Antik Mısır’da 3.000 ila 1.500 yıl önce mumyalanmış 36 kutsal babunun iskeletleri üzerinde yapılan yeni analiz, birçoğunun güneş ışığı olmadan tutsak edildiğini gösteriyor. C: Bea De Cupere

Araştırmacılar, MÖ 9. yüzyıl ile MS 4. yüzyıl arasında antik Mısır’da mumyalanmış düzinelerce babuna ait kemikleri inceledi ve birçoğunun kötü beslenmeden ve genellikle güneş ışığı eksikliğinden kaynaklanan kemik bozukluklarından muzdarip olduğuna dair kanıtlar buldu.

Güney Mısır’daki Gabbanat el-Qurud’da kutsal hayvanlar için yapılan bir nekropolde bulunan 36 babun kalıntısından sadece dördünün sağlık durumunun iyi olduğu görüldü. PLOS One dergisinde yayımlanan çalışmanın başyazarı Wim Van Neer, “Diğerlerinin hepsinin iskeletinde sorunlar vardı” diyor.

“En belirgin deformasyonlar iskeletlerde görülüyor: uzuvlar bükülmüş, bu da tipik bir raşitizm belirtisi. Bu genellikle güneş ışığı eksikliğinden kaynaklanan aşırı D vitamini eksikliğinin bir belirtisi.”

Çalışmada, modern Luksor’un yanındaki Krallar Vadisi yakınlarında bulunan Gabbanat el-Qurud’daki babun mumyalarının kemikleri, hayvanların tutulduğu koşullar hakkında daha fazla bilgi edinmek umuduyla antik Mısır’ın başka yerlerinde bulunanlarla karşılaştırıldı.

 

Çalışmada, Mısır’ın güneyindeki Luksor yakınlarında bulunan Gabbanat el-Qurud’daki bir hayvan nekropolünde gömülü 36 kutsal babunun iskeletleri incelendi. C: Bea De Cupere

Kutsal Hayvanlar

Dartmouth College’da antropolog olan ve araştırmada yer almayan Nathaniel Dominy’ye göre, babunlar eski Mısır dininde çeşitli rollerde yer alıyordu ve hayvanlar ölümlerinden sonra tipik olarak mumyalanıyordu.

“Mısırlılar babunlara ay tanrısı Thoth’un, bilgeliğin ve güneş tanrısı Ra’nın danışmanı olarak saygı duyuyorlardı”

Eski Mısırlılar, ölüm tanrısı Anubis ile ilişkilendirilen çakallar ve gökyüzü tanrısı Horus ile ilişkilendirilen şahinler de dahil olmak üzere diğer hayvanları da kutsal kabul ediyorlardı. Ancak babunlar Mısır panteonunda Mısır’a özgü olmayan tek hayvandı. Dolayısıyla bu kutsal hayvanları ithal etmeleri gerekiyordu.

Fiziksel analizler, Gabbanat el-Qurud’daki mumyaların iki bölgedeki babunlardan geldiğini gösterdi: bugünkü Sudan’dan gelen büyük zeytin babunu (Papio anubis) ve Afrika Boynuzu’ndan gelen daha küçük hamadryas babunu (Papio hamadryas). Van Neer, bu türler arasında hamadryas babunlarının daha çok saygı gördüğünü ve çoğunlukla eski Mısır sanatında tasvir edildiğini, ancak iki yerden babun ithal etmenin tedariklerini sağlamak için olabileceğini söylüyor.

 

C: British Museum

Eski Mısır’daki Sakkara ve Tuna el-Gebel sitelerinde bulunan kutsal babunların da karanlıkta tutulduğuna dair kanıtlar olsa da, Hierakonpolis’in hanedan öncesi sit alanındaki bazı babunların dışarıda tutulduğu anlaşılıyor; iskeletlerinde herhangi bir D vitamini eksikliği belirtisi görülmüyor, ancak hayvanların bağlandığını ve bazen dövüldüğünü gösteren iyileşmiş kırık belirtileri var.

İyi Niyet

Kutsal bir babun olarak tutsak hayatı zor olsa da, Van Neer onları tutan insanların iyi niyetli olduğunu düşünüyor.

“Muhtemelen hayvanlara iyi bakmaya çalışmışlardı, ancak bu kolay olmamıştı” diyor. “Babunlar iyi tırmanıcılardır ve bu nedenle muhtemelen kaçmalarını önlemek için yüksek duvarlı binalarda veya muhafazalarda tutuluyorlardı.”

Yazarlar, kutsal babunlara yapılan muamele hakkında, hayvanların diyetleri hakkında bilgi verebilecek dişlerinin incelenmesiyle ya da babunların vahşi doğada mı yakalandığını yoksa esaret altında mı yetiştirildiğini belirlemek için kemiklerden çıkarılan DNA’nın kullanılmasıyla daha fazla ayrıntı öğrenilebileceğini öne sürüyor.

 

Kutsal babunlar, eski Mısır’ın bilgelik tanrısı Thoth ve yeraltı tanrısı Babi ile ilişkilendirilmiş ve sanatta sıklıkla tanrıların yardımcıları olarak tasvir edilmişlerdi. C: British Museum

Kahire’deki Amerikan Üniversitesi’nde Mısırbilimci olan ve son araştırmada yer almayan Salima Ikram, çalışmanın eski Mısır’da babunların evcilleştirilmesi ve tutulmasıyla ilgili birçok soruyu yanıtlamak için en son teknolojiyi kullandığını söylüyor. Örneğin, iki babun türünün dini amaçlarla eski Mısır’a getirildiğini öğrenmek oldukça ilginçti.

Almanya’daki Konstanz Üniversitesi’nde genetikçi olan ve çalışmaya dahil olmayan Gisela Kopp, çalışmanın vahşi hayvanları tutmanın bazı zorluklarını gösterdiğini söylüyor. Kopp, eski Mısır’daki kutsal babunların birçoğunun şu anda Eritre’de bulunan Kızıldeniz şehri Adulis yakınlarında ortaya çıktığını ve bölgenin efsanevi Punt ülkesinin yeri olduğunu öne süren yakın tarihli bir DNA çalışmasına öncülük etti.

Live Science. 6 Aralık 2023.

Makale: Van Neer, W., Udrescu, M., Peters, J., De Cupere, B., Pasquali, S., & Porcier, S. (2023).

 

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >