Blog

Günümüzden yaklaşık 150 yıl önce 2. Ramses Tapınaklarına kazınan isimler, tarihi eserlere isim kazıma alışkanlığının yeni olmadığını gösteriyor.

Tarihte iz bırakmanın eylemsel boyutu çoğunlukla bir kişinin ya da bir grubun belli bir kişiyle ya da grupla mücadelesine dayanmakta. Bu boyutun biraz ironik de olsa bir diğer bileşeni, kişinin ismini tarihsel anıtlara kazımasıdır. Kişi ismini bu tip anıtlara kazıyarak gerçekten de o anıtın yapıldığı dönemin tarihine önemli izler bırakmakta. Bunun son örneklerinden biri geçtiğimiz hafta Roma’da yaşandı. Gezgin bir öğrenci Roma’daki Palatino Tepesi’nde MÖ. 2. yüzyıldan kalan sütunlardan birine adını kazıyarak Roma tarihine geçti. Bunun gibi birçok örnek dünyanın neredeyse her yerinde görülmekte.

Keşfedildiği An Başlayan Vandalizm

Tarihte anıt üstüne isim kazıyarak iz bırakmanın bir başka örneği de Mısır’ın güneyinde Asvan kentine 300 kilometre uzaklıkta yer alan Abu Simbel‘de görülmekte. MÖ. 13. yüzyılda o zamanlar Mısır Firavunu olan 2. Ramses Abu Simbel’e iki tapınak yaptırmış. Bu tapınaklardan biri 2. Ramses’in kendi adıyla anılan Ramses Tapınağı, diğeri ise yine 2. Ramses’in eşi Nefertari’ye olan sevgisini göstermek için kendi tapınağının yanına yaptırdığı Nefertari Tapınağı.

Ramses Tapınağı’nı ve sonrasında Nefertari Tapınağı’nı 1813-1817 yılları arasında İsviçreli Arkeolog Jean Louis Bourchart ile  İtalyan Arkeolog Giovanni Battista Polzoni buldu. Daha sonra bu bölgeye 1869 yılından itibaren gelmeye başlayan gezginler, Ramses Tapınağı’nın içindeki figürlerin ve heykellerin üstüne isimlerini kazıdılar. İsimler ve kazındıkları tarihler tapınağın içini gündüz gezen biri tarafından kolaylıkla fark edilebilir.

2. Ramses’in Yaptırdığı Tapınaklar

Bu tapınak, dışarıdaki ve içerideki 20 metrelik Ramses heykelleriyle ve içindeki Mısır Tanrıları figürleriyle büyük bir kutsal alan. 2. Ramses bu tapınağı MÖ. 1263-1243 yılları arasında yaptırmış. Kendi adını verdiği Ramses Tapınağı’nı yaptırmasındaki amaç Hititlerle girmiş olduğu Kadeş Savaşı’nı kazandıktan sonra, bu savaşta elde ettiği zaferi onurlandırmaktır. Bir diğer amacı ise Nübye halkının yer aldığı Yukarı Nil’de yaşayan Nübyelilere güç gösterisi yapmaktır. 2. Ramses zamanında en güçlü oldukları dönemleri yaşayan Mısırlılar, MÖ. 945 yılına kadar Yukarı Nil’i yönetip Nübyelilerden vergi aldılar.

Ramses Tapınağı

Abu Simbel’deki Ramses Tapınağı’nın ikinci bir özelliği daha var ki bu, Antik Mısır’dan çok postkolonyal Mısır tarihini kapsar. Ramses Tapınağı ve Nefertari Tapınakları dünya tarihinde kütlesel olarak yerleri değiştirilmiş ilk tarihi anıtlardır. İngilizlerden bağımsızlığını 1956 yılında elde eden Mısır, 1960’lı yılların ortalarında Asvan Barajı’nı yapmaya başladı. Bu barajın yapımı sırasında daha önceden Nasser Gölü’nün hemen kıyısında bulunan Ramses ve Nefertari Tapınakları’nın su altında kalma tehlikesi doğdu. Bunun üzerine bu iki tapınak sekiz yıllık bir çalışma sonucunda göl kıyısından tepeye taşındı. İşte o dönemde Ramses Tapınağı’na isimlerini kazıyan bu gezginler izlerini böyle bir tarihe bıraktılar.

Nefertari Tapınağı

Günümüzde ise Abu Simbel’deki Ramses ve Nefertari tapınakları Mısır devleti görevlileri tarafından son derece sıkı denetimle korunmakta. Tapınağa fotoğraf makinesiyle veya yazıcı herhangi bir aletle girmenin çok ciddi cezaları var. Ancak o dönemde bu isimleri kazıyan kişilere gerekli cezalar verilmiş midir ya da aslında verilebilmiş midir, araştırmaya değer bir konu. Şimdilik bize düşen arkeolojik olarak her yerinden zenginlik fışkıran Mısır’ı keşfetmek ve Mısır’da çürümeye bırakılmış turizmin yeniden canlanmasına destek vermek.

Arkeofili için yazan: Dr. Volkan İpek

Arkeofili.com