayvan kemiklerinin bulunduğu üç farklı tabakaya rastlandı. Santa Elina insanlarının bu kemik kalıntılar içindeki küçük plaka biçimindeki parçaları çentikler ve deliklerle süs eşyası haline getirildiği anlaşıldı. Ayrıca dolgular içerisinde ocaklar da saptandı.

Santa Elina’daki tarihlendirmeler kömür parçaları, diş ve kemiklerden alınan tortular üzerinden yapıldı ve insanların bu alana ilk olarak 20.000 yıl önce ulaştığı, daha sonrasında 10.120 ve 2.000 yıl önce bu alanı tekrar ziyaret ettikleri anlaşıldı.

Science News. 5 Eylül 2017. 

Makale: Vialou, D., Benabdelhadi, M., Feathers, J., Fontugne, M., & Vialou, A. V. (2017). Peopling South America’s centre: the late Pleistocene site of Santa Elina. antiquity, 91(358), 865-884.-www.Arkeofili.com