Blog

Tutankamon, babasının Mısır tanrılarına sırt çevirmesinin ardından Osiris’le olan bağlantısını yeniden kurmak istiyordu. C: Wikimedia Commons

Tutankamon’un mezarındaki nesneler, genç kralın öbür dünyada mumyalanmış bedenini yeniden canlandırmaya yönelik bir cenaze ritüeline tabi tutulan ilk firavun olabileceğini gösteriyor. “Osiris’in Uyanışı” olarak bilinen bu antik ritüel, ölen hükümdarın yeraltı dünyasının tanrısı Osiris’e dönüşümünü sağlamayı ve böylece ruhani âlemde ölümsüzlüğünü garanti altına almayı amaçlıyordu.

Yeni bir çalışmasında teorisini ortaya koyan yazar Nicholas Brown, mezarın bir köşesinde bulunan ve “res” hiyeroglifiyle benzerlik taşıyan dört adet yaldızlı ahşap asa (pedj-aha sembolleri) üzerine odaklanıyor. Brown’a göre bu semboller, antik bir Mısır metni olan “Yeraltı ve Gökyüzü Kitapları” ile bağlantılı olabilir. Söz konusu metinde, tanrı Horus, ölen firavunun mumyasını diriltmek için bir “res” sembolünü yukarı kaldırıyor ve ardından firavun Osiris biçimine bürünüyor.

Ancak bu metin, Tutankamon’un ölümünden birkaç on yıl sonra ortaya çıktığı için, dört asanın “Osiris’in Uyanışı” ritüeliyle bağlantısı şimdiye kadar göz ardı edilmişti. Brown ise bu nesnelerin ritüele dair şimdiye kadarki en erken arkeolojik kanıt olabileceğini savunarak, bu ritüelin özellikle Tutankamon için oluşturulmuş olabileceğini öne sürüyor. Bu da, danışmanlarının firavunun geleneksel Mısır panteonuyla olan bağlarını güçlendirme çabasına işaret ediyor olabilir.

Bu ihtiyaç, Tutankamon’un babası Akhenaten’in geleneksel tanrıları terk ederek yeni ve tek tanrılı bir din benimsemeye çalışmasından kaynaklanıyor. Ancak Brown’a göre, “Tutankamon’un hükümdarlığı sırasında yürüttüğü restorasyon programı yalnızca resmi devlet dinini eski haline getirmekle ve kapatılan tapınakları yeniden açmakla sınırlı değildi; aynı zamanda geleneksel ölü inançlarının ve kraliyet cenaze ritüellerinin de yeniden tesis edilmesini içeriyordu.”

Yazar ayrıca, Mısırbilimci Salima Ikram’a da atıfta bulunuyor. Ikram’ın çalışmaları, “Tutankamon’un alışılmadık mumyalanma şeklinin onun yeni bir Osiris olarak dönüştüğü imajını vurgulamak için yapıldığını ikna edici biçimde savunur… ve kralın, geleneksel kraliyet mezarlarına göre Osiris’le çok daha güçlü bir şekilde özdeşleştirilerek hem tanrılığının hem de Osiris’le olan öteki dünya bağının vurgulandığını gösterir.”

Örneğin, Tutankamon’un mumyalayıcıları, kralın penisini dik şekilde muhafaza etmek için büyük özen göstermişti. Bu da muhtemelen Osiris’in yeniden doğuş gücüyle olan bağlantıya işaret ediyor.

Brown, hipotezini güçlendirmek için Tutankamon’un lahdinin baş kısmına yakın bir yerde bulunan dört kil tepsiyi yeniden inceliyor. Howard Carter’ın bu tepsileri pedj-aha sembolleri için stantlar olarak yorumlaması hâlâ yaygın biçimde kabul görse de Brown, bu tepsilerin bu amaç için çok küçük olduğunu ve dolayısıyla alternatif, ritüel bir işlevleri olabileceğini öne sürüyor.

Önemli bir ayrıntı olarak, dört tepsi de hasır döşemenin üzerine yerleştirilmiş – bu da ritüel sunularla güçlü şekilde ilişkili bir özellik.

Ayrıca bu tepsiler Nil çamurundan yapılmış. Brown, “Bu durum Osiris ile ek bir bağlantı sağlayabilir; çünkü Osiris, verimlilik ve yeniden doğuşla özdeşleştirilen Nil taşkınının zengin toprağıyla simgelenen Mısır Topraklarının Efendisi’ydi” diyor.

Bu nedenle bu tepsiler, “kralın Osiris’in Uyanışı ritüeli için kullanılan, içki ya da sıvı sunuların tutulduğu nesneler olabilir”.

Tüm bu kanıtları dikkate alan Brown, “res/pedj-aha sembollerinin, ölen kralı ‘uyanık’ olarak etiketleyen bir komutu simgelediğini ve kralın mumyasını canlandırmak için sıvı sunular içeren dört küçük kil tepsiyle birlikte çalışabileceğini” savunuyor.

Sonuç olarak Brown şöyle diyor: “Tutankamon’un Mezarı’nda temsil edilen cenaze ritüellerinden biri büyük olasılıkla Osiris’in Uyanışı ritüeliydi. Mezardaki nesnelerin yerleşimi de bu ritüelin fiziksel bir temsili olup, ölen kralın öteki dünyadaki yaşamını sürdürmesini sağlamak için sonsuza dek icra edilmek üzere düzenlenmişti.”

IFL Science. 24 Mart 2025.

Makale: Brown, N. (2025). 

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >