40.000 yıl önce Avrupa’da, modern insan, Neandertallerin sonunu hazırlayan uzun soluklu ve acımasız bir işbirliği kurdu. Sadakatleri, koruma, avlanma ve takip etme yetenekleri ile bilinen köpekler insanlığın en eski dostları olmuştur. Fakat modern insanlar onlara fark ettiğimizden daha fazlasını borçlu olabilir.

ABD’nin önde gelen bir antropologuna göre, kurtlardan türeyen ilk köpekler, 40,000 yıl önce Neandertal yerlilerin bozguna uğratılarak Avrupa’nın devralınmasında önemli bir rol oynadı.

Pensilvanya Eyalet Üniversite’sinden Profesör Pat Shipman “O zamanlar, modern insanlar, Neandertaller ve kurtlar baş yırtıcılardı, ve mamut ile diğer büyük ot obur hayvanları öldürme rekabeti içindeydi” diyor. “Fakat sonra kurtlar ile ortaklık yaptık ve bu Neandertallerin sonu oldu.”

Eğer Shipman haklıysa, evrimin en şaşırtıcı gizemlerinden bir tanesini çözmüş olabilir. Modern insanların Afrika’da evrildiği biliniyor. Modern insan yaklaşık 70,000 yıl önce gçö etmeye başladı, ve 25,000 yıl sonra Avrupa’ya ulaşmıştı. O zamanlar kıtaya 200,000 yıldan uzun süredir burada yaşayan Neandertaller egemendi. Fakat modern insanın  gelişinden birkaç bin yıl sonra yok oldular.

Onları yok eden şey neydi? Bazı bilim adamları iklim değişikliğini sorumlu tutuyor. Pek çoğu da üstün yetenekler ve silahlarla donatılmış modern insanın sorumlu olduğunu iddia ediyor. Shipman ikinci teoriye küçük bir farkla katılıyor. Ona göre insanın suç ortağı kurtlardı.

Shipman, modern insanın Avrupa’ya geldikten sonra kurtlar ile işbirliği yaptığını iddia ediyor. Kurtları evcilleştirdik, ve onlardan çoğalttığımız köpekleri avların izini sürmek ve aslanlar ve leoparlar gibi et çalmaya çalışan rakip etoburları ortadan kaldırmak için kullandık.

Shipman “Eski kurt-köpekler elk geyiği  ve bizon gibi hayvanların izini sürmüş, ve onlar yorulana kadar da peşini bırakmamış olmalı. Sonra da insanlar bu hayvanları mızrak ya da ok ve yay kullanarak öldürmüş olmalı” diyor.

“Bu demek oluyor ki insanlar av peşinde koşarak ve hayvanı yorarak enerjilerini harcamadığı gibi, köpekler de genelde bir avın en tehlikeli kısmı olan, köşeye sıkışan hayvanları öldürmek için hamle yapmıyordu. Sonrasında da eti paylaşıyorlardı. Bu her iki tarafından kazandığı bir çözümdü..”

Bu dönemler, Avrupa topraklarına mamutlar, gergedanlar, bizonlar ve başka büyük otobur hayvanlar hakimdi. Hem Neandertaller hem de modern insanlar onları mızraklar ve büyük ihtimalle ok ve yay kullanarak avlıyordu. Avlanmak, kurt, aslan, leopar, sırtlan ve başka etoburlarla rekabet içinde olunan zor bir durum olmalıydı.

Shipman “Bir bizonu avlamayı başarsanız bile,  birkaç dakika sonra diğer etoburlar da size saldırmak ve eti çalmak üzere sıraya gireceklerdir” diyor. ve bunun cevabının insan kurt işbirliği olduğunu iddia ediyor. Daha önce birbirlerinden ayrı şekilde, aynı canlıları avlıyorlardı. Güçlerini birleştirdikten sonra, tarih öncesi Avrupa’sının besin zincirine hakim oldular. Fakat bu başarı diğer türler için bir bedele mal oldu. Gelecek bin yıl içinde önce  Neandertaller, sonra da aslanlar, mamutlar, gergedanlar ve bizonlar ortadan kayboldular. Shipman, insanlar ve av köpeklerinin eskiden ve şimdi hala ölümcül bir birleşim olduğunu belirtiyor.

Bu teori, köpekleri evcilleştirmenin tarihini, modern insanın geçmişinde çok eski bir tarihe çektiği için oldukça tartışmalı. Pek çok bilim adamı köpeklerin, evcilleştirilen kurtlardan itibaren, 10,000 yıl önce tarımın yükselişe geçmesiyle başladığını iddia ediyor.

Fakat Shipman bu zamanlamayı, Sibirya ve Belçika’da bulunan 33,000 yıllık köpek fosillerine işaret ederek son Buz Devrinden öncesine koyuyor. Bu fosiller kurta benzese de, daha kısa burun, daha geniş çene ve vahşi bir kurta kıyasla daha sıkışık diş yapısı gibi evcilleştirme işaretlerini taşımaktadır.

Böylece, kurtların görüntüsünü değiştirmeye başladık ve geçen bin yılda onları corgis’ten büyük Dane’e kadar cinslerde bugün sahip olduğumu köpeklere dönüştürdük. Ve Shipman’a göre, şaşırtıcı bir şekilde onlar da bizim görüntümüzün değişmesine neden oldu. Shipman, örnek olarak kurtların da tıpkı Homo sapiens’ler gibi beyaz göz akları olduğunu ve insanın buna sahip olan tek primat olduğunu anlatıyor.

“Beyaz göz akına sahip olmanın en büyük avantajı bir başkasının neye bakmakta olduğunu anlamaya izin vermesi” diye ekliyor Shipman. “Beyaz göz akı yararlı bir sözsüz iletişim yolu sağlıyor. Bunun eski avcılara çok büyük yardımı dokunmuş olmalı. Sessiz fakat çok etkili bir biçimde iletişim kurmuş olmalılar.”

Göz akı mutasyonu modern insanlar arasında 40,000 yıl önce artarak yaygınlaşmış olabilir. Mutasyon köpekler ile avlanan insanlarda bir üstünlük olarak ortaya çıkmış olur.

Bu durumun aksine, Neandertallerin köpeklerle bir ilişkisi olduğuna dair hiçbir kanıt yok. Aksine elk geyiklerini ve mamutları, çok zorlayıcı bir şekilde kendi başlarına avladıkları anlaşılıyor. Modern insanların Avrupa gelişiyle zor durumda kalan Neandertaller için, kurtlarla yaptığımız iş birliği sonun başlangıcı olmuş olabilir.

Shipman hikayenin Avrupa’da sona ermediğini de ekliyor:  “Ben bunu insanların dünyayı istila etmesinin başlangıcı olarak görüyorum. Paleolitik çağda başlayan iş birliğimizden sonra köpekleri gittiğimiz her yere götürdük. Onları Amerika’ya ve Pasifik Adalarına taşıdık. Onları avlanmayı kolaylaştırdılar ve yiyeceklerimizi korudular. Bu çok güçlü bir işbirliğiydi.”

Neandertal Kronolojisi

250,000 yıl önce Neandertallerin Avrupa’da ilk olarak ortaya çıkışı
200,000 yıl önce İlk modern insanın Afrika’da ortaya çıkışı
70,000 yıl önce Modern insanların Afrika’yı ilk defa terk edişi
50-60,000 yıl önce Modern insanlar ve Neandertallerin Orta Doğu’da alan paylaşması
45,000 yıl önce Modern insanların Avrupa’ya girişi
40,000 yıl önce Neandertallerin yok oluşu