Blog
Orta Çağ mezar sakinlerinin DNA’sı Aşkenaz Yahudi toplumunun tarihine ışık tutuyor
Aşkenazim’in kökenleri genetikçilerin de ilgisini çekiyor, çünkü bazı Aşkenazlar kronik veya ölümcül hastalıklara neden olabilen orantısız miktarda gen mutasyonu taşırlar.
www.arkeonews.com
Aşkenaz Yahudileri, Roma İmparatorluğu tarafından, Anadolu ve İberya üzerinden Avrupa’ya sürgün edilen İbrani kökenli Kenanlı Yahudilerdir. Avrupa’nın sosyal, kültürel ve ekonomik dünyasına katkı sağlayan Orta ve Doğu Avrupa Yahudi kolunu oluşturan Aşkenaz Yahudilerinin kökenlerinin gizemli noktaları aydınlatılmaya devam ediyor.
Aşkenaz Yahudilerinin Avrupa’ya Ren Vadisi bölgesine nasıl ve ne zaman geldikleri konusu araştırmacıları zorlayan soruların başında geliyor.
Aşkenazim’in kökenleri genetikçilerin de ilgisini çekiyor, çünkü bazı Aşkenazlar kronik veya ölümcül hastalıklara neden olabilen orantısız miktarda gen mutasyonu taşırlar.
Dişlerden antik DNA’yı çıkaran uluslararası bir grup bilim insanı, Almanya’nın Erfurt kentinde bir Orta Çağ Aşkenaz Yahudi cemaatine ait bir mezarlıkta çıkarılan dişleri inceledi. BugünCell dergesinde paylaşılan bulgular, Erfurt Yahudi cemaatinin günümüz Aşkenaz Yahudilerinden genetik olarak daha çeşitli olduğunu gösteriyor.
Bugün Yahudilerin yaklaşık yarısı Aşkenaz olarak tanımlanmaktadır, yani Orta veya Doğu Avrupa’da yaşayan Yahudilerden gelmektedirler. Terim başlangıçta 10. yüzyılda Almanya’nın Rheinland’ına yerleşen Yahudilerin farklı bir kültürel grubunu tanımlamak için kullanıldı. Birçok spekülasyona rağmen, ikinci binyıl boyunca kökenleri ve demografik karışıklıklar hakkındaki anlayışımızda birçok boşluk var.
“Bugün, Amerika Birleşik Devletleri ve İsrail’den Aşkenaz Yahudilerini karşılaştırırsanız, genetik olarak çok benzerler, nerede yaşadıklarına bakılmaksızın neredeyse aynı nüfus gibiler” diyor Kudüs İbrani Üniversitesi’nden (HU) genetikçi ve ortak yazar Profesör Shai Carmi. Ancak günümüzün genetik tekdüzeliğinin aksine, topluluğun 600 yıl önce daha çeşitli olduğu ortaya çıktı.
Orta Çağ Erfurt’undan 33 Aşkenaz Yahudisinin antik DNA’sını inceleyen ekip, topluluğun iki gruba ayrılabileceğini keşfetti. Biri daha çok Orta Doğu nüfuslarından bireylerle, diğeri ise muhtemelen Doğu’dan Erfurt’a gelen göçmenler de dahil olmak üzere Avrupa nüfuslarıyla ilgilidir. Bulgular, Orta Çağ Erfurt’unda genetik olarak en az iki farklı grup olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, bu genetik değişkenlik artık modern Aşkenaz Yahudilerinde mevcut değildir.
Erfurt Yahudilerinin üçte birinin anne soyundan gelen tek bir kadından geldi
Erfurt Orta Çağ Yahudi cemaati, 11. ve 15. yüzyıllar arasında, 1349 katliamından sonra kısa bir boşlukla varlığını sürdürdü. Zaman zaman, gelişen bir topluluktu ve Almanya’nın en büyüklerinden biriydi. 1454’te tüm Yahudilerin kovulmasının ardından şehir, Yahudi mezarlığının üzerine bir tahıl ambarı inşa etti. 2013 yılında, tahıl ambarı boş durduğunda, şehir otoparka dönüştürülmesine izin verdi. Bu, ek inşaat ve arkeolojik kurtarma kazısı gerektiriyordu.
Carmi, “Amacımız, antik DNA verileriyle Aşkenaz Yahudi erken tarihini anlamamızdaki boşlukları doldurmaktı” dedi. Antik DNA verileri tarihsel demografiyi çıkarmak için güçlü bir araç olsa da, Yahudi yasaları çoğu durumda ölülerin rahatsız edilmesini yasakladığı için eski Yahudi DNA verilerinin elde edilmesi zordur. Almanya’daki yerel Yahudi cemaatinin onayıyla, araştırma ekibi Erfurt’taki 14. yüzyıldan kalma bir Yahudi mezarlığında bulunan ve kurtarma kazısı yapılan kalıntılardan çıkarılmış dişler topladı.
Araştırmacılar ayrıca, bugün tüm Aşkenaz Yahudilerini küçük bir nüfusun torunları yapan kurucu olayın 14. yüzyıldan önce gerçekleştiğini keşfettiler. Örneğin, annelerimizden miras aldığımız genetik materyaller olan mitokondriyal DNA ile alay ederek, örneklenen Erfurt bireylerinin üçte birinin belirli bir diziyi paylaştığını keşfettiler. Bulgular, erken Aşkenaz Yahudi nüfusunun o kadar küçük olduğunu ve Erfurt bireylerinin üçte birinin anne soyundan gelen tek bir kadından geldiğini göstermektedir.
Erfurt bireylerinden en az sekizi, günümüz Aşkenaz Yahudilerinde yaygın olan ancak diğer popülasyonlarda nadir görülen hastalığa neden olan genetik mutasyonlarıda taşıyordu – Aşkenaz Yahudilerinin kurucu olayının ayırt edici bir özelliği.
Almanya’nın Erfurt kentindeki ortaçağ Yahudi mezarlığından toplanan bir dişi göstermektedir. Araştırmacılar, 33 kişiden antik DNA’yı çıkardıkları kazı alanından 38 diş topladılar. Fotoğraf: David Reich antik DNA laboratuvarı / Harvard Tıp Fakültesi
“Avrupa’daki Yahudiler sosyal olarak ayrılmış dini bir azınlıktı ve periyodik zulüm gördüler” diye açıklıyor ortak yazar Harvard Üniversitesi. Yahudi karşıtı şiddet 1349’da Erfurt’un Yahudi cemaatini neredeyse tamamen ortadan kaldırmış olsa da, Yahudiler beş yıl sonra geri döndü ve Almanya’nın en büyüklerinden biri haline geldi. “Çalışmalarımız bize bu topluluğun yapısı hakkında doğrudan fikir veriyor.”
Ekip, mevcut çalışmanın eski Yahudi DNA’sı çalışmaları için etik bir temel oluşturmaya yardımcı olduğuna inanıyor. Ortaçağ Aşkenaz Yahudi cemaatlerinin genetik olarak nasıl farklılaştığı, erken Aşkenaz Yahudilerinin Sefarad Yahudileriyle nasıl ilişki kurduğu ve modern Yahudilerin eski Yahudiye’den gelenlerle nasıl ilişki kurdukları gibi birçok soru cevapsız kalmaktadır.
Bu, şimdiye kadarki en büyük antik Yahudi DNA çalışması olmasına rağmen, bir mezarlık ve bir zaman dilimi ile sınırlıdır. Bununla birlikte, ortaçağ Aşkenaz Yahudilerinde daha önce bilinmeyen genetik alt grupları tespit edebildi. Araştırmacılar, çalışmalarının, Yahudi tarihinin karmaşıklıklarını çözmeye devam etmek için antik çağlardan gelenler de dahil olmak üzere diğer sitelerden alınan örneklerin gelecekteki analizlerinin yolunu açacağını umuyorlar.
Reich, “Bu çalışma aynı zamanda modern ve antik DNA verilerinin ortak analizinin geçmişe nasıl ışık tutabileceğine dair bir şablon sunuyor” dedi. “Bunun gibi çalışmalar sadece Yahudi tarihini anlamak için değil, aynı zamanda herhangi bir nüfusun tarihini anlamak için de büyük umut vaat ediyor.”
30’dan fazla bilim insanından oluşan araştırma ekibi, veri analizinin çoğunu gerçekleştiren Carmi’nin grubunda doktora öğrencisi olan HU’dan Shamam Waldman’ı içeriyordu.
Kapak Fotoğrafı Karin Sczech
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >