Blog
Küresel Isınma arttıkça Buzul Arkeolojisi çalışmaları sistemli olarak artıyor
Norveç'te, özellikle Innlandet bölgesinde yürütülen Buzun Sırları "Secrets of the Ice" programı, buzul arkeolojisinin öncü projelerinden biri.
www.arkeolojikhaber.com
Küresel Isınma nedeniyle buzulların erimesiyle ortaya çıkan arkeolojik buluntular, son yıllarda Buzul Arkeolojisi (glacial archaeology) alanındaki çalışmaların artmasına neden oldu. Buzul arkeolojisi, iklim değişikliğinin etkileriyle birlikte daha da önem kazanıyor. Eriyen buzulların altından çıkan eserler, insanlık tarihine dair yeni bilgiler sunmakta ve arkeolojik araştırmaların yönünü değiştirmektedir.
Norveç'te, özellikle Innlandet bölgesinde yürütülen Buzun Sırları "Secrets of the Ice" programı, buzul arkeolojisinin öncü projelerinden biri. Secrets of the Ice Program kapsamında, 2006'dan bu yana 66 farklı sitede yaklaşık 4.500 arkeolojik eser keşfedildi.. Buzların altından ortaya çıkan tarihi eserler arasında 6.000 yıllık ok uçları, Viking Çağı'na ait kayak parçaları ve tekstil kalıntıları gibi nadir eserler dikkat çekiyor.. Özellikle Orta Çağ'da kullanılan bir dağ geçidi olan Lendbreen buz yaması bölgesinde bulunan eserler, dönemin ticaret ve seyahat yollarına ışık tutuyor. ?
Buzulların altından çıkan arkeolojik bulguların son üç yıldan bu yana artışı dikkat çekiyor. Bu çalışmalardan bazılarını şu şekilde özetleyebiliriz. Son üç yılda, buzul arkeolojisi alanında yapılan çalışmaların sayısında belirgin bir artış gözlemlenmiştir. Bu artış, iklim değişikliği nedeniyle buzulların hızla erimesi ve bu süreçte ortaya çıkan arkeolojik buluntuların artmasıyla ilişkilidir.
Moğolistan
Batı Moğolistan'daki Altay Dağları'nda, eriyen buzullar sayesinde 1.500 yıllık oklar, hayvan kemikleri ve örgülü ipler gibi eserler gün yüzüne çıktı. Bu arkeolojik buluntular, bölgedeki antik avcılık ve pastoral yaşam hakkında yeni bilgiler ortaya çıkardı.
Sibirya
Sibirya'daki Yana Nehri yakınlarında, eriyen buzulların ortaya çıkardığı Yana Gergedan Boynuzu Sitesi'nde, 32.000 yıllık kalıntılar ortaya çıktı. Bu site, Arktik Dairesi'nin kuzeyinde bilinen en eski insan yerleşimi olarak kayda geçti.
Grönland
Grönland'da, Roosevelt Dağları'ndaki eriyen buzullar, antik kalıntılar ortaya çıkarıldı. Bu alanda, dondurulmuş yapılar gibi kalıntılar keşfedildi.
Etiyopya
Etiyopya'nın Bale Dağları'ndaki Fincha Habera bölgesinde, 4.000 metre yükseklikteki bir kaya sığınağında, Orta Neolitik çağa ait insan yerleşim izleri bulundu.. Bu buluntular, yüksek irtifada yaşamın tarihine dair önemli ipuçları barındırıyor.
Buzul Arkeolojisi Nedir?
Buzul arkeolojisi (glacial archaeology), eriyen buzulların ve kar yamaçlarının altından çıkan arkeolojik buluntuları inceleyen, görece yeni ve hızla büyüyen bir arkeoloji alt dalıdır. Bu alan, iklim değişikliğinin etkisiyle buzulların erimesi sonucu ortaya çıkan, binlerce yıl boyunca donmuş halde korunmuş eserlerin incelenmesine odaklanır.?
Buzul arkeolojisi, buzulların ve kalıcı kar örtüsünün altında kalan arkeolojik kalıntıların incelenmesini kapsar. Bu kalıntılar, donmuş ortamda olağanüstü bir şekilde korunmuş olup, erimeyle birlikte yüzeye çıkarlar. Ancak, bu eserler açık havaya maruz kaldıklarında hızla bozulma riski taşır, bu nedenle zamanında belgelenmeleri ve korunmaları büyük önem taşır. ?
Buzul arkeolojisinin başlangıcı 20. yüzyılın sonlarına dayanır. Özellikle de 1991 yılında Avusturya-İtalya sınırındaki Ötztal Alpleri'nde bulunan "Buz Adam" Ötzi'nin keşfiyle ilişkilendirilir. Yaklaşık 5.300 yıl öncesine tarihlenen Ötzi, donmuş halde olağanüstü bir şekilde korunmuştu ve bu keşif, buzul arkeolojisinin potansiyelini gözler önüne serdi. ?
Buzul arkeolojisi alanında önemli bir bilimsel dergi yayınlanıyor: Journal of Glacial Archaeology. Bu dergi, buzulların erimesiyle ortaya çıkan arkeolojik buluntular üzerine yapılan araştırmaları yayımlar. ?
Buzul Arkeolojisi buluntuları arttıkça çalışmalar da sistemleştirildi ve hatta bu alana özel programlar oluşturuldu. İşte onlardan öne çıkanlar:
Buzun Sırları: Secrets of the Ice (Norveç)
Norveç'in Innlandet bölgesinde yürütülen program, buzul arkeolojisinin en aktif projesi. Program kapsamında 51 buzul ve kar yamacında 4.500'den fazla eser keşfedildi..
Dondurulmuş Geçmişler: Frozen Pasts Konferansları
2008 yılında başlayan ve zaman zaman gerçekleştirilen uluslararası konferanslar, buzul ve kar yamaçlarındaki arkeolojik araştırmaları tartışmak üzere bilim insanlarını bir araya getiriyor. Sonuncusu 2021 yılında düzenlenmişti. ?Bu konuda ayrıntılı bilgiyi mountainresearchinitiative.org adresinde bulabilirsiniz.
2025 Uluslararası Buzulların Korunması Konferansı
29-31 Mayıs 2025 tarihlerinde Tacikistan'ın Duşanbe kentinde Uluslararası Buzulların Korunması Konferansı düzenlenecek. Konferans, buzulların korunması ve iklim değişikliğiyle mücadele konularını ele alacak. Etkinlik, buzul arkeolojisiyle ilgili uluslararası iş birliğini teşvik etmeyi amaçlamaktadır. ?Bakınız: un-glaciers.org
İklim değişikliğinin etkisiyle buzulların hızla erimesi, buzul arkeolojisinin önemini artırmaktadır. Ancak, eriyen buzulların altından çıkan eserlerin hızla bozulma riski, bu alanda çalışan arkeologları zamanla yarışmaya zorlamaktadır. Bu nedenle, buzul arkeolojisi, hem geçmişe ışık tutan buluntuların korunması hem de iklim değişikliğiyle mücadele açısından kritik bir rol oynamaktadır.?
Yaşar İliksiz - Arkeolojikhaber
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >