Blog
İnsanlar Enerji Açısından Nasıl ‘Benzersiz’ Hale Geldi?
Canlılar, besin yoluyla kalori alır ve bu kalorileri iki geniş metabolik kategori arasında harcar: dinlenme ve fiziksel aktivite.
Yaren Şener - www.arkeofili.com
İnsanlar diğer memelilere, hatta en yakın akrabalarımız olan maymunlara ve şempanzelere kıyasla çok daha yüksek metabolik hızlara sahip.
Av peşinde koşan bir Homo sapiens tasviri.
Harvard Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre, insanlar yakın akrabalarımız olan kuyruksuz maymunlar ve şempanzeler de dahil olmak üzere diğer memelilerden çok daha yüksek metabolik hıza sahip. Araştırmacılar, hem dinlenme sırasında hem de aktivite sürecinde yüksek düzeyde metabolik hıza sahip olmanın, avcı-toplayıcı atalarımızın ihtiyaç duydukları tüm yiyecekleri elde etmelerini sağlarken, aynı zamanda daha büyük beyinlere sahip olmalarını, daha uzun süre yaşamalarını ve üreme oranlarını artırmalarını sağladığını söylüyor.
Çalışmanın ortak yazarı ve paleoantropolog Daniel Lieberman, “İnsanlar, enerji kullanımı açısından şu ana kadar bildiğimiz tüm canlılardan alışılmışın dışında farklı” diyor.
Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlanan makale, insan ve insan olmayan primatların metabolizma hızlarının vücut boyutlarına göre beklenenden daha düşük veya aynı olduğu yönündeki daha önceki fikir birliğine meydan okuyor.
Araştırmacılar, vücut büyüklüğü, çevresel sıcaklık ve vücut yağı gibi faktörleri daha iyi hesaba katan yeni bir karşılaştırma yöntemi kullanarak, insanların diğer primatlar ve çoğu memeliden farklı olarak dinlenme ve aktif metabolizma oranları arasındaki dengeyi aşmayı başardığını keşfetti.
Canlılar, besin yoluyla kalori alır ve bu kalorileri iki geniş metabolik kategori arasında harcar: dinlenme ve fiziksel aktivite.
Lieberman, diğer primatlarda ise dinlenme ve aktif metabolizma hızları arasında belirgin bir denge olduğunu, bunun da büyük beyinleri, meşakkatli üreme stratejileri, uzun ömürleri ve dolayısıyla yüksek hızda dinlenme metabolizmaları olan şempanzelerin neden günlerinin çoğunu yemek yiyerek geçirdiklerini açıklamaya yardımcı olduğunu söylüyor.
Genellikle hayvanların metabolizma aktivitesi için harcadığı enerji, sıcak ortamlarda yayılımı zor olan ısıya dönüşüyor. Bu değişim nedeniyle, dinlenme metabolizmalarına çok fazla enerji harcayan ve aynı zamanda sıcak, tropikal ortamlarda yaşayan şempanzeler gibi hayvanların düşük aktivite seviyelerine sahip olması gerekiyor.
Lieberman’ın laboratuvarında kıdemli araştırmacı olan ortak yazar Andrew Yegian, “İnsanlar sadece dinlenme metabolizmalarını şempanzelerin ve maymunların bile ötesine taşımakla kalmadılar, aynı zamanda terleme yoluyla ısıyı atma konusundaki eşsiz yeteneğimiz sayesinde dinlenme metabolizma hızımızı düşürmeden fiziksel aktivite seviyemizi de artırabildik” diyor.
“Sonuç olarak, enerjik açıdan eşsiz bir türüz”
Araştırmacıların yeni yöntemine göre, tanımlanan çeşitli türler ve insan popülasyonları arasındaki dinlenim, aktif süreç ve toplam metabolik katsayılarının karşılaştırmaları. C: Andrew Yegian
Ekibin analizi, maymunların ve kuyruksuz maymunların, aynı boyuttaki diğer memelilere kıyasla dinlenme metabolizma hızlarında yaklaşık yüzde 30 ila yüzde 50 daha fazla kalori harcayacak şekilde evrimleştiğini ve insanların bunu daha da uç bir noktaya taşıyarak benzer boyuttaki memelilere kıyasla yüzde 60 daha fazla kalori harcadığını gösteriyor.
Yegian, “Başlangıçta insanların ve diğer primatların, diğer araştırmacıların öne sürdüğü gibi nispeten düşük toplam metabolizma hızına sahip olmalarının mümkün olup olmadığını sorguladık” diyor. “Bunu katsayılar kullanarak analiz etmenin daha iyi bir yolunu bulmaya çalıştık. İşte o zaman hızlanmaya başladık”
Louisiana’daki Pennington Biyomedikal Araştırma Merkezi ve Almanya’da bulunan Kiel Üniversitesi’ndeki kişileri de içeren araştırma ekibi, insan popülasyonları arasındaki metabolik farklılıklar üzerine daha fazla araştırma yapmayı planlıyor. Örneğin, yedikleri tüm yiyecekleri makinelerin yardımı olmadan yetiştiren çiftçiler, hem avcı-toplayıcılardan hem de Amerikalılar gibi endüstriyel ortamlardaki insanlardan önemli ölçüde daha yüksek fiziksel aktivite seviyelerine sahip.
Ancak tüm insan toplulukları, aktivite seviyelerine bakılmaksızın, vücut büyüklüklerine göre şekillenen dinlenme metabolizma hızlarında benzer miktarda enerji harcıyorlar.
Yegian, “Gerçekten ilgilendiğimiz şey, özellikle günümüzün artan teknoloji ve düşük fiziksel aktivite dünyasında, insanlar arasındaki metabolizma hızlarındaki çeşitlilik” diyor. “Aktif olmak için evrimleştiğimizden beri, masa başı bir işte çalışmak metabolizmamızı sağlığı etkileyecek şekilde nasıl değiştiriyor?”
Harvard University. 19 Kasım 2024.
Makale: Yegian, A. K., Heymsfield, S. B., Castillo, E. R., Müller, M. J., Redman, L. M., & Lieberman, D. E. (2024).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >