İstanbul Arkeoloji Müzesi tarafından Silivri’de bir inşaat alanında gerçekleştirilen kurtarma kazısında “ülkemizde bulunmuş ve kazısı yapılarak tamamen ortaya çıkarılmış ilk ve en eski, 5 bin yıllık kurgan tipi mezar” bulunduğu belirtildi. Definecilerin daha önce mezarı birkaç kez açmaya çalıştığı, ancak ana mezara ulaşamadıkları tespit edildi.

Kurgan, bir mezar odası üzerine toprak yığılmasıyla oluşturulan bir mezar höyüğüne, yani tümülüse deniyor. Kurganlar genelde Orta Asya kültüründe görülüyor.  Mezardaki, üzerinde mızrak ucu bulunan iskeletin önemli bir asker, savaşçı olduğu tahmin ediliyor.

Aşağıdaki fotoğrafta, soldaki taştan yapılmış dairesel yapının en ortasında bulunan iskelet, sağdaki fotoğrafta görüldüğü gibi büyük bir taşın üzerinde yan şekilde yatırılmış.

Silivri’nin Çanta bölgesinde yazlık siteye ait sosyal tesislerin yapılacağı arsada gerçekleşen müze kurtarma kazılarında Aralık 2015 tarihinde başladı ve 5 ay sürdü. İstanbul 1 No’lu Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’na geçtiğimiz nisan ayında gönderilen rapora göre, mezarın kuzeyden gelen tunç çağında yaşamış önemli bir askere ait olduğu düşünülüyor.

Mezardan elde edilecek bulguların İstanbul ve Trakya tarihine ışık tutacağı düşünülüyor. Mezarın tüm mimari yapısının ortaya çıkarılabilmiş olması büyük önem taşıyor.

İstanbul Arkeoloji Müzesi mezarın bulunduğu alanın tescillenmesini, mezarın buluntuları ve mimari yapısıyla kaldırılarak müzeye taşınmasını talep etti. Müze yeni mezarı, Trakya ve İstanbul buluntuları bölümünde olduğu gibi sergileyerek ölümsüzleştirmek istiyor. Koruma Kurulu’nun vereceği karara göre mezarın akıbeti belli olacak.

Orta Asya ve Kafkaslar Kültürünün Parçası

Bilinen en eski kurganlar MÖ 4. binyılda Kafkaslarda bulunuyor ve bu en eski kurganlar günümüzde Hint-Avrupa kültürüyle bağdaştırılıyor. Kurganlar Kalkolitik, Bronz Çağı, Demir Çağı, Antik Dönem ve Ortaçağ’da kullanılmaya devam etti. Hatta bu eski gelenek Sibirya ve Orta Asya’da hala devam ediyor.

Orta Asya’da bulunan kurganlar Saka, İskit, Yamna, Sarmat, Srubna kültürleriyle, bir kısmı Hun kültürüyle, bir kısmı da Türkik kültürle bağdaştırılıyor. Fakat Hun kurganlarının tarihi MÖ 3. yüzyıldan MS 6. yüzyıla kadar değişiyor. Türkik toplumlar ise kurganları ise MS 6. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar kullanıyordu. Silivri’de keşfedilen yeni kurgan ise Hun kurganlarından yaklaşık 3000, Türk kurganlarından ise yaklaşık 3500 yıl daha önceye tarihleniyor.

Daha Önce Trakya’da da Benzer Mezar Bulunmuştu

Ülkemizde Avrasya steplerinin ölü gömme geleneğini yansıtan kurgan tipi bir mezar 1980 yılında Prof. Dr. Mehmet Özdoğan tarafından Trakya yüzey araştırmaları sırasında Kırklareli’nin Asılbeyli köyü Taşlıcabayır mevkisinde, tamamen dağılmış halde bulunmuştu. Kurtarma kazısı sonucunda mimari yapı ortaya çıkarılamamıştı. Fakat yakınında demir çağına, yani yaklaşık MÖ 1200 yıllarına tarihlenmiş pişmiş toprak kaplar elde edilmişti.

Trakya’da bilinen kurgan tipi tek mezar da buydu. Silivri’de ortaya çıkarılan mezar bundan hem daha eski hem de tüm mimari yapısıyla ortaya çıkarıldı.

İstanbul Üniversitesi Arkeoloji Bölümü, Prehistorya Anabilim Dalı öğretim görevlisi Prof. Dr. Mehmet Özdoğan buluntu için, “Trakya’ya kuzeyden gelen göçler var. Kurgan tipi bir mezar bu. Benim çalışmalarımda da bu tarz mezarlar var. Trakya’da çok sayıda bu tür mezarların tahrip edildiğini biliyorum. Bir tanesini kepçenin önünden kurtarmıştık. MÖ 1. binyıla, demir çağına aitti. Çok sayıda mezar buluntusu elde etmiştik. Ancak buradaki mezar daha eski tunç çağı. Oldukça önemli bir keşif. Bilimsel incelemeleri sonucunda güzel veriler elde edilecektir” dedi.

Hürriyet, Ömer Erbil, 16 Mayıs 2016

Arkeofili.com